Endometriozis ve Adenomyozis hastalıklarının farkları nelerdir?

Kadın Hastalıkları ve Doğum Prof. Dr. Ercan Baştu, endometriozis ve adenomyozis hastalıkları arasındaki farkları ve adenomyozis hakkında merak edilenleri sizler için anlattı.

Haberin Devamı

Adenomyozis ve endometriozis hastalıkları, rahmin içini (endometrium) kaplayan doku bozukluklarıdır. Ancak farklı gelişirler ve bazı farklı belirtileri vardır.

Adenomyoziste, rahim iç dokusunda bulunan hücrelere benzer hücreler rahim kaslarında gelişir. Bu yanlış yerleşmiş ve gelişen hücreler rahim duvarının kalınlaşmasına, ağrıya ve ağır kanamaya neden olabilir. 40’lı yaşlardaki kadınlarda görülme sıklığı daha fazla olsa da genç yaşta da görülebilir ve son zamanlarda kadınlarda kısırlıkla ilişkilendirilmiş bir hastalıktır.

Endometrioziste, rahim iç dokusunda bulunan hücreler rahmin dışında farklı organlarda veya bölgelerde bulunur ve çoğalır. Doku genellikle yumurtalıklarda, rahmi destekleyici bağlarda ve leğen kemiği (pelvik) boşluklarında bulunur. Hücreler bulundukları dokularda adet döngüsünü takip etmeye devam ederler, her ay kanarlar. Bu kanama ağrıya neden olabilir ve doğurganlığı etkileyebilir.

Haberin Devamı

Adenomyozis ve endometriozis oldukça yaygındır. Ancak bu hastalıkların bilinirliliklerinin son yıllarda artması, özellikle önceki dönemde hastalıkların teşhis ve tedavisinde kapsamlı gecikmelere yol açmıştır.
Belirtiler arasında benzerlikler ve farklılıklar nelerdir?

Ağrı da dahil olmak üzere adenomyozis ve endometriozis belirtileri hafif ila şiddetli arasında değişir. Ancak endometriozisli bazı kişilerde hiçbir belirti görülmez. Adenomyozisi olan kadınların yaklaşık üçte biri hiçbir belirti göstermez. Bazı belirtiler, yumurtalık kistleri veya rahim fibroidleri gibi diğer durumların neden olduğu semptomları taklit edebilir.

Adenomyozisin belirtileri şunlardır:

• Ağrılı dönemler (dismenore),
• Ağrılı cinsel ilişki (disparoni),
• Kronik leğen kemiği (pelvik) ağrı,
• Anormal kanama veya uzun süreli adet dönemleri,
• Kısırlık,
• Genişlemiş bir rahim.

Endometriozisin belirtileri şunlardır:

• Ağrılı dönemler (dismenore),
• Ağrılı cinsel ilişki (disparoni),
• Ağrılı bağırsak hareketleri,
• Ağrılı idrara çıkma,
• Leğen kemiği (pelvik) ağrısı,
• Yorgunluk, mide bulantısı ve ishal (özellikle adet döneminde).

Adenomyozis ve endometriozisin kesin nedenleri halen bilinmemektedir

Adenomyozis ve endometriozisin oluşumunda olası mekanizmaları ve risk faktörleri şunlardır:

Haberin Devamı

• Adenomyozis ve endometriozis, rahim travması sonrası doku hasarı ve onarımından kaynaklanabilir. Bu süreçte östrojen hormonu üretimi yer alır.
• Kök hücreler, endometriyal dokuya zarar vererek aktive olabilir. Daha sonra adenomyozis ve endometrioziste olağan konumlarının dışında büyüyebilirler.
• Fallop tüplerinden geçen adet kanı, pelviste veya diğer alanlarda endometrial benzeri doku bırakabilir.
• Genetik faktörler söz konusu olabilir.
• Bağışıklık sistemi sorunları hem adenomyozis hem de endometrioziste endometriyal benzeri dokuyu bulma ve düzenlemede başarısızlığa neden olabilir.
• Vücudun hormon sistemi ve östrojen ile ilgili sorunlar, karnınızdaki embriyonik hücreleri endometriyal hücrelere dönüştürebilir.
• Lenf sisteminiz endometrial benzeri hücreleri diğer bölgelere taşıyabilir.

Risk faktörlerindeki benzerlikler ve farklılıklar nelerdir?

Adenomyozis için daha yüksek risk şunlarla ilişkilidir:

• Birden fazla çocuğu olan kişiler,
• Dilatasyon ve kürtaj gibi rahim ameliyatı geçirmiş olmak,
• Depresyon ve benzeri sebeplerden antidepresan kullanımı,
• Sigara içme ve dış gebelik ile adenomyozis ilişkisi üzerine yapılan çalışmalar karışık sonuçlara sahiptir.

Haberin Devamı

Endometriozis için daha yüksek risk şunlarla ilişkilidir:

• Adetin erken başlangıcı,
• Daha kısa adet döngüsü (tipik 28 günlük döngüden daha az),
• Ağır adet kanaması,
• Adet akışının tıkanması,
• Fazla alkol ve kafein tüketimi,
• Endometriozisli aile öyküsü (bu durum riskinizi yedi kat artırır),
• Geç menopoz.

Endometriozis riskinin azalması aşağıdakilerle ilişkilidir:

• Normal vücut kitle indeksi (BMI),
• Oral kontraseptif kullanımı,
• Düzenli egzersiz,
• Omega-3 diyet yağ asitleri.

Nasıl teşhis edilirler?

Fiziksel olarak muayene edilir ve görüntüleme testleri uygulanabilir. Diğer olası nedenleri elemek için idrar testi, gebelik testi, Pap testi veya vajinal sürüntü istenebilir.

Adenomyozis rahmin büyümesine neden olur, bu nedenle rahmin şiş veya hassas olup olmadığını anlamak için fiziki muayene yapılır. Daha kesin bir görüntünün gerekli olduğu bazı durumlarda sonohisterografi kullanılabilir.

Haberin Devamı

Endometriozis teşhisi için tıbbi geçmiş ve aile öyküsü alınır. Kist veya diğer anormallikleri hissetmek için pelvik bölgesi muayene edilir. Muhtemelen sonogram ve MRI dahil olmak üzere görüntüleme testleri istenebilir.

Rahim dışında endometrial benzeri doku aramak için laparoskopik cerrahi de yapılabilir. Tanı net değilse, tanıyı doğrulamak veya mikroskop altında incelenmek için ameliyat sırasında bir doku örneği alınabilir.

Tedavideki farklılıklar ve benzerlikler nelerdir?

Her iki koşul için tedavi, minimal (reçetesiz satılan ilaçlar) ile daha invaziv (histerektomi) arasında değişir. Bunun nedeni, yanlış yerleştirilmiş endometrial benzeri dokunun bulunduğu yerdeki farklılıklardır.

Adenomyozis tedavisi

Adenomyozis belirtileriniz hafifse, adet döneminizden hemen önce ve adet sırasında iltihap önleyici ilaçlar önerilebilir. Hormonlar, semptomlara katkıda bulunan artan östrojen seviyelerini kontrol etmeye yardımcı olmak için kullanılabilir. Bunlar oral doğum kontrol hapları, yüksek doz progestinler, rahim içi araçları içerebilir.

Rahim astarını yok etmek için lazer veya diğer ablasyon tekniklerini kullanan ayakta tedavi prosedürü olan endometriyal ablasyon rahmin etkilenen adenomyozis bölgelerini kesmek için laparoskopi kullanan eksizyonel prosedürler uygulanabilir.

Minimal invaziv bir prosedür olan uterin arter embolizasyonu, çevreleyen dokuya zarar vermeden derin dokuya iletilen odaklanmış ultrason enerjisini kullanan invaziv olmayan bir prosedür olan MRI kılavuzluğunda odaklanmış ultrason cerrahisi uygulanabilir. Histerektomi, rahmin tamamen alınması, yani adenomyozisin ortadan kaldırılması çocuk sahibi olmak isteyenler için uygun değildir.

Endometriozis tedavisi

Hafif semptomlar için, reçetesiz satılan anti-inflamatuar ilaçlar yardımcı olabilir. Daha şiddetli semptomlar için başka seçenekler de vardır; anti-inflamatuar ilaçlar hormonal tedavilerle birleştirilebilir ve hormon takviyeleri yardımcı olabilir.

Tedavinin ikinci aşaması, progestinleri, androjenleri ve GnRH'yi içerir. Bu ilaçların ileri olmayan evre endometriozis ağrısını azalttığı gösterilmiştir.

Hormonal kontraseptif tedaviler, onları aldığınız sürece adetlerinizi durdurabilir ve belirtileri hafifletebilir. Almayı bıraktığınızda, dönemleriniz geri dönecektir. Hamile kalmak istiyorsanız, hormonal tedavileri alıp durdurmanın tüp bebek ile doğurganlık şansını artırabileceğine dair kanıtlar bulunmaktadır.

Konservatif cerrahi, rahminizi sağlam tutarken endometriozisli dokular laparoskopik olarak çıkarabilir. Bu tedavi bulguları hafifletebilir, ancak endometriozis geri dönebilir. Laparoskopi ayrıca endometriozisi gidermek için ısı, akım veya lazer tedavileri ile birlikte kullanılabilir. Histerektomi (rahmin alınması) ve yumurtalıklarınızın olası çıkarılması son çare olarak kabul edilir.

Tedavinin faydaları nelerdir?

Hem adenomyozis hem de endometriozis zamanla ağrılı olabilir. Her ikisi de ilerleyen hastalıklardır, ancak tedavi edilebilirler ve yaşamı tehdit etmezler. Erken teşhis ve tedavi, ağrı ve belirtilerin giderilmesi için daha iyi sonuca yol açabilir.

Menopoz genellikle adenomyozis belirtilerini hafifletir. Endometriozisli bazı kişilerde menopozdan sonra hala belirtileri olabilir, ancak bu durum çok yaygın değildir.