Kovid'den 5 kat daha ölümcül! Türk bilim insanlarından Kırım Kongo’ya çare olabilecek araştırma

Yaz aylarında görülen ve kene ısırmasıyla ortaya çıkan Kırım Kongo Kanamalı Ateşi'nin (KKKA) erken teşhisi ve tedavisine yönelik Türk bilim insanları önemli bir çalışmaya imza atıyor. Prof. Dr. Önder Ergönül ile KUISCID araştırmacıları, Kovid'den elde ettikleri tecrübeyle, KKKA'nın erken teşhisi için yerli PCR testi geliştirerek, ülkemizde yaygın olarak kullanılmasını hedefliyor. Kovid'den 5 kat daha ölümcül olduğu belirtilen hastalığın tedavisinde alternatif ilaçlar bulmayı amaçladıklarını anlatan Prof. Dr. Ergönül, Kovid için kullanılan molnupiravir gibi bazı ilaçların, KKKA'daki etkinliğini de araştırdıklarını, tedavide daha çok seçenek elde edilebileceğini açıkladı.Virüs taşıyan kenelerin insana tutunması sonucu bulaşan Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), karaciğeri hedef alarak ateş, halsizlik, iştahsızlık, kas ve baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve ağır vakalarda ise kanama gibi bulgularla seyrederek ölüme neden olabiliyor. Geçen hafta Erzurumun Şenkaya ilçesinde arkeolojik çalışma yaparken kene ısırması sonucu hayatını kaybeden 52 yaşındaki Arkeolog Murat Kurtun ölümüyle tekrar gündeme gelen KKKA, en çok Doğu Avrupa ile Türkiyede görülüyor. Ülkemizde ilk kez 2002 yılında tespit edilen hastalıkla ilgili, 20 yıldır çalışmalar yürüten ve bu alanda dünyadaki söz sahibi bilim insanları arasında yer alan Prof. Dr. Önder Ergönül, KKKAnın, Türkiye için hala önemli bir başlık olduğuna işaret ederek KUISCID araştırmacılarıyla birlikte hastalığın erken teşhisi için yaygın olarak kullanılabilecek PCR testi geliştirmeye başladıklarını, tedavide etkin ilaçların tespit edilebilmesi için de büyük bir çalışma yürüttüklerini söyledi. KKKA araştırmaları, hastalığın en çok görüldüğü bölgelerden Çorum'daki Hitit Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları bölümüyle de işbirliği içerisinde yürütülüyor. Erken teşhisle semptomların görüldüğü ilk 3 gün içinde bazı antiviral ilaçlarla ölümlerin önlenebildiğine dikkat çeken Prof. Dr. Ergönül, bu nedenle tıpkı Kovidde olduğu gibi KKKAda da PCR testlerinin yaygın olarak her merkezde kullanılabilir hale getirilmesinin hayati önem taşıdığına dikkat çekti. Prof. Dr. Ergönül, dünyada en sık görülen ülkelerin başında geldiğimiz için hastalığın ilk başlarda Tokat hastalığı olarak anıldığını söyleyerek KKKAnın ülkemizde en sık görüldüğü yerler Orta ve İç Anadolu'nun doğu kesimleri ile Karadeniz'in güney kesimleri. İlk yaz döneminde, haziran gibi vakalar yoğunlaşır, temmuz ağustos gibi azaldığını görürüz ama eylül gibi hasat döneminde tekrar artar. Çünkü bu aylar, tarımda çalışan insanların keneye maruz kaldığı zamanlardır. Son olarak üzücü bir şekilde bir arkeolog, Erzurum yakınlarında çalışırken hasta oldu ve kaybedildi. Kovid-19 ile karşılaştırdığımız zaman, KKKAda ölüm oranı çok daha yüksek. Kovid-19da en fazla yüzde 1-2 gibi ölüm oranı. Ama Kırım Kongo'ya yakalanan bütün hastalarda baktığımızda ölüm oranı yüzde 5, neredeyse 4-5 kat daha yüksek. Semptomları başlayıp hastaneye yatmış olanlarda ise ölüm oranı yüzde 10-15'leri buluyor dedi. KKKAnın da tıpkı Kovid gibi virüs kaynaklı bir hastalık olduğuna da dikkat çeken Prof. Dr. Ergönül, şu bilgileri verdi: Kovid-19 akciğeri tutuyor, Kırım Kongo ise karaciğeri tutuyor. Bu nedenle Kovid-19da öğrendiklerimizi KKKA araştırmalarımız için de kullanacağız. Örneğin tedavide ve tanı testlerinde Kovidden öğrendiğimiz teknolojinin Kırım Kongoya uygulanması çerçevesinde çalışmalar yürütüyoruz. Kovid tanısında PCR testleri çok yaygınlaştı, bilinen bir yöntemdi zaten ama bunu, KKKA için artık her yere girmesi gereken bir test olarak düşünüyoruz. Klasik bir test olmasına rağmen rahat ulaşılabilir, fiyat olarak da dolar-euro baskısından kurtulmuş, en azından bir kısmını yerli imkanlarımızla üretebileceğiniz bir test olması çok önemli. Çünkü bu tanılar halen belli merkezlerde yapılabiliyor Türkiye'de. Daha küçük ölçekli hastanelere tanı testini de taşıma şansımız var bu şekilde. Çünkü Kırım Kongo'da erken müdahale çok önemli. Prof. Dr. Ergönül, KKKA tedavisinde tıpkı Kovidde olduğu gibi belirtiler çıkar çıkmaz ilk 3 gün içinde verilirse etkili olduğu çalışmalarla gösterilen bir ilaç (ribavirin) olduğunu kaydederek şunları söyledi: Semptomlar başladıktan sonra ilk 3 gün içerisinde verilmesi durumunda veya maruziyet sonrası koruma amaçlı örneğin bir sağlık çalışanına iğne batması gibi durumlarda verildiğinde, etkili olduğunu biliyoruz. Daha geç safhada gerçekten yararlı olmuyor. Kovid de Kırım Kongo da RNA virüsü, çok benzerlikleri var. Bu açıdan da şu an Kovid tedavisinde kullandığımız molnupiravir, remdesivir, nirmatrelmir (paxlovid), ritonavir gibi ilaçların, KKKA tedavisinde kullanılan ribavirine göre üstünlüğü var mı yok mu bunlara bakacağımız bir çalışma da başlattık. Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Araştırmalar Merkezinde Kırım Kongo tedavisinde faydalı olabilecek muhtemel diğer antiviralleri gözden geçirerek, laboratuvarda ürettiğimiz virüsün üzerinde deneyeceğiz. Laboratuvar testlerinde hızlıca bir taramayla başlayacağız buna. Daha sonra bunlar açısından ümit veren ve anlamlı fark gösteren ilaçları da bu kez hem hayvan deneyleriyle, hem de olumlu sonuçlar alırsak insanlarda kullanımına yönelik klinik çalışmalar planlayacağız.