SON DAKİKA
ORGANİK BESLENME: Organik besin nedir? Neden daha pahalı? Sağlıklı beslenmede iyileştirici süper besinler!
Besinlere güvenin çok azalması ve üretim zincirindeki sorunlar sebebiyle organik besine artan küresel bir talebin oluştuğunu görmek şaşırtıcı değil. Özellikle taze sebze, meyve, et ve süt ürünlerinde tüketiciler organik doğal yiyecekleri satın alma yönünde bir davranış değişikliği gösteriyor. Organik besin ve organik beslenme, gitgide artan hastalıklara karşı atılacak ilk adımdır. Uzman Diyetisyen Selahattin Dönmez yazdı...
Organik besinler ülkemizde Tarım ve Orman Bakanlığımız kontrolünde sıkı denetim altında. Üretimi oldukça güç ve sürdürülebilirliği epey meşakkatli olsa da organik kavramı sağlıklı beslenme içinde önemli bir yere sahip. Çünkü organik besinde kimyasallar, antibiyotik, haşere ilaçları ve yabancı ajanların bulunmaması sebebiyle "zehirsiz mutfak" için öncelik verildiği de aşikardır.
Organik besinler ile ilgili toplumuzda "Gerçekten organik mi?" sorgulamasının oldukça sık olduğunu gözlemliyorum. Burada yapılması gereken tek ve en doğru yol, ürünün organik sertifikasının olup olmadığını teyit etmektir. Organik sertifikası şeffaf bir şekilde sizlere sunulan belgelere sahip olan besinlerin organik olduğunu açıkça ifade etmek istiyorum.
Organik besin satın almak ile yediğimiz yiyeceklerdeki tarım ilacı kalıntılarını en aza indirgemiş oluyoruz. İlaç kalıntıları olmadan normal üretim sürecinde oluşmuş bir besini yemek elbette en ideali ve doğru olanıdır. Bu yüzden besinin organik denilip ayrıştırılmasından çok tüm besinlerin bu şartlar altında üretilip paketlenmesi veya bizlere manavlarda mevsime uygun şekilde sunulması gerekmektedir.
Ancak bilim çalışmalara baktığımızda beslenmemizdeki tarım ilaç kalıntıları ile insanlardaki sağlık sorunlarını bağdaştıran çok az kanıt olmasına rağmen hayvanlarda yapılan deneysel çalışmalara göre de sağlık sorunları oluşturma ile ilgili pek çok kanıtın olması gelişi güzel üretilen yiyeceklerin insan sağlığını da tehdit edebilecek boyutta olabileceğinin sinyallerini vermekte.
Buna en çok zemin hazırlayan hastalık kanser ve bağışıklık sisteminin bozulması olarak örnek verebiliriz. Biliyoruz ki meyve ve sebze yemenin sağlığa çok fazla faydası var. Onları beslenmemizden çıkarmanın riskleri, tarım ilacı kalıntılarına maruz kalmanın muhtemel risklerinden çok daha fazla. Bu nedenle sebze ve meyleri usulune göre yıkamak, saklamak bu zararlı etkilerden bizleri daha çok koruyacaktır.
Organik semt pazarları tarım ilaç kalıntısı açısından mümkün olduğunca ilaçsız tarım ürünlerinin takip edilip organik süreçleri onaylanmış sebze ve meyvelerin tüketiciye ulaşmasını sağlayan ana arterler olduğunu unutmamak gerekiyor. Mümkün olduğunca tarım ilacı riskinden uzaklaşmak için organik pazarlardan taze sebze ve meyve alımı yapmak çok değerli diyebilirim.
Zararlı olan katkı maddesinin organik besin üretiminde kullanımı yasaktır. Normal besinlerin işlenmesinde yüzlerce katkı maddesinin kullanımına izin verilirken organik yiyecek ve içeceklerde sadece 30 taneye izin verilir ve üretici bunları ancak ürünlerinin bu madde olmadan üretilemeyeceğini veya muhafaza edilemeyeceğini kanıtlarsa kullanabilir. Ve bu önemli nedenden dolayı organik besin üretimi oldukça önemli ve faydalıdır. Ayrıca sebze ve meyvelerde lezzet farkı, kullanılan tohum çeşidine göre değişmektedir. Elbette kendi doğal hızında, haftalar içerisinde besin açısından zengin toprakta yetişip güneşte olgunlaşan bir domatesle, serada çok hızlı yetiştirilen bir domates arasında lezzet farkı olacaktır.
NEDEN DAHA PAHALI?
Organik besinlerin üretimine harcanan zaman, çaba ve yatırım çok fazla olduğundan dolayı her zaman organik olmayan besinlerden daha pahalı olmakta ama organik besinlerin üretimi yaygınlaştıkça fiyatları da zamanla düşmektedir. Bütçeye biraz dikkat edilmesi ve abur cubura daha az para harcanması ile organik besinlere de hayatınızda yer açılabilirsiniz.
- Pırasa, soğan çeşitleri ve sarımsağı her gün düzenli tüketmeli: Kolesterolü düşürür, tümör oluşumunu engeller, kanser yapıcı maddeleri zararsız hale getirir, midede bulunan ve mideye zarar veren bir bakteri olan helikobakter pyloriyi baskılar. Çiğ formda ince ince doğrayarak eklemek etkindir. Pişirildiğinde aktif bileşenler kaybolmaktadır.
- Keten tohumu: İçerisindeki lignan sayesinde kolon, meme ve akciğer kanseri riskini azaltır. Kalbi korur. Günde 2 yemek kaşığı yeterlidir ve daha fazla kullanılması sağlığa olumlu değil olumsuz etki göstermektedir.
- Yulaf ekmeği: İçerisindeki beta glukan ile kalbi korur. Ekmek olarak öncelikli yulaf ekmeğini tercih etmek ve her öğünde 1 dilim yemek bu bileşenin vücuttaki etkinliği için yeterlidir.
- Yağsız kırmızı et: Düzenli tüketince içerisindeki konjuge linoleik asit (CLA) sayesinde vücutta yağ dokusunu azaltıp, kas yoğunluğunu artırır.
- Mantar: Sebzeler içinde selenyumun en iyi kaynağıdır. Selenyum vücutta antioksidan etki oluşturarak hücreleri hasardan korumaya yardımcı olur. Ergotiyonin adında önemli bir antioksidan bileşik içermesi nedeniyle de hücre hasarları kanser ve kalp hastalıkları gibi kronik hastalıkların gelişmesinin önlenmesinde katkıda bulunabilir.
- Zeytinyağı: Tekli doymamış yağ asitlerinden zengin olup, çoklu doymamış yağ asitlerini ise az miktarda içerir. Isıtıldığında diğer bütün bitkisel yağlarda oluşan birçok çeşitte kanserojen bileşikler zeytinyağında oluşmaz. Oleuropein, hidroksitirozol gibi güçlü antioksidanlar sayesinde kanserden diyabete kalp hastalığından hipertansiyona kadar vücudu korur hatta yaşlanmayı da yavaşlatmaya destek olur.
- Lahanagiller: Lahana, brüksel lahanası, brokoli ve karnabahar bu grubun en önde gelen üyeleridir. Kanser ve kalp hastalıklarına karşı koruyucu etkisi vardır. Vücudun detoksifikasyon sistemini güçlendiren ve karsinojen aktivasyonu engeller. Lahana tüketiminin kadınlarda estradiol 2-hidroksilasyon yani östrojen hormonunun miktarını önemli derecede yükselttiği belirlenmiştir. Meme kanseri riskini azaltabileceği bildirilmiştir.
- Domates: Karotenoidlerden özellikle likopen yönünden zengindir. Likopenin antioksidan etkisi nedeniyle göğüs, sindirim sistemi, serviks, mesane, deri ve muhtemelen akciğer kanser riskini azalttığı bildirilmektedir. Antioksidan öğeler, hücre içinde hasara neden olan tekli oksijenin oluşmasını önleyerek ya da oluştuktan sonra bağlayarak etkinlik gösterirler ve organizma içinde karsinojen oluşumunu baskılarlar. Likopenin bu etkisinin çok kuvvetli olduğu belirtilmektedir. Hatta likopenin insan kanser hücre farklılaşmasının önleyici etkisinin a-karoten ve b-karotenden daha fazla olduğu gösterilmiştir.
- Kuru baklagiller: Mercimek, kuru fasulye, nohut ve iç bakla gibi kuru baklagilleri içeren yemekler, B12 vitamini dışındaki B vitaminlerinden ve kalsiyum, çinko, magnezyum ve demirden zengin olup, bol miktarda fonksiyonel posa ve flavonal içerirler. Kuru baklagillerin tümör oluşumu ve gelişimini engelleme, toplam kolesterol ve LDL-kolesterol ve trigliserit düzeylerini düşürme, kardiyovasküler ve divertikül (özel sindirim sistemi hastalığı) hastalıklar risklerini azaltma ve kan glikoz düzeyini düzenleme özellikleri vardır.
- Ceviz: Omega-3 yağ asitlerinden zengindir. B6 vitamini açısından zengin olan bu grup, aynı zamanda magnezyum da içermektedir. Antioksidan özellikli, E vitamini fonksiyonlarını güçlendirici, sperm yapımını artırıcıdırlar. Aynı zamanda tiroid hormonu mekanizmasında kofaktör olan selenyum da bu yemişlerde mevcuttur. Kuvvetli antioksidan ve detoksifikanlardır.