Safra taşlarından nasıl şüphelenmeliyiz?

Yemek sonrası bir anda ortaya çıkan şiddetli karın ağrıları, safra taşlarının habercisi olabiliyor. Karaciğerin ürettiği safrayı ince bağırsaklara taşımakla görevli safra yollarında oluşan veya safra kesesinden safra kanallarına düşen taşlar, tedavi edilmediği takdirde enfeksiyonlara ve sarılığa yol açabiliyor. Bu durum bazen hayati risk oluşturan tablolar ile karşımıza çıkabiliyor.Memorial Hizmet Hastanesi Gastroenteroloji Bölümünden Doç. Dr. Hakan Ümit Ünal, safra yollarında oluşan taşların sebep olduğu ciddi hastalıklar ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi. Safra yolları karaciğerin içinde çok ince kılcal kanalcıklar olarak başlar. Bu kanalcıklar birbirleri ile birleştikten sonra tek kanal halinde karaciğerin altındaki safra kesesine bağlanır. Yemek yeme ile birlikte safra kesesi kasılarak içindeki depolanmış safrayı karaciğer dışında kalan safra kanalı aracılığı ile ince bağırsağa akmasını sağlayarak sindirime yardımcı olur. Bu sistem içerisinde herhangi bir kısımdaki aksaklık karaciğer, pankreas, safra yolları ve safra kesesini ilgilendiren problemler ve sarılık ile karşımıza çıkabilir. Her biri farklı şekilde ortaya çıkan çeşitli safra yolu hastalıkları bulunmaktadır. Safra kesesi ve safra yolu taşları en sık görülen hastalıkların başında gelmektedir. Safra yolu taşları genellikle yemek sonrası aniden ortaya çıkan şiddetli karın ağrıları ile kendisini belli etmektedir. Hastaların çoğu bu durumu mide ağrısı ile karıştırırlar, ancak mideye yönelik verilen tedavilerden fayda görmezler. Eğer taş safra kanallarına ilerlemiş ise idrar renginde koyulaşma ve sarılık, ağrıyı takip eden bulgular olmaktadır. Sarılık, karaciğer ve safra yolu hastalıklarının ilk belirtisi olabilir. Karın ağrısı yaşamadan sarılık ve kilo kaybı ile doktora başvuran hastalar safra yolu kanserleri akılda tutularak mutlaka ayrıntılı bir değerlendirmeden geçmelidir. Safra taşları ERCP yöntemiyle ameliyatsız temizlenebilir. Safra yollarında oluşan taşlar, tıkanma veya daralmalara yol açarak karaciğerden gelen safranın akımının bozulmasına neden olur. Bu bozulma karaciğer fonksiyonlarını da bozarak sarılığa, kolanjit adı verilen ciddi bir safra yolu enfeksiyon tablosuna ya da pankreas kanal ağzına doğru ilerleyerek pankreas kanalının tıkanmasına neden olarak pankreasın iltihaplanıp, ödemlenmesine neden olabilir. Bu tabloların neden olduğu ciddi hastalıklar ölüme kadar götüren sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle safra yollarında saptanan taş veya taşların safra kanalından mutlaka temizlenmesi gerekmektedir. ERCP adı verilen endoskopik yöntemle hasta ameliyat edilmeden tedavi edilebilmektedir. ERCP, standart bir endoskopi işleminden farklı olarak, ağızdan girilerek safra ve pankreas kanalı hastalıklarının tedavisini amaçlar. Hasta endoskopi pozisyonunda masaya yatırılarak sedasyon işlemi yapıldıktan sonra duodenoskop adı verilen özel endoskopi cihazı ile ağızdan girilerek işlem yapılır. Onikiparmak bağırsağında safra kanallarının açıldığı nokta bulunarak özel teknikler ile bu bölge genişletilerek safra yollarında akışı engelleyen taşlar temizlenmektedir. ERCP, safra yolu taşlarının tedavisi yanı sıra; iyi huylu ve kötü huylu tümörlerin safra yollarında oluşturduğu tıkanma veya daralmaların açılmasında da kullanılmaktadır.