Geniz akıntısı nedir? Nasıl tedavi edilir?

Sinüs ve burun kanalından boğaza doğru inen akıntı geniz akıntısı olarak adlandırılıyor. Geniz akıntısı kişinin boğazında gıcık varmış hissine neden oluyor ve tedavi edilmediği takdirde kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir. Geniz akıntısı mevsim geçişleri gibi dönemlerde artış gösterebiliyor ancak bu tabloya neden olabilen bazı hastalıklar da bulunuyor. Geniz akıntısında altta yatan problemin doğru tespit edilmesi tedavi planlaması açısından büyük önem taşıyor.

Haberin Devamı

Geniz; burnun arka bölümünde, arka burun açıklığından sonraki alan olarak tanımlanabilir. Geniz alanının altında yumuşak damak ve sonra yutak bölgesi başlar. Bu anlamda geniz burun ve yutak arasında bir pasaj olarak bulunur. Geniz akıntısı nedir? Neden olur? Burun asıl olarak üst solunum yolunun ilk organıdır. Solunum yolu vücudun giriş kapılarından biridir. Solunum yoluyla içe çekilen hava gözle görülmese de taşıdığı toz, polen ve virüs, bakteri veya mantar gibi pek çok patojeni alt solunum yollarına taşıyabilmektedir. Geniz akıntısı bu tehlikeye karşı vücudun oluşturduğu en önemli savunma sistemlerinden biridir. Halk arasında sümük olarak bilinen, tıp dilinde mukus olarak adlandırılan salgı burun ve sinüsler tarafından üretilir. Günde yaklaşık 1,5-2 litre kadar mukus üretilir ve sürekli yutkunma refleksi ile yutulur. Mukus üreten hücreler burnun iç yüzeyini kaplayan mukoza olarak isimlendirilen özel tasarlanmış bir tür deri yapısında bulunur. Bu mukoza örtüsünde salgı üreten hücreler dışında ayrıca yüzeylerinde titreyen tüyleri veya kamçıları olan hücreler de yer alır. Bunlara silyalı hücreler denir ve kamçıları yardımıyla üretilen mukus sürekli önden arkaya doğru itilir. Böylece burnun oluşturduğu mukus salgısı yaklaşık üretiminden sonraki 20-30 dakika içinde genize ulaşır ve yutulur.

Bu mekanizma sadece insanlarda değil, burun yapısı olan tüm memeli hayvanlar için de böyledir. Mukus/sümük neden olur? Mukus yapışkan özellikli bir sıvı olduğundan solunum yoluyla içeri girmeye çalışan tüm partiküller üzerine yapışmış olur. Böylece genize ulaşan havanın süzülmesi fonksiyonu da sağlanır. Mukus üzerine yapışan tüm partiküller genize ulaştığında yutularak mideye gider ve midenin asit ortamı sayesinde parçalanıp, vücudun pek çok muhtemel saldırıya karşı savunması sağlanmış olur. Geniz akıntısında burun neden tıkanır? Burun alerjik bir partikülle karşılaştığında birden burun etleri büyümeye ve mukus üretimi artmaya başlar. Büyümüş etler nedeniyle burun içi hava yolları daralır ve burun tıkanıklığı şikayeti başlar. Daralmış burun yolları nedeniyle miktarı artmış mukusun geriye, genize doğru atılması, itilmesi de yavaşlar. Bu nedenle mukusun burun içinde kalma süresi 30 dakikadan çok daha uzun sürer.

Haberin Devamı

GENİZ AKINTISINDA BAŞKA HANGİ ŞİKAYETLER GÖRÜLÜR?

Bu durum mukus yoğunluğunun artması ve atılımının daha da güç hale gelmesine neden olur. Böylece önceleri hiç fark etmeden yutkunma refleksiyle yutulan salgılar artık güçlükle ve daha fazla eforla yutulmaya çalışılır. Böylece hasta tarafından geniz akıntısı hissedilir ve bir şikayet haline gelmeye başlar. Alerjik rinitte sıklıkla hapşırma eşlik eder. Alerjik reaksiyonun özelliğine göre gözlerde yaşarma, genizde, damakta ve hatta kulaklarda kaşıntı şikayeyleri eklenebilir. Olanlar bir tür inflamasyondur yani iltihabi reaksiyondur ancak genellikle ateş oluşmaz. Geniz akıntısının tanısı nasıl konulur? Geniz akıntısının tanısı kişinin şikayetlerinin dışında doktor muayenesi ile konulmaktadır. Fiziki muayenenin ardından çeşitli testler yapılır ve geniz akıntısından bir örnek alınarak incelenebilir. Ek olarak bilgisayarlı tomografi, röntgen ve benzeri tetkikler de istenebilir. Geniz akıntısı nasıl geçer? Geniz akıntısı nasıl tedavi edilir? Geniz akıntısı ile mücadele edebilmek için bunu tetikleyen mekanizmayı iyi sorgulamak, muayene ve laboratuvar teknikleriyle tanıyı doğru koymak gerekir. Öncelikle genel olarak yapılacaklar benzerdir. İlk olarak yeterli mukus üretimi için vücudun daha çok sıvıya ihtiyacı olacaktır. Böyle dönemlerde bolca sıvı alınması, su içilmesi tavsiye edilir. Burun içinin yıkanması, burun içine izotonik yoğunlukta tuzlu su spreyleri veya damlaların uygulanması mukus yoğunluğunu azaltabilir ve burundan atılımını kolaylaştırır. Mukus yoğunluğunu azaltmak amacıyla antioksidan ilaçlar kullanılabilir. Genellikle mukus üretimini azaltan bir ilaç kullanılması zorunlu kalınmadıkça tercih edilmemelidir. Geniz akıntısının nedeni bir tür alerjik reaksiyon ise ve sorumlusu olarak bilinen bir alerjen söz konusu ise bundan uzaklaşılması gerekir. Alerjen bilinmiyorsa veya alerjenin bulunduğu ortamdan uzaklaşmak mümkün değilse kortizon içeren burun spreyleri kullanılır.

Haberin Devamı

Mukus yoğunluğunun koyu olmasının aksine oldukça akıcı olması ve genize atılmasıyla yeterli derene edilemediği durumlarda burun akıntısı da başlayacaktır. Sürekli burun çekme hareketi hastayı önemli derecede rahatsız edecektir. Özellikle böyle durumlarda tedavi için mukus üretimini azaltan preparatlar tercih edilebilir. Geniz akıntısı ne zaman enfeksiyona dönüşür? Burun bazen hastalık yapma özelliği yüksek bir mikroorganizma ile (virüs, bakteri veya bazen mantarlar) karşılaştığında, alerjik reaksiyona benzer bir cevap oluşturmaya başlar. Aynı şekilde mukus miktarı artar, burun tıkanıklığı gelişir, mukus yoğunlaşır ve yine geniz akıntısı başlar. Bu kez oluşan inflamasyon artık mikrobik bir iltihaptır, yani enfeksiyondur. Hapşırma genellikle klinik tabloda görülmezken, sıklıkla ateş yükselmesiyle birlikte seyreder. Geniz akıntısının rengi nasıl olur? Özellikle enfeksiyon ajanının bakteriler olduğu durumlarda geniz akıntıları artık sadece koyu kıvamlı değil, şeffaf akıntılar yerine sarı veya sarı-yeşil renkli karaktere bürünür. Geniz akıntısının alerjik reaksiyonlarda görülenlere göre bir diğer farkı da kötü kokulu olmasıdır. Alerjik rinit nedir? Neden olur? Alerjik burun iltihaplarına genel olarak alerjik rinit denir. Bunların görüldüğü mevsimsel dönemlere göre farklı sınıflamaları ve adlandırılmaları söz konusudur. Genel özellikleri oldukça benzerdir. Asıl farkları tetikleyici alerjen ile karşılaşılabilecek dönemlerin farklı olmasıdır. İlkbahar aylarında görülenler genellikle polenlere karşı oluşan reaksiyonlardır ve en sık görülen formudur. Sonbahar aylarında ise alerjen genellikle küfler, mantarlar veya saman tozu benzeri maddeler olabilir, saman nezlesi olarak adlandırılabilir.

Haberin Devamı

Bazen tüm yıl boyunca görülen alerjik rinit türleri vardır. Sıklıkla etken ev tozu olarak bilinen mite olarak isimlendirilen gözle görülemeyecek kadar küçük, eklem bacaklı, havada asılı kalabilen organizmalardır. İyi havalandırılmayan evlerde, nemli ortamlarda, toz tutabilen her türlü yerde kolayca barınır ve çoğalırlar. Evlerin iyi havalandırılması, toz tutmayan eşyaların tercihi, nem ile mücadele ev tozu alerjisi ile mücadele için önemlidir. Alerjik rinit astıma neden olur mu? Alerjik rinit tablosunun astım hastalığına dönüşüp dönüşmeyeceği merak konusudur. Genel olarak astım hastalığı da alt solunum yollarının bir tür alerjik reaksiyonudur. Alerji aslında vücudun genel bir karakteridir. Bir kişide alerjisinin olup olmaması o kişinin genetik kodlarıyla belirlenmiştir. Alerjik bir bünyeye sahip kişilerde alerjik reaksiyon ciltte döküntüler, burunda alerjik rinit, akciğerlerde astım olarak ortaya çıkabilir. Bu tür reaksiyonların birbiriyle yakın ilişkileri de söz konusudur. Bu nedenle alerjik riniti olan bir hastada hayatının başka bir döneminde astım reaksiyonu görülebilir. Bu tür değişimlerin oluşabilmesi için pek çok hazırlayıcı faktör de göz ardı edilemez. Hastanın tütün kullanma alışkanlığı, diğer kronik ve metabolik hastalıkları, kalp ve dolaşım sistemindeki hastalıklar tolerans sınırlarını değiştirebilir. Bazı durumlarda alerjik rinite çok benzer şikayetler ile seyreden, yine geniz akıntısı, burun akıntısı hatta hapşırık oluşturabilen, bir mikrobik ajana bağlı olmayan burun iltihapları da vardır. Bunlara genel olarak vazomotor rinitlerdenir. Burundaki inflamatuar reaksiyon değişen solunum havasının fiziksel koşullarına cevaben oluşur. Havada keskin tahriş edici bir kokunun bulunması, havanın nem oranının değişmesi, hava sıcaklığındaki ani değişimler bu tür reaksiyonları tetikleyebilir. Sıklıkla alerjik rinit ile karıştırılabilir, ancak tedavi yaklaşımları oldukça benzerdir. Vazomotor rinit olgularının bir bölümünde daha sonra alerjik rinit tablolarının ortaya çıkması da sık görülen bir durumdur. Enfeksiyona bağlı geniz akıntısı nasıl tedavi edilir? Geniz akıntısının nedeni bir enfeksiyon ise muhtemel ajana karşı etkili spesifik ilaçların kullanılması gerekir. Bu amaçla antibiyotik kullanımına sıkça başvurulur. Antibiyotik seçiminde ve tedavi süresinin belirlenmesinde titizlikle davranılmalıdır. Bazen virüslere bağlı enfeksiyonlar ile oluşan geniz akıntılarının tedavisi için antiviral ajanlar seçilebilir. Ancak ilgisi yok gibi görünse de böyle durumlarda da antibiyotik kullanımına gidilebilir. Viral enfeksiyonun oluşturduğu enfeksiyon ortamında bakterilere bağlı ikincil enfeksiyonların önlenmesi amacıyla antibiyotik kullanılması yanlış olmaz.

Haberin Devamı

Gerek viral, gerek bakteriyel enfeksiyonların uzun sürmesi veya savunma sisteminde fonksiyon kaybına neden olabilecek kronik hastalıklar, organ nakilleri, kanser tedavileri gibi özel durumlarda mantarlar da devreye girecektir. Mantar enfeksiyonlarında da geniz akıntıları oluşabilir ve genel önlemler dışında çok özel medikal tedaviler, hatta cerrahi tedavilere dahi gidilebilir. Buruna yabancı cisim kaçması geniz akıntısına neden olur mu? Burunda alerji ve enfeksiyonlar dışında da mukus salgısında artmalar, koyulaşmalar, geniz akıntıları görülebilir. Örneğin burunda yabancı cisim bulunması tek taraflı burunda akıntı, zamanla akıntının kıvamının koyulaşması, şeffaf renginin kaybolup opak ve hatta sarı-yeşil hale gelmesine neden olabilir. Yapılması gereken burundaki yabancı cismin çıkarılmasıdır. Geniz akıntısında cerrahiye başvurulur mu? Bir diğer geniz ve burun akıntısı nedeni ise burun içindeki hava yollarının mekanik nedenlerle daralmasıdır. Örneğin burun kıkırdak ve kemiğinin orta hatta bulunmadığı, bir tarafa doğru kaydığı, eğildiği, burun yollarını tıkadığı durumlarda tıkanan burun yolundaki mukusun geriye doğru akış yolları da daralmış olur. Bu tip bir tıkanıklık sonucunda 20-30 dakika içinde genize ulaşamayan mukus, daha uzun süre burun içinde kalacaktır.

Burun içinde kalma süresi uzadıkça mukusun kıvamı zamanla koyulaşır ve yine yapışkanlığı artar. Böylece herhangi bir alerji veya enfeksiyon olmadığı halde koyu kıvamı nedeniyle mukusun yutulması kolayca başarılamazsa, genize ulaşmış koyu kıvamlı mukusu yutma çabası bu durumdaki farkındalığı artırır ve geniz akıntısı şikayeti oluşturur. Geçici olarak yapılması gereken burnu yıkamak iken, kesin çözüm olarak burun yolunda daralmaya neden olan mekanik engelin cerrahi ile düzeltilmesine gidilmelidir.