Hepatit C nedir, bulaşınca ne olur? Hepatit C’nin belirtileri neler? Dr. Jan Klod Kayuka yazdı...

Hepatit C, aynı adla anılan virüse bağlı olarak gelişen bir hastalıktır. Uzun vadede karaciğer sirozu ve hasara yol açar. Virüs 1989 yılında keşfedilmiştir. Bilinmediği dönemlerde, hepatit A ve Bye benzerliği nedeniyle, A ve Bye bağlı olmayan olarak anılırdı. C tipi, hastalığın geç evrelerine kadar sessiz kalır ve başlangıç döneminde yakalamak çok zordur. Genelde belirti vermez ya da yorgunluk, halsizlik ve hazımsızlık gibi birçok rahatsızlıkta görülebilecek şikâyetlerle karışır.Hepatit C, insandan insana kan yoluyla bulaşır. Kan ve kan ürünü verilenler, uyuşturucu kullananlarda daha sık görülür. Ülkemizde uyuşturucu kullanımı yaygın olmadığından, kan bankaları bağış olarak aldıkları kanlarda Hepatit C araştırması yaptıklarından ve tek kullanımlık iğneyle tıbbi malzeme tercih edildiğinden bulaşma riski azalmıştır. Hastalığın cinsel temasla bulaşıp bulaşmadığı tartışmalı bir konudur. Çok eşliliğin Hepatit C riskini artırdığı kabul edilmektedir. Ev içinde, işte ve diğer sosyal temaslarla bulaşmaz. Türkiyede hastalığın görülme sıklığı yüzde 0.3tür. Yani bin kişiden üç kişide ortaya çıkar. Hepatit C nispeten yeni bir hastalıktır ve gidişatı hakkında bilgiler çok kesin değildir. Ancak yıllar içinde virüsün karaciğerde yarattığı olaylara bağlı olarak bir tür yapısal değişiklikler meydana gelir. Biz buna siroz diyoruz. Fakat bunun için ne kadar süre geçmesi konusu çok değişkendir. Bazılarında beş yıl bazılarındaysa 40-50 yıl sürebilir.Siroz gelişse bile, hastaların bir kısmı normale yakın bir hayat sürebilirken, diğerlerinde karında su toplanması, şuur bulanıklıkları, ciddi sindirim sistemi kanamaları, ağır karaciğer yetersizliği veya karaciğer kanseri gelişimiyle karşılaşmak mümkündür. Kronik HCV, akut enfeksiyondan altı ay sonra temizlenmeyen enfeksiyon demektir. Hastalarının çoğunda hiçbir belirti bulunmaz ama karaciğerinde hasar gelişmiş olabilir. Hastalık rutin olarak yapılan karaciğer testleri sayesinde fark edilir.Teşhisinde, kanda HCVye karşı oluşmuş antikoru saptayan bir tarama testi (Anti-HCV) istenir. Sonuç pozitif çıkarsa ikinci bir testle doğrulama yapılır. Anti-HCV testinin pozitif çıkması kişinin HCV ile karşılaştığını gösterir, ancak enfeksiyonun devam edip etmediğini göstermez.Sarılıklı akut hepatiti tanımak zor değildir. Akut devrede anti-HCV antikorlarının saptanabilir düzeye gelmeleri 4-6 haftayı alır ve tanı için HCV-RNAnın araştırılması gerekir. Akut devresinde yakalanan hastalığın tedavisinin etkinliği yüzde 80in üzerindedir. Erken yakalandığında, Hepatit Cnin tedavi şansı yüksektir. Bu hastalar genelde başka şikâyetlerle incelendiklerinde veya kan bağışında bulundukları sırada saptanır. Sorunun gidişini izlemek için birtakım testler, gerekirse karaciğer biyopsileri yapılır. Alınacak önlemler ve tedaviler, bu bulgulara göre planlanır.HCV tipine bağlı olarak mevcut tedavi 24-48 hafta boyunca kombinasyon olarak uygulanır. Tedavi görenlerin yüzde 50-60ında sonuçlarda düzelme görülür. Tedavinin yan etkileri yaygındır, kişilerin yarısında grip benzeri semptomlar ortaya çıkar ve üçte biri duygusal sorunlar yaşar. İlk altı ay içinde yapılan tedavi, Hepatit Cnin kronik hale gelmesinden sonra uygulanana göre daha etkilidir. Kronik Hepatit C (KHC) hastalarında tedaviye karar verebilmek için genel kural, histolojik ve virolojik olarak kronik infeksiyon tanısının konulmasıylai serum ALT düzeyinde artışın gösterilmesidir. KHC hastalarında tedavi öncesinde karaciğer biyopsisinin yapılması tartışmalıdır. Ancak tedavi planlanan hastalarda biyopsinin çeşitli avantajları bulunur.Karaciğer histolojisi, hastalığın dönemini ve prognozu belirlemek açısından faydalıdır. Sirozlu hastalar hepatoselüler karsinom (HCC) açısından periyodik olarak izlenmeli ve varis için de endoskopik değerlendirme yapılmalıdır. Hepatit C hastalarının yaklaşık yüzde 70-80inde hiçbir belirti olmaz. Bazı hastalarda ise aşağıdakiler görülebilir:- Ateş- Halsizlik- İştahsızlık- Bulantı-kusma- Karın ağrısı- İdrar renginde koyulaşma- Sarılık (göz ve ciltte sararma)- Eklem ağrısı Hepatit Cnin henüz etkili bir aşısı yok. Aşı olmadığı için tek korunma önlemi, hijyenik koşullara uygun davranılmasıdır:- Enfeksiyonlu kişilerin kanlarının temas ettiği jilet, ustura, makas, diş fırçası ve temizlik kâğıtları için önlem alınmalıdır.- Sıçramış kanlar çamaşır suyuyla temizlenmelidir.- Cinsel yolla geçişi çok nadir olmasına karşın, güvenli seks yapılmalıdır.- Hastalar gittikleri herhangi bir hekime HCVli olduklarını bildirmelidir.