Bir Polonyalıyı şaşkına çeviren "Afro-Türk" Esmeray'ın anlatılmamış hikayesi

Polonyalı kültürel antropolojist Kornelia Binicewicz Krakow ve İstanbul arasında mekik dokuyor. 60'ların ve 70'lerin kadın şarkıcılarını araştırıyor. Araştırmaların web sitesinde yayınlıyor. Hikaye de burada başlıyor... Binicewicz İstanbul seyahatleri sırasında Garip Anam adlı şarkıyı duyunca şaşkınlık içinde kalıyor.... Devamı haberimizde... (CNNTurk.com)Şarkıya, şarkıcının sesine hayran kalıyor. Binicewicz'in duyduğu şarkı ve ses Esmeray'a ait. Polonyalı antropolojist Derin ve üzgün bir ses, piyanoya eşlik ediyor, bass ve perküsyonla diyor.Ona göre Esmeray'ın sesi başka gezegenden. Binicewicz İstanbul'da küçük bir müzik dükkanında bulduğu bu kaydı satın alıyor, sonrada dükkan sahibine soruyor: Kim bu kadın?1960 ila 70'ler arasında Türk kadın müzisyenleri araştıran Binicewicz duyduklarından sonra araştırmalarının büyük bölümünü Esmeray'a ayırıyor. Kadıköy'de Eminönü'de onun albümlerini arayıp bir bir satın alıyor. Binicewicz'in Esmeray yorumu şöyle: O büyüleyici bir sese sahip, sanki bir caz vokalisti gibi. Binicewicz, Türk halkının Esmeray'ı askerlikle ilgili söylediği Gel Tezkere Gel şarkısıyla hatırladığını belirtiyor ve ekliyor Ancak onun hikayesi çok çok daha karışık. Esmeray kariyerine 1960'larda bir aktrist olarak başlamıştı. Oğlu Kaan Diriker bir röportajda annesi için müziğin hep vazgeçilmez olduğunu söylemişti. Esmeray'ın evi müzik doluydu. Klasik, caz, blues ve Türk sanat müziği. 1949 Emirgan doğumlu olan Esmeray'ın ataları Faslı. Binicewicz Türklerin Esmeray'a Afro-Türk dediğini belirtiyor. Afro-Türk'ler büyük Osmanlı göç hareketinin bir parçası olarak köle ticaretiyle İstanbul'a ayak basmıştı. Osmanlı Devleti'nin çökmesiyle geride kalan tüm azınlıklar ulusal bir kimlik altında birleştirildi. Afro-Türkler de bunun bir parçası oldu. Afro-Türk yazar ve aktvisit Mustafa Olpak'a göre Türkiye'de yaşayan 2 bin Afrika asıllı Türk kaldı. Bunların çok azı İstanbul'da yaşıyor. Binicewicz, Esmeray'ın 13,5 (Arap Kızı) adlı şarkısına dikkatleri çekiyor. Şanar Yurdatapan'ın 1976'da yazdığı bu şarkının sözleri ne kadar ironik diyor ve ekliyor Esmeray siyahi bir Türk kadın olmanının ne anlama geldiğini farklı bir düzeyde anlatıyor diyor. yağmur yağıyor seller akıyorarap kızı camdan bakıyorişte benim arap bacısaçlar kıvır kıvır,dudaklar kırmızıgözler boncuk boncuk,dişler inci dizialnıma yazılmış bir kara yazıkorkar kaçar çoluk çocukbir çimdik 13,5rengim kara olsun varsınyeter ki kalbim kara olmasınannecim aman geliyor öcüöcü değilse arap bacıbacının hakkı yok rahat yaşamayabacının hakkı yok kalp taşımayayağmur yağıyor seller akıyorarap kızı camdan bakıyorkorkar kaçar çoluk çocukbir çimdik 13,5rengim kara olsun varsınyeter ki bahtım kara olmasın TRT'nin Toplu İğne Şarkı Yarışmasını Unutama Beni şarkısıyla kazandığından bahsediyor ve şarkıyı eşi Semi Diriker'e yazdığını vurguluyor. Bu başarısının üstünden çok geçmeden Esmeray'ın TRT tarafından yasaklı şarkıcılar listesine girdiğini büyük bir şaşkınlık içinde anlatıyor. TRT'ye göre Esmeray'ın müziği uygunsuz. Polonyalı kültürel antropolojist izlenimlerinin Esmeray'ın 2002'de hayatını kaybettiği bilgisiyle tamamlıyor ve Esmeray'ı şöyle özetliyor. Hayatı boyunca insanlarına ülkesinde farklı olmanın ne kadar önemli olduğunu anlatmaya çalışmış. O saygıyı ve övgüyü hak ediyor. Aynı zamanda o bir sosyal eşitlik elçisi diyor.