18 Kasım Dünya KOAH günü

KAYNAKCnnturk.com

KOAH yani “Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı” anfizem ve kronik bronşitten oluşan bir hastalık bütünü, genellikle de sigara bağımlılığı nedeniyle oluşuyor. Hastalık sinsi ilerlediği için ve sigara bağımlıları öksürük, balgam çıkarma gibi şikayetleri önemsemedikleri için KOAH teşhisi konduğu zaman hastalar akciğer kapasitelerinin önemli bir kısmını kaybetmiş oluyorlar.

Haberin Devamı

Alerji ve Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Sevin Karalar 18 Kasım Dünya KOAH günü kapsamında, KOAH hastalığına dikkat çekmek üzere doktorsitesi.com'da bu konu ile ilgili en çok sorulan sorulara cevap verdi.

1. KOAH hastalığı nasıl bir hastalık? Tedavisi var mı?

KOAH, "Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı" isminin baş harflerinden oluşan kısaltılmış bir hastalık ismidir. KRONİK kelimesi uzun süredir devam eden anlamındadır. Obstrüktif kelimesi tıkayıcı anlamındadır ve bu hastalıkta nefes borularının (bronşların) tıkandığını göstermek için kullanılır.

O halde KOAH’ı, “uzun süredir bronşlarda tıkanmaya neden olan bir hastalıktır” şeklinde tarif edebiliriz. Bu hastalığın en kötü yanı, bronşlarda oluşan tıkanmanın bir daha düzelmemesi ve tedavi olunmaz ise hastalığın sinsice ilerlemesidir. KOAH adı altında ‘Kronik Bronşit’ ve ‘Amfizem’ adlı iki grup hastalık yer almaktadır.

Hastalığın en önemli nedeni Sigara bağımlılığıdır.

Haberin Devamı

KOAH yaklaşık olarak 20 yıl günde bir paket sigara içme sonrasında ortaya çıkar. Eğer günde bir paketten daha fazla sayıda sigara içiliyorsa bu zaman daha da kısalır. Hastalık genellikle 40 yaşından sonra belirti vermeye başlar. KOAH teşhisi alan kişilerin büyük çoğunluğu halen sigara içen veya çok uzun süre sigara içmiş ve bırakmış kişilerdir.

Hastalık sinsi ilerlediği için ve sigara bağımlıları öksürük, balgam çıkarma gibi şikayetleri önemsemedikleri için KOAH teşhisi konduğu zaman hastalar akciğer kapasitelerinin önemli bir kısmını kaybetmiş olmaktadırlar.

KOAH ilerleyici bir hastalık olmasına rağmen önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. KOAH’lı bir hastanın yapması gereken ilk iş sigarayı bırakmaktır.

Bunun dışında toz ve dumandan uzak durulması, grip ve zatürre aşılarının yapılması ve solunum nefes yoluyla alınan ilaç tedavisinin yanında egzersiz özellikle yürüyüş yapılması hem hastalık oluşumunun hem de hastalığın ilerlemesinin önlenmesi konusunda etkili bir adımdır.

2.KOAH hastalığının belirtileri nelerdir?

KOAH’ın ana belirtileri öksürük, balgam çıkarma ve nefes darlığıdır. KOAH’lı hastalarda bu şikayetler uzun süredir devam etmektedir. Öksürük ve balgam çıkarma önceleri sadece sabah görülür. Balgam çok az miktarda çıkar.

Hastalar genellikle bu şikayetleri önemsemezler ve sigara içmenin doğal bir sonucu olarak kabul ederler. Gerçekte, şiddetli olmayan öksürük ile birlikte az miktarda balgam çıkarmak çok önemli bir hastalığın yani KOAH’ın erken habercisi olabilir.

Haberin Devamı

Eğer sigara içmeye devam edilirse ve hastalık ilerlerse öksürükler şiddetlenir ve balgam miktarı gittikçe artar. Hastalar günün her saatinde balgam çıkarmaya başlarlar. Bazen boğulacak kadar şiddette öksürükler olmaya başlar. Yakınmalar kış aylarında ve özellikle hava kirliliğinin yoğun olduğu dönemlerde ve gribal enfeksiyonlar sonrasında artış gösterir.

Nefes darlığı hastalığın erken dönemlerinde koşma, hızlı yürüme veya merdiven çıkma gibi eforla ortaya çıkarken, hastalığın ilerlemesi ile istirahatte de görülmeye başlar.

Nefes darlığı nedeniyle fiziksel aktivitede azalma ortaya çıkar. Eforda nefes darlığı çeken kişi günlük fiziksel aktivitesini azaltır. Bu da hastanın yaşam kalitesini bozarak hastalığın ilerlemesine neden olur. Bu nedenle, hem bu hastalığın önlenmesi hem de ilerlemesinin engellenmesinde fiziksel aktivitenin arttırılması gerekmektedir.

Haberin Devamı

3.KOAH teşhisi konulması için hangi tetkikler yapılmalıdır?

KOAH tanısı, ‘solunum fonksiyon testi’ ya da bilinen adıyla ‘nefes ölçüm testi’ yapılarak kolaylıkla konabilir. KOAH ilerleyici ve geriye dönüşü olmayan bir hastalık olduğu için, ne kadar erken teşhis edilir ve ne kadar erken tedaviye başlanırsa hastalığa bağlı sakatlık ve ölüm oranları o kadar azalacaktır.

Ne yazık ki, KOAH’lı hastalar ilk teşhis edildikleri anda genellikle akciğer kapasitelerinin önemli bir kısmını kaybetmiş olurlar. Bunun nedeni öksürük, balgam şikâyetlerini sigara içimine bağlayıp hekime başvurmayı ihmal etmeleridir. Hastalığın hafif dönemde iken teşhis edilmesi ile tedavi kolaylaşacak, hastalar tedaviden daha çok yararlanacak ve hastalığın ilerlemesi durdurulmuş olacaktır.

KOAH, teşhisi kolay olan hastalıklardan birisidir. Bu hastalığın iki önemli özelliği vardır. Bunlar;

1- Sigara içimi.

2- Uzun zamandır Öksürük, Balgam ve Nefes darlığı şikâyetleri olması.

Haberin Devamı

KOAH hastalığının kesin teşhisinde solunum fonksiyon testi yapılır. Bu çok kolay uygulanan bir testtir.

Solunum fonksiyon testi spirometre denilen cihazlarla yapılan, akciğerlerin kapasitesini ve fonksiyonel durumunu objektif olarak ölçmeye yarayan, göğüs hastalıkları uzmanlarının en sık başvurduğu tanı yöntemidir. Yani bu test ile bir solukta akciğerlerin alabildiği hava hacmi ve ardından bu havanın güçlü bir şekilde dışarıya verilmesi sırasındaki hava akım hızı ölçülebilir.

KOAH erken teşhisi için sigara içen ve 40 yaşını aşmış herkes yılda bir kez solunum testi yaptırmalıdır. Uzun süredir öksürük, balgam ve en önemlisi nefes darlığı şikâyetleri olan sigara içicilerde KOAH riski çok yüksektir. Bu kişilerin en kısa sürede solunum testi yaptırmaları gerekir.

Solunum testi ile hem KOAH teşhisi konur hem de hastalığın şiddeti belirlenir. KOAH tedavisi hastalığın şiddetine göre planlanacaktır.

Bu nedenle, 40 yaş üstü, sigara içmiş ya da içmekte olan kişilerde ya da ısınma ve/veya pişirme amacıyla kullanılan çeşitli yakıtların dumanına veya mesleki toz, duman, toksik gaz ve taneciklere uzun süre maruz kalan kişilerde; kronik öksürük, balgam çıkarma ve nefes darlığı yakınmalarından en az birinin bulunması halinde, kişinin göğüs hastalıkları hekimine başvurulması gereklidir.

Bu grup hastalara solunum fonksiyon testi (spirometri) yapılarak KOAH tanısı konulabilir. Sigara içen bireylerin yıllık check-uplarına solunum fonksiyon testinin eklenmesi KOAH erken tanısı açısından yarar sağlayacaktır. Böylece hastalığın başlangıcında tanı konması ve yakınmaların kontrol altına alınması mümkün olacaktır.

4.KOAH ve astım hastalığı arasındaki farklar nelerdir? Nasıl ayırt edilir?

Hava yollarının daralmasıyla seyreden hastalıkları arasında olan astım ve KOAH, son derece sık karşılaşılan hastalıklardır. Temel olarak her iki hastalıkta da nefes darlığı, öksürük gibi benzer belirtiler mevcut olup, her ikisinde de hava yollarının yapısal elemanlarında değişme ve kronik bir iltihap vardır. Bu nedenle karıştırılabilirler ancak aslında birbirinden farklı hastalıklardır. Her iki hastalık arasında oluşum nedenleri, belirti ve bulgular ve tedavi yönünden bazı benzerlik ve farklılıklar vardır.

KOAH, yani kronik obstrüktif akciğer hastalığı başta sigara ve hava kirliliği olmak üzere çeşitli zararlı gaz, duman ve partiküllerin uzun süre solunması sonucu oluşan, geriye dönüşü olmayan, hava yollarında ilerleyici daralmaya yol açan kronik bir akciğer hastalığıdır. Astım, ise ataklar halinde gelen nefes darlığı ve hırıltı ile karakterize geriye dönüşebilen hava yolu daralmasıdır. Astımlı hastalarda bronş hiperreaktivitesi yani aşırı duyarlılığı söz konusudur.

Hem astımda hem de KOAH’da yakınmalar enfeksiyon dönemlerinde artış gösterir.

KOAH öyküsünde sigara içimi söz konusu iken, astım genellikle alerji ile birliktedir. Genetik meyil astımda daha belirgin olmakla birlikte her iki hastalık için söz konusudur.

Akciğer grafisi astımda normal bulunurken, KOAH’da sigara içimine ilişkin kronik bronşit veya amfizem bulguları görülebilir.

Bu iki grup hastalığın ayırımında konunun uzmanı hekim tarafından değerlendirilmeleri önemlidir. Öykü, muayene bulguları ve ardından yapılacak solunum fonksiyon testi-ki özellikle reversibilite dediğimiz ilaçlı solunum testi iki hastalığın kesin ayırımı açısından önemlidir, tanı netleştirilir ve tedavi düzenlenir.

5.KOAH hastalığında alevlenme olduğunda ne yapılmalıdır?

KOAH alevlenmesi, hastalığın doğal seyrinde ortaya çıkan, hastanın başlangıçtaki nefes darlığı, öksürük balgam çıkarma düzeyinde, günlük olağan değişimlerin ötesinde meydana gelen ve tedavide değişiklik gerektirecek kadar belirgin düzeyde olan ani olaylar olarak tanımlanır. Alevlenmelerin en sık görülen nedeni, alt solunum yollarının infeksiyonları ve hava kirliliğidir.

KOAH’lı hastalarda hastalıkla ilgili semptomların genellikle kış aylarında şiddetlendiği gözlenmektedir. KOAH’ta alevlenme olarak tanımlanan bu durum, hastaların hastaneye veya acil servislere başvurularında ve günlük yaşam aktivitelerinin bozulmasında en önemli nedendir.

KOAH’lı hastalarda gelişen alevlenme; nefes darlığı, öksürük veya balgamdaki hafif artıştan yoğun bakım tedavisine gereksinim gösteren ağır solunum yetmezliğine kadar değişik klinik sonuçlara yol açabilir.