Sağlık için şart; Risk analizi!

Sağlık taramaları her yaşta ama özellikle 40lı yaşlardan sonra fevkalade önemlidir. Bu taramalar sadece bazı sağlık sorunlarınızın daha erken dönemde tanı ve tedavisini sağlamaz; aynı zamanda eğer belirli bir plan, program ve tecrübe üçlüsü ile uygulanırsa gelecekte karşılaşabileceğiniz muhtemel hastalıkların da tahmin edilmesine fırsat sağlar. Prof. Dr. Osman Müftüoğlu yazdı...Zaten bu nedenle de neredeyse 50 yıl kadar önce tepeden tırnağa sağlık taraması anlamına gelen sağlık check-upı kavramı hayatımıza girdi. Ama üzülerek belirtelim, şimdilerde bu kavram ciddi ölçüde sulandırılmış ve bazı sağlık merkezleri/hastaneler tarafından ek bir gelir kaynağına dönüştürülmüş durumda. Hatta bu check-upları kampanyalarla ve indirimli yaptığını iddia ederek elde edilen ve size sunulan sonuçları gereksizce köpürten(!) ve lüzumsuz ek analizlere/konsültasyonlara yönelen kuruluşlar da olabiliyor. Prensip olarak eğer bir sağlık kuruluşu sağlığınızı taramaya talip oluyor ama işe doğrudan tahlil ve tetkiklerle başlıyorsa onlara sadece Teşekkür edin(!) ve hemen deneyimli ve güvenli başka bir merkez arayışına girin. Sağlık taramaları sıradan bir araştırma değildir, ciddi bir risk değerlendirmesi gibidir. Etkili bir tarama sadece mevcut sağlık sorunlarınızı değerlendirmek, gizli sağlık problemlerinizi ortaya çıkarmakla kalmaz; gelecekte karşılaşabileceğiniz muhtemel sağlık problemlerini de geniş ölçüde ve/veya önceden tahmin edebilir. Bu amaca ulaşılabilmesi için de deneyimli merkezler sürece doğrudan standart kan analizleri ve radyolojik incelemelerle başlamazlar; ilk sıraya ailenizden size intikal eden genetik miras, sizin sağlık geçmişiniz, yaşam tarzı alışkanlıklarınız, daha önce yaşadığınız sağlık sorunlarınızı sorgulamakla yola çıkarlar. Diğer taraftan tecrübeli merkezler, bu değerlendirmeleri yaparken orta ve uzun vadede karşılaşabileceğiniz muhtemel sağlık risklerinizin neler olduğunu da belirlemeye çalışırlar. Bu nedenle günümüzde ticari check-uplar yerlerini daha detaylı ve kişiye özel planlanmış sağlık riski analizlerine bırakmış durumdalar. YILLIK sağlık kontrollerinde uygulanan testler sadece biyolojik potansiyelinizin belirlenmesini sağlar. Bu değerlendirmelere bazen sizi izleyen/taramalarınızı planlayan hekim ihtiyaca göre ek testler de eklemek zorunda kalabilir. Özellikle 40lı yaşlardan sonra kolonoskopi, kadınlar için mamogram, erkekler için prostat incelemeleri de mutlaka devreye girecektir. Diğer taraftan yaşam tarzınızın gerektirdiği daha detaylı incelemeler, genetik mirasınızın zorunlu kıldığı daha farklı ve standart dışı analizler de gerekebilecektir. Hatta bazen genetik mirasınızın daha da detaylı sorgulanmasına ihtiyaç duyulabilecek ve bu nedenle gen analizleri bile yapılabilecektir. SAĞLIK riskinizi değerlendirirken doktorunuzun ihtiyaç duyabileceği şu bilgileri de yanınızda bulundurmayı lütfen ihmal etmeyin... 1- Daha önce yaşadığınız sağlık sorunları, geçirdiğiniz hastalıklar ve ameliyatlar neler? 2- Kullandığınız ilaçlar ve besin takviyeleri var mı? 3- Daha önce yapılmış analiz raporlarınızı, ameliyat ve biyopsi sonuçlarınızı da yanınıza almalısınız. 4- Ailenizde sık rastlanan hastalıkları, özellikle kanserler, diyabet, hipertansiyon, bunama, kalp krizi ve felçler gibi yaşlılık sorunlarını da doktorunuza iletmelisiniz. 5- Sağlığınıza ilişkin mevcut ve muhtemel kuşkularınızı da bir kenara not etmeli ve değerlendirmede doktorunuzla tartışmalısınız. 1- Sağlığınız ne durumda? Genel olarak yapılan değerlendirmelerde neler tespit edildi? 2- Bir önceki ziyarete göre, sağlık durumunuz/düzeyiniz ne? Risk düzeylerinizde bir değişim olmuş mu? 3- Özellikle ileri yaşlarda gelişebilecek kronik hastalıklara karşı yaşam tarzınızda yapmanız gereken bazı değişiklikler var mı? Koruyucu tedaviler uygulanacak mı? Gıda takviyelerine (vitamin, mineral) ihtiyaç duyuluyor mu? 4- Bundan sonraki değerlendirmenin ne zaman yapılması gerekiyor? 5- Doktorunuz ilaç dozajlarınızda herhangi bir değişiklik önerdi mi? DÜZENLİ sağlık riski değerlendirmelerinizi belirli aralıklarla -bu aralıkların süresini siz değil sizi izleyen doktor belirlemelidir- mutlaka yaptırmalısınız. Bu değerlendirmelerin size özel planlanıp planlanmadığından, yaşınızın, cinsiyetinizin, ailesel, mesleksel, bölgesel ve kişisel risklerinizin göz önüne alınıp alınmadığından da emin olmalısınız. Ve tabii ki elde edilen sonuçlardan/doktorunuzun önerilerinden faydalanmalısınız. Yeni öneriler yapılmışsa uygulamaya geçirmelisiniz.