Elektronik sigara zararsız mı? Yoksa sadece bir söylenti mi?

Elektronik sigara kimileri için sigarayı bırakmanın bir yolu olarak görülüyor. Türkiye'de satışının yasak olmasına rağmen, özellikle zararsız olduğu söylentisi nedeniyle hızla yayılıyor. Peki gerçekten zararsız mıTütün tüketimi, dünyanın karşılaştığı en büyük halk sağlığı sorunlarından biridir. Her yıl yaklaşık 6 milyon kişi sigaraya bağlı hayatını kaybetmektedir. 2020 yılında bu sayının 7.5 milyona (tüm ölümlerin %10u) çıkması beklenmektedir. Intern Dr. Mehmet Günata'nın, ShiftDelete'te yayımlanan yazısına göre, alınan onlarca önleme rağmen; 2012 Küresel Yetişkin Tütün Araştırma Raporuna göre, ülkemizde 15 yaş üstü bireylerin %27,2si tütün kullanıcısıdır. Oran istenilen seviyede değil ama hayata geçirilen yeni önlemler ile tütün tüketiminin azalması beklenmektedir. Dünya üzerinde, e-sigarayı destekleme kampanyası çeşitli yöntemlerle hala devam etmektedir. Tıpkı 1950 ve 1960lardaki sigara reklamları gibi televizyon, radyo, internet, dergiler ve her türlü reklam araçlarında e-sigara reklamları yer almakta ve toplum e-sigaranın zararsız olduğu konusunda yönlendirilmeye çalışılmaktadır.Türkiyede elektronik sigara yasal satışı bulunmamaktadır. Bununla birlikte, internet aracılığıyla ürünün satışını yapan aktif siteler bulunmaktadır. Sitelerin %91inde 18 yaş uyarısı bulunmamakta, %51inde güvenli olduğu, %56sında sigara bıraktırma iddiası, %26sında sigara bıraktırır sloganı vardır. Sitelerin %20si ürünlerin yararı konusunda ulusal veya uluslararası sağlık kurumlarına atıf yapmıştır. Bu ürünlerin içerdiği maddeler; nikotin, propilen glikol, tütün esansı, gliserin, organik asit, sitrik asit, alkol, su, diğer katkı maddeleri şeklinde. İçeriğinde nane, çikolata gibi aromalara da yer verilmektedir. Ürünün içerdiği nikotin miktarı her nefes için 0,1-30 μg arasında değişebilmektedir. Amerika Birleşik Devletlerinde, çocukların ve gençlerin ilgisini azaltmak için e-sigaraya mentol dışında aroma konması yasaklanmıştır. Tütün endüstrisi, alınan önlemlerden kurtulabilmek için çeşitli yöntemlere başvurmaktadır. Elektronik sigara da bu amaçla üretilmiştir. Daha çok kişiye daha hızlı ulaşabilmek Her ne kadar insan sağlığını korumak, sigarayı bıraktırmaya yardımcı olmak amacıyla piyasaya çıksa da işin aslının bu olmadığı; yapılan bilimsel çalışmalar sonucu ortaya konmuştur.E-sigara satışı yapan web siteyi ve satış yapan yerleri ALO 171 üzerinden şikayet edebiliyorsunuz. İçerdiği zararlı maddelere ayrıntılı bakmak gerekirse; çalışmalar göstermiştir ki, e-sigara toksik ve kanserojen birçok madde içerir. Goniewicz ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmada; sigarada bulunan toksik maddelerin, e-sigaradan çekilen buharda da bulunduğu görülüyor. (Tablo 1). Tabloda dikkat edildiği üzere sigarada bulunmayan bazı maddeler e-sigarada bulunmaktadır.Elektronik sigaranın kanıtlanmış bu toksik ve kanserojen içeriği, reklamlarında söylenen zararsızdır savı ile çelişmektedir. E-sigaranın sitotoksisite olarak bilinen hücre ölümü üzerine etkisi araştırılıyor. Hücreye büyük bir zarar verdiği görülüyor. Özellikle insan embriyo kök hücreleri, fare nöral kök hücreleri ve pulmoner fibroblastlar üzerine sitotoksik etki gösterdiği; Bahl ve arkadaşlarının yaptıkları çalışma ile ortaya konulmuştur.Elektronik sigara buharındaki ince partiküllerin insan vücudundaki dağılımını inceleyen Zhang ve arkadaşlarının çalışması bu konuda yapılmış önemli çalışmalardandır. Bu çalışmada, e-sigara buharındaki partiküllerin yaklaşık %20-27sinin dolaşım sistemi dahil diğer tüm organlarda biriktiği, bunun normal sigaradaki %25-35 değerleri ile karşılaştırılabilir düzeyde olduğu gösterilmiştir. Elektronik sigarada kullanılan propilen glikol; göz ve diğer mukozalarda irritasyon yapabilen, tekrarlayan maruziyetlerde tüm sistemler üzerine toksik etki gösterebilen bir maddedir. Mevcut etkileri nedeniyle birçok alanda kullanımı yasaklanmıştır. Propilen glikol, ısıtma ve buharlaştırma işlemleri sonrası glikojenoksite dönüşür, bu madde Uluslararası Kanser Araştırma Merkezi tarafından Grup 2B kanserojen grubunda sınıflanmaktadır.Vardavas ve arkadaşları, sağlıklı sigara içicilerinde 5 dakika e-sigara kullanımı sonrası yapılan spirometri değerlerinin normal olduğunu ancak dinamik hava yolu direncinde anlamlı oranda artış olduğunu saptamışlardır. Elektronik sigara kullanımına bağlı en sık yan etkiler; ağız ve boğaz mukozasının irritasyonu, öksürük, bulantı ve kusma olup pnömoni, kalp yetmezliği, hipotansiyon gibi hayatı tehdit edici etkiler de raporlanmıştır. Amerikan Kalp Cemiyeti e-sigara satış ve kullanımının, tütün ürünleri içeren diğer ürünler ile aynı kapsamda kanunlara dahil edilmesi ve küçük yaştaki çocuklara satışının yasaklanması gerektiğini bildirmiştir. Dünya Sağlık Örgütü de e-sigaranın satışı ve kullanımı konusunda sıkı kontrol önlemlerinin alınması gerektiğine vurgu yapan bir rapor yayınlamıştır.E-sigara içerdiği maddeler bakımından toplum sağlığını tehdit etmektedir. Bundan sonraki süreçte tütünle mücadelenin bir ayağı da e-sigara ile mücadele olmalı, toplum e-sigaranın zararları konusunda bilinçlendirilmeli, gerekli önlemlerin alınması amaçlı siyasi otoritelerde farkındalık oluşturulmalıdır.