'Şekerleme' iyi 'şekerlenme' kötü! Prof. Dr. Osman Müftüoğlu yazdı...

Gündüz saatlerinde yapacağınız kısa süreli uyku molaları yani kısa süreli uykular sağlığınız için zannettiğinizden çok daha faydalıdır. Günlük sohbetlerde ŞEKERLEME olarak tanımlanan bu basit, kısa ama etkili sağlık kaçamakları eğer zaman ve zamanlama meselelerine dikkat edilecek olursa düşünülenden de etkili mühim bir sağlık ayrıntısı olabiliyor.ŞEKERLENME meselesine gelince... Şekerlenme ya da tıp dünyasındaki adıyla GLİKASYON ise şekerlemenin tam tersine son derece önemli bir sağlık tehdididir. Diğer bir deyişle başlıkta belirttiğim gibi ŞEKERLEME NE KADAR İYİYSE, ŞEKERLENME O KADAR KÖTÜDÜR. Detaylar için buyurun... UYKU uzmanlarına göre, hemen her gün düzenli olarak 20-30 dakika kadar gündüz uykusu kaçamakları yapan şekerleme tutkunları, bakın hangi avantajları elde ediyorlar. Şekerlemeler:BİR: Bedeni dinlendiriyor, enerji yüklüyor.İKİ: Belleği güçlendiriyor.ÜÇ: Fiziksel performansı geliştiriyor. DÖRT: Kaygı ve stresi azaltıyor.BEŞ: Kalp ve damar sağlığını geliştiriyor. 303 gün boyunca uzayda unutulan bu astronot bıraktığından çok daha farklı bir dünyaya döndü.GÜN içinde yapacağınız kısa süreli şekerleme kaçamakları yani dinlendirici ve yenileyici uyku aralarının birçok faydası var. O faydaları 1 numaralı kutuda özetlemeye çalıştım. Ama bilelim ki burada da mesele yine ayrıntı ve detaylarda gizlidir. Eğer kalıcı, net ve açık bir fayda sağlamak istiyorsanız o şekerlemeleri düzenli olarak tekrarlamalı, sadece öğleden sonraları yapmalı, çok fazla uzatmamalı (30 dakikayı geçmemeniz önerilir) ve saat 14.00-15.00ler sonrasına bırakmamalısınız. BİR UYARIŞEKERLEMEDE DE DOZA DİKKATKISA süreli gündüz uykuları, uyku uzmanlarına göre kronobiyoloji yani beden biyolojisi-zaman ilişkisi bakımından da doğru bir seçimdir. Ünlü uyku uzmanı Dr. Matthew Walker da pek çok Afrikalı kabilenin hâlâ bu 2 zamanlı uyku geleneğini sürdürerek daha sağlıklı bir yaşam sürdüğünü söylüyor. Ama ne var ki fazla uzatılmış, yanlış zamanlanmış ve dozu kaçırılmış şekerlemelerin (gündüz uykularının), gece uykusundan çalabileceği ve uyku bozuklarına yol açabileceğinin de altını çiziyor. Özellikle süresi uzatılan -45-60 dakikayı sakın geçmeyin- ve saat 16.00dan sonraya bırakılan şekerlemeler, gece yatma saatlerini öteleyerek ve gece uykusundan çalarak uyku bozukluklarına yol açabiliyor. ÖNEMLİ BİLGİŞEKERLENME NEDEN ZARARLIYAZININ girişinde de belirttiğim gibi şekerlenme tıp dünyasında glikasyon sözcüğüyle tanımlanıyor. Kandaki şeker seviyeleri makul miktarların üzerine çıktığında -artış süresi ve miktarına bağlı olarak- kandaki pek çok molekülü dolayısıyla hücresel yapıyı ve dokunun yapısını bozuyor, karamelize edip adeta sakızlaştırıyor. Başka bir deyişle şekerin fazlası reaksiyona girdiği her molekülün yapısını altüst ediyor. Şekerlenmeye bağlı tehlikeli değişimlerin en önemlilerinden biri ise kolesterol moleküllerinde meydana geliyor. Özellikle daha tehlikeli oldukları iyi bilinen LDL-3 ve LDL-4 kolesterol molekülleri glikasyona uğradıklarında ULTRA KÖTÜ KOLESTEROL olarak tanımlanan çok daha riskli ve farklı yeni bir kolesterol formuna dönüşüyor. Netice mi? Bu değişimin sonrası için vahim neticeleri olacağından hiç şüphe duymayın. UNUTMAYINULTRA KÖTÜ KOLESTEROL NE YAPIYORKOLESTEROL molekülleri glikasyona uğradıklarında Ultra kötü kolesterol olarak tanımlanan ve damar sistemlerimizin yapısını hızla bozan, bizi hızlı ve daha kötü yaşlandıran bir dizi sürecin tetikçisidir. Aşırı şeker yükü nedeniyle karamelize olmuş, yapışkanlığı maksimuma çıkmış, iltihabi reaksiyonları tetikleme gücü 3e 5e katlanmış bu farklı, atipik ve tehlikeli yeni kolesterol yapıları damarlarımızda daha kolay PLAK oluşturuyor, damarlarımızı daha hızlı sertleştiriyor, daraltıyor ve hatta tıkıyor. Neticede de bir süre sonra devreye kalp krizleri ya da beyin krizleri gibi ölümcül sorunlar bile girebiliyor. Şeker hastalarında, özellikle kan şekerini kontrol etmekte ihmalkâr davranan diyabetlilerde kalp-damar hastalığı sorunları (kalp krizleri, aritmiler, kalp yetmezlikleri) ve/veya beyin sağlığı bozukluklarına (felçler, bellek problemleri) daha sık rastlanmasının en önemli hatta birinci nedeni işte bu aşırı glikasyon yani şekerlenme meselesidir. KISA BİLGİŞEKERLENME DAHA HIZLI YAŞLANDIRIYORAŞIRI şekerlenme tehlikesi yalnızca damarlarımızı daha hızlı ve kötü yaşlandırmıyor. Ciltteki kolajen de şekerlenmeden nasibini alıyor. Aşırı şeker yükü kolajenin yapısını bozuyor, elastikiyet ve kıvam sağlayıcı yumuşaklığını ortadan kaldırıyor. Cilt beklenenden daha hızlı yaşlanıyor, buruşuyor, kuruyor, kırışıklıklar daha erken ve derin gelişiyor. Eklemler, tendonlar/krişler kısacası bağ dokusu sertleşiyor. Hareket bozuklukları devreye giriyor. Glikasyondan sinir sistemi de nasibini alıyor. Özellikle sinir liflerinin kılıflarında oluşan glikasyona bağlı değişimler, ayaklarda yanma, uyuşma, karıncalanma, duyu kaybı ve ağrı gibi problemlere de yol açabiliyor. İYİ BİLGİŞEKERLENME NASIL AZALTILIRŞEKERLENMEYLE mücadele için...1)Şeker yükü fazla ve/veya un/nişasta içeriği yüksek yiyecek ve içeceklerden uzak durun.2)Her gün düzenli egzersiz yapmayı, aktif bir hayat sürmeyi asla ihmal etmeyin.3)Bel çevrenizi dikkatle izleyin. Kadınsanız 88, erkekseniz 95 santimin üstüne çıkmasına izin vermeyin.4)Eğer doktorunuz önerdiyse anti-glikasyon ilaç ve desteklerden (metformin, alpha lipoik asit, benfotiamin, akarboz ve benzeri) istifade edin. SORU ŞUŞEKERLENME NASIL İZLENİRŞEKERLENME meselesini kontrol altında tutmak, şeker hastası olun ya da olmayın İYİ YAŞLANMANIN EN ÖNEMLİ BELİRLEYİCİLERİNDEN BİRİdir. Glikasyonu izlemek için de açlık ve tokluk şekeri, açlık ve tokluk insülini ile hemoglobin A1c (HbA1c) rakamlarını izlemek yeterlidir. KESİP SAKLAYINBU RAKAMLARI UNUTMAYINEĞER iyi yaşlanmak istiyorsanız glikasyon probleminden uzak durun. Gizli ve sinsi bir tehdit olan GİZLİ GLİKASYON PROBLEMİni en az yılda bir kez yaptıracağınız kan tahlilleriyle dikkatle izleyin. Prensip olarak AÇLIK ŞEKERİNİZİ 100ÜN, AÇLIK İNSÜLİNİNİZİ 5İN, HEMOGLOBİN A1CNİZİ 5.7NİN ALTINDAN TUTMAYA çalışın.