Prof. Dr. Osman Müftüoğlu uyardı: 4 pandemiyi aynı anda yaşıyoruz!

Sağlığımız bakımından son derece enteresan, farklı ve önemli bir dönemden geçtiğimiz kesindir. Hepimiz için sağlık ana gündeminin birinci maddesi COVID-19 olsa da üzülerek belirteyim aslında bir değil, iç içe geçmiş 4 pandemiyi aynı anda yaşıyoruz.BİR: COVID-19 PANDEMİSİİKİ: KAYGI/DEPRESYON PANDEMİSİÜÇ: UYKUSUZLUK PANDEMİSİDÖRT: KİLO/OBEZİTE PANDEMİSİGelelim detaylara... Önce şu ayrıntıya odaklanalım: COVID-19 dışındaki sorunlar, daha doğrusu pandemiler sağlık gündemimizde her zaman ve hep, zaten vardılar. Ne var ki COVID-19la birlikte onlar da dünya ölçeğinde yaygınlaştılar ve adeta birer pandemi sorunu büyüklüğüne ulaştılar. İyi bilelim ki bu 4lünün tamamı iç içe geçmiş, birbirini tetikleyen, birbirini büyüten, birbirini tahrik eden problemler. İsterseniz gelin COVID-19 dışında kalan diğer 3lüye; kaygı, uykusuzluk, kilo pandemilerinin nedenlerine kısaca bir göz atalım Geçtiğimiz günlerde Sağlık Bakanlığı önemli bazı verileri basınla da paylaştı. O verilere bakılırsa sinir ilaçları, kaygı bozukluğu hapları ve depresyon tabletleri kullanımında neredeyse rekora koşuyoruz. Aslında sorun sadece bizde değil, hemen her ülkede var. COVID-19un getirdiği endişe ve kaygı ortamından biraz olsun kurtulmayı arzu edenler, ister istemez soluğu psikolog ve psikiyatristlerde alıyor, çareyi de sinir, stres, depresyon haplarında bulmaya çalışıyor. Uyku sorunları yaşadığımız dönemin en önemli sağlık gündemlerinden biri. Elimde net bir rakam yok ama Uyku sorununuz var mı? diye sorduğum her 2 yetişkinden biri, sorumu hiç tereddüt etmeden Evet! diye yanıtlıyor. Bunda muhtemelen salgının yarattığı korku, endişe, kaygı, güvensizlik ve benzeri sorunları yanında bu dönemde sosyal medya, TV ve benzeri mavi ışık kaynaklarına fazlaca yönelmenin de etkisi olmalı. Ayrıca, uyku saatlerinin kayması, evden çalışma uygulamaları nedeniyle hareketliliğin ve zaman yönetiminin altüst olması da muhtemelen uykusuzluk pandemisinin diğer tetikçileri. Covid-19 pandemisiyle birlikte özellikle insülin direnciyle ilişkin kilo sorunu, hatta obezite problemi yaşayanların sayısında da ciddi bir artış var. Kaygı ve strese bağlı duygusal ve kontrolsüz yeme eğilimindeki artış, hareketsizlik problemi (Hayat eve sığar!) ve strese bağlı şeker/nişasta bazlı gıdalara aşırı yönelim kilo sorunu salgınının başlıca nedenleri olarak öne çıkıyor. AMPK enziminden, daha doğrusu proteininden geçtiğimiz günlerde de bahsettim. (A)denozin (M)onofosfat ile aktive olan (P)rotein (K)inaz enzimi uyarıldığında dokuların (özellikle karaciğer ve kasların) insüline duyarlılığı süratle artıyor. Şeker ve yağ yakımı hızlanıyor, metabolizmada hızlı bir aktivasyon devreye giriveriyor. İnsülin direnci probleminin çözümü ve insülin direnciyle bağlantılı kilo ve gizli/açık tip-2 diyabet sorunlarının çözümünde kullandığımız, metformin içerikli ilaçlar da etkilerini zaten AMPKyı uyararak gösteriyor. Peki, AMPKyı doğal yoldan uyaran başka şeyler de var mı? Var! Mesela, akşam yemeklerini erken yemek ve takiben 14-16 saatlik su orucu kürleri uygulamak... Mesela günlük öğün sayısını azaltıp 2ye hatta zaman zaman 1e indirmek... Mesela her gün düzenli egzersiz yapmak... Bu 3lü AMPKyı uyarmanın en kolay ve en etkili yolları. Ayrıca bilelim ki AMPK uyarıcısı olarak yiyebileceğimiz harika lezzetli bazı gıdalar da var. O gıdaları ve içerdikleri aktif maddeleri yandaki kutuda özetledim. - ZERDEÇAL: İçindeki kurkuminler nedeniyle...- ZENCEFİL: Yapısındaki gingerollar sayesinde... - YEŞİL VE SİYAH ÇAY: Zengin kateşin güçleriyle...- FINDIK / ARMUT / ELMA: Kuvarsetin zenginlikleriyle...- KAKAO VE BİTTER ÇİKOLATA: Yapısındaki prosiyanidin gücüyle... - SİYAH ÜZÜM VE BÖĞÜRTLEN GRUBU: Resveratrol mucizesiyle...- ZEYTİNYAĞI: Oleik asit etkinliğiyle...- GREYFURT: Nootkaton mevcudiyetiyle...- SİRKE: Asetik asitten yoğun yapısıyla...- Sarmısak / soğan