Ihlamur ve adaçayı hakkında doğru bilinen yanlışlar

Ülkemizde rahatlatıcı, tedaviyi destekleyici ve keyif için yaygın olarak kullanılan ıhlamur ve adaçayı gibi bitki çayları hakkında bazı sağlıkçılar tarafından dile getirildiği için yaygınlaşan pek çok yanlış bilgi olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Ekrem Sezik, bu bitki çaylarını, herkesin gönül rahatlığıyla tüketebileceğini belirtiyor.Türkiyede 80li yıllardan bu yana sağlık için koruyucu veya tedavi edici olarak kullanılan bitki çayları eczanelerde bulunmadıkları için çoğunlukla aktarlardan temin ediliyor. Aktar ve benzeri dükkanlar ve internet üzerinden satışı yapılan bitki çaylarının kalitelerine dikkat edilmesi gerekiyor. Ihlamur çayı ile ilgili olarak bazı sağlıkçılar tarafından yayılan pek çok yanlış bilgi olduğunu belirten Türk Fitoterapi Derneği Başkanı Prof. Dr. Ekrem Sezik şunları söyledi: Bir diyetisyen bir televizyonda haberlerde 2 kupadan fazla ıhlamur içilirse zararlı olabileceğini söylemiş, bu bilgi de internette yayılmış. Bu bilginin de bilimsel dayanağı yok. Bir hekim de aynı bilgiyi bir gazetede tekrarlamış. Avrupa İlaç Kurumu (EMA) ıhlamur çayının, soğuk algınlığında 4 kupa içilmesini tavsiye ediyor. Ihlamur çayı zararlı maddeleri taşımadığı gibi, yapısında sağlığa yararlı maddeler bulunuyor. Dolayısıyla, fazla içilmesi halinde bile sağlığa zararı olmaz. Önemli olan kaliteli, ağır metal bulaşmamış, herbisit ve pestisit artıkları ve mikroorganizma taşımayan ürünlerden çay hazırlayıp içmektir. Bu da bilinen firmaların poşet çaylarını tüketmekle mümkün olur. Adaçayındaki izoflavonlar denen maddeler nedeniyle erkeklerin içmesinin kısırlığa sebep olabileceğini iddiasının doğru olmadığını belirten Prof. Dr. Ekrem Sezik, bu iddianın 1986 yılında fareler üzerinde yapılan bir yayının sonuçlarının insanlara yanlış uyarlanmasından kaynaklandığını belirtti. Konuya ilişkin detayları açıklayan Sezik, Bu yayında yüksek bir miktar adaçayı özütü verilen farelerde testosteron yani sperm sayısını artıran hormon seviyesinde düşme olmuş. Farenin ağırlığı ve verilen miktarı, 70 kiloluk bir insana verilecek miktara çevirdiğinizde, bir kişinin günde 80 kupa adaçayı içmesine denk geldiği görülüyor. Bu miktarlarda tüketim elbette mümkün değil dedi. Kadınların ve bilhassa hamilelerin adaçayı içmemeleri gerektiği şeklinde bazı sağlıkçıların beyanlarının basında yer aldığını belirten Sezik, bu bilginin yanlış olduğunu şu sözlerle açıkladı: İzoflavonların kimyasal yapısı, kadınlara has cinsiyet karakterlerinin oluşmasını sağlayan, östrojen adlı hormona benziyor. İzoflavon taşıyan adaçayını içince erkeklerde östrojen miktarı artacak, kısırlaşmaya sebep olacak gibi bilimsel olmayan bir düşünce yaygın. Bu yanlış bilgi kadınlar için de kullanılmış. Kadınlarda bu çayın içilmesi ile östrojen miktarı artacak, hormon dengesi bozulacak, hamileler düşük yapacak. Oysaki literatürde adaçayı içen hamilelerin düşük yaptığı ile ilgili hiçbir vaka yok. Şunu unutmamak gerekir; her madde için yararlı ve zararlı etkilerin meydana geleceği dozlar vardır. İnsanlar günde 2-3 kupa adaçayı içer. Adaçayı için zararlı olabilecek miktarın günde 80 kupa olması gerekiyor. Bu da teknik olarak mümkün değil. Adaçayında bulunan izoflavonların soya fasulyesinde de bulunduğunu belirten Sezik, Soya fasulyesinde etkili izoflavonlar bulunmakta. Bu madde sağlığa zararlı olsaydı, soya fasulyesini çok tüketen Çin ve Japonya gibi ülkelerde, erkeklerin kısırlaşması, kadınların devamlı düşük yapması ve nüfuslarının azalması gerekirdi. Ancak durum tam tersi. Üstelik izoflavonların akciğer ve prostat kanserini önleyici, menopoz belirtilerini ve kemik erimesini azaltıcı, kalp-damar sistemine yararlı etkileri de var ifadelerini kullandı. Prof. Dr. Ekrem Sezik, sağlıkçıların bitkisel çay ve ilaçların sadece kimyasal yapıdaki bazı maddelere bakarak, etkileri hakkında fikir yürütmemelerini, kullanılan veya kullanılacak miktarı, daha önce zararlı etkiyi gösteren herhangi bir yayın bulunup bulunmadığını da inceleyerek halkı bilgilendirmeleri gerektiğini sözlerine ilave etti.