SON DAKİKA
Renkli renkli tehlike... Masum görüntüsüne kanmayın! Fulya Soybaş yazdı
Karpuzlu, mangolu, kivili, kavunlu... Marshmallowlu, sakız ya da kahveli... Birbirinden farklı aroma ve rengârenk tasarımları ile özellikle gençler arasında salgın gibi yayılıyor. Sadece Türkiye değil tüm dünyanın başı tek içimlik “puff” denilen elektronik sigara ile dertte. Öyle ki Fransa kolları sıvadı. 8-12 Euro arasında satılan (Türkiye’de 350-450 lira arası) puff sigaraların satışı yasaklanıyor. Bizde satışı zaten yasak ama internetten-yaş denetimi olmadan- kolayca alınıyor. Okul yolu üzerine sıralı seyyar tezgâhlardan da almak mümkün. Oysa gençler arasında giderek popüler hale gelen bu pufflar içindeki likit ve ısı ile temasından dolayı bildiğimiz tütün ürünlerinden 2 kat daha tehlikeli.
YEŞİLAY Yönetim Kurulu üyesi, Psikolog, Doç. Dr. Mehmet Dinç, e-sigara tasarımının rengârenk ve çok çeşitli aromadan oluşmasının genç yaş kullanımını tetiklediğini belirterek, diyor ki: “Şu an ‘dumansız’ hava sahası diye bir şey başlatmışlar. Sigara kadar duman çıkarmadığı için sigara olmadığı ve dolayısıyla zararlı olmadığı, bağımlılık yapmadığı gibi bir algı yaymaya çalışıyorlar. Oysa bu, tütün endüstrisinin yeni bir pazarlama stratejisi. Yoksa puff sigaraların bağımlılık yapıcı etkisi ve zararları bilinen tütün ürünlerinden bile tehlikeli. Ancak bu yeni taktik, özellikle gençler arasında, tutmuşa benziyor. Puff, ‘havalı’ görünmenin, bir zümreye ait olduğunu göstermenin, ‘görünür’ olmanın bir yolu gençler arasında. Böyle bir kültür oluştu maalesef.”
ONLARI ‘MEŞGUL’ EDİN
Türkiye’nin, Fransa’dan önce davranarak tek kullanımlık PUFF, e-sigarayı yasakladığını hatırlatan Doç. Dr. Dinç, “Eğer bu adım atılmasaydı yaygın kullanımı daha yüksek bir düzeyde olabilirdi. Peki bu yeterli mi? Değil” diyerek şunları öneriyor: “Türkiye’de sigara ile mücadele ‘arzı azaltma’ üzerine kurulu. Bu, bağımlılık ile mücadele için önemli bir strateji ama yetmez. Talebi azaltma konusuna da çalışılmalı. Gençler arasındaki bu yeni kültüre alternatif başka bir kültür oluşturulmalı. Mesela, Türkiye’de yakın zamanda sporcularımızın kazandığı başarılar çocuklar-gençler için cazip bir başlık. Spor üzerinden mesajlar verilebilir ya da daha çok çocuk spora teşvik edilebilir. Ya da aynı şekilde bilim/teknolojik başarılar üzerinden mesajlar verilebilir. Çünkü bu çocuklar, özellikle büyük kentte yaşayanlar, daha çok ‘görülme’, ‘duyulma’ ihtiyacı içinde. Fark edilir ve önde olmak istiyorlar. Dolayısıyla onlara spor, bilim, sanat yolu ile takdir görme, fark edilebilir olma imkanları yaratmalıyız ki ona yönelsinler. Bu sağlıklı zemini oluşturmak elbette devlet ve sivil toplum örgütlerinin olduğu kadar ebeveynlerin ve öğretmenlerin de vazifesi. Ve unutulmamalı ki dördüncü güç: Medya. Desteğiniz, bu konudaki bilinçli yayınlar, çok önemli.”
Mehmet Dinç
PAZARTESİ günü yaklaşık 19 milyon öğrenci ders başı yapacak. Ebeveynler olarak heyecanlıyız ama heyecanlanmak kadar “uyanık” olmamız da gerek. Özellikle çocuğu ortaokul ve liseye gidenler... Okul çevresinde çeteleşme-madde kullanımı gibi konularda emniyet devrede ama veliler olarak biz de çocuk ile iletişimde kalmalıyız. Ayrıca zorbalık konusu önemli. Okul-aile dayanışması kıymetli. Bu sene dikkat gerektiren bir konu da PUFF yani elektronik-tek içimlik sigara. Rengârenk, ince-uzun, avuç içine sığacak şekilde tasarlanmış puff’lar kırtasiye malzemesine benziyor. Bilmeyen biri kolaylıkla keçeli kalem sanabilir. Ki bir arkadaşımın oğlu, geçen yıl, kalem kutusunda okula soktuğu puff sebebi ile uyarı almıştı. Çanta kontrolü yaparken aklınızın bir köşesinde bulunsun bu dediğim.
BAĞIMLILIĞA, KANSERE VE EVALI’YA SEBEP OLUYOR
BİLİM Kurulu üyesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, puff/tek kullanımlık e-sigaraların, küresel yasaklar nedeniyle hareket alanı daralan tütün sektörünün “pazarlama alanını genişletme” stratejisinin bir parçası olduğunu söylüyor ve ekliyor: “E-sigaralar tütün sektörünün can simidi olmuş durumda. Meyve ve şekerleme benzeri aromalar ile ‘lezzetli’ süsü verilip ‘masum’muş gibi gösteriliyor oysa özellikle 18 yaş altına ulaşmak ve bağımlı olmalarını sağlamak için açılmış bir yol. ABD Ulusal Tütün Anketi verilerine göre daha önce hiç sigara içmeyen lise öğrencileri arasında puff/ e-sigara kullanımı yüzde 30’lara dayanmış durumda. Salgın gibi yayılıyor. İlginç bir veri daha vereyim: E-sigara-puff içen gençlerin sigara ve hatta yasaklı uyuşturucu maddelere başlama oranı hiç denemeyenlere göre 2 kat fazla. Yani pufflar sigaraya geçişte bir basamak.”
Tevfik Özlü
“Ayrıca tütün sektörü, sağlığa zararlı maddeler içermediği ve tütünle ilişkili hastalıklara yol açmadığı iddiasıyla ‘sigaraya güvenli bir alternatif’ olduğu yalanı içinde. Ancak içinde iddia edildiği gibi sadece nikotin değil bunun dışında çok sayıda biyoaktif kimyasal; gilikoller, aldehidler, uçucu organik bileşikler, polisiklik hidrokarbonlar, metaller, silikat parçacıkları ve dikarboniller, asetol gibi toksik maddeler var ve bu maddeler e-sigarada sigaradan bile yoğun şekilde bulunmakta. Bu maddeler: 1- DNA tahribatı oluşturuyor. 2- Beynin gelişimini engelliyor. 3- Kalp krizi/felci tetikliyor. 4- Kanser riskini ikiye katlıyor. 5- EVALI (e-sigaraya bağlı) akciğer hasarına yol açıyor.
