Yayın dünyasının ilgi odağı AKP

İktidar, demokrasi, devlet, hukuk, neoliberalizm, AKP, emeğin biçimleri, işçi sınıfı, kent, siyasal İslam, İslamcı burjuvazi, sosyal politikalar, vatandaşlık vs... Tüm bu kavramlar, entelektüel ilginin ötesine taşalı uzun zaman oldu. Türkiye'de uzunca bir süredir bu kavramlar, insanların gündelik yaşamında sıklıkla telaffuz ettiği üzerine tartıştığı şeyler. Toplumsal ilginin üzerine yoğunlaştığı bu konular yine de entelektüel bir faaliyet olarak tarihsel bilgiye dönüşüyor. Bunun yoğunluğunun en iyi gözlendiği yer de kitap rafları. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ı ve AKP'yi odağına alan ve iktidar, demokrasi, devlet, hukuk, neoliberalizm, emek, işçi sınıfı, kent, siyasal İslam, burjuvazi, Gezi direnişi gibi konular bağlamında ele alan çok sayıda kitap yayınlandı. Bunların yanı sıra tarih, sosyal teori ve edebiyatta da okuru doyurucu çok sayıda kitap raflardaki yerini aldı. İşte o kitaplar...Erol Balkan, Neşecan Balkan, Ahmet Öncü'nün kaleme aldığı Yordam Kitap'tan çıkan kitapta, neoliberalizm ve İslamcı sermaye olguları kapsamlı bir içerikle birlikte ele alınıyor. Son yirmi yıla özgünlüğünü kazandıran İslamcı sermaye birikiminin neoliberal politikalarla ilişkisini ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan yeni sınıf oluşumlarının incelendiği kitapta, içeriği tanımlanmamış, içine her şeyin doldurulabileceği bir kavram olarak kullanılan orta sınıf kavramı da ele alınıyor. Prof. Dr. Tülin Öngen'in kaleme aldığı, Yordam Kitap'tan yayımlanan kitap, zorlu bir dönemecin kitabı. 1990'ların ilk yarısında, SSCB'nin çöktüğü, kapitalizmin mutlak ve nihai zaferini ilan ettiği ve neoliberalizmin şaha kalktığı bir zamanda yazılan Prometheus'un Sönmeyen Ateşi'nde yazar, o yıllara hâkim olan neoliberal etkilere kapılmadan işçi sınıfının tanımı, kapsamı, çağdaş kapitalizm koşullarındaki konumu, güncel profili, teknolojik gelişimin sınıfa etkileri gibi konuları titizlikle inceliyor. Yazarının ilk olarak 20 yıl önce kaleme aldığı ve Gezi Parkı eylemlerinin ardından gözden geçirerek yayına verdiği kitap, hâkim ideolojik ortama olduğu kadar baskılar altında bunaltılarak üretimsizliğe ve yozlaşmaya sürüklenen akademinin içler acısı durumuna da güçlü bir meydan okuma içinde. Simten Coşar ve Gamze Yücesan Özdemir'in derlediği Metis Kitap'tan yayımlanan kitap, AKP iktidarının taşıdığı çelişkilere yoğunlaşıyor ve bir yanda neoliberalizm yani bireycilik, diğer yanda İslamcılık-Türkçülük, yani cemaatçilik çelişkisinin özel bir karışımını nasıl başardığını mercek altına alıyor. AKP döneminde şiddet, baskı ve eşitsizliğe dayalı politikalar ile İslamcı politikaların eklemlendiği anlatılan kitapta, dışlayıcı neoliberal uygulamaların yerelleştirildiği ve kapitalizmin derinleşmesinin bu yolla sağlandığı ifade ediliyor: Sabah özgürlükten bahsederken, akşama insanların kazanılmış sosyal haklarına el koyabilen bir siyaset etme tarzı bu. H. Bahadır Türk'ün İletişim Yayınları'ndan çıkan bu çalışmasında, Başbakan Erdoğan'ın analitik siyasal portresi çiziliyor. Onun bütün konuşmalarının, bütün siyasal deneyiminin mercek altına alındığı kitapta, Erdoğan'ın, Menderes-Demirel-Özal ile benzerlikleri ve farklarına bakılıyor ve merkez sağ geleneğin uzun tarihi içinde profili yorumlanıyor. Kitapta, usta, hoca, RTE, Tayyip, diktatör, sultan, dünya lideri, Davos fatihi, uzun adam diye anılan Erdoğan'ın nasıl bir kült olarak inşa edildiği mercek altına alınıyor. Güney Çeğin ve İbrahim Şirin'in derlediği kitapta, Türkiye'de yerleşikleşmiş bir sorun olan siyasal şiddet ele alınıyor. Kitapta, İttihat ve Terakki'den Cumhuriyet'e ordunun özerk rolü ve şiddet üretme kapasitesi, 1915, Kürtler, Demokrat Parti, siyasal hareketlerin -sağın, solun ve İslâmcılığın- şiddetle ilişkisi, kapitalizmde zorun rolü örneği olarak 12 Eylül, bir özel şiddet hali olarak doksanlar, akademi sahasında boy veren simgesel şiddetin tarihi ve ataerkil zihniyet şiddeti inceleniyor. Fransız filozof Etienne Balibar'ın, Sevgi Tamgüç'ün çevirisiyle İletişim Yayınları'ndan çıkan kitabı, siyasetin şiddetle kurucu ilişkisinin hukuk, kurumlar ve ideoloji tarafından düzen içine sokulamadığı; aşırı şiddetin normalleşmiş şiddete dönüştürülemediği farklı bir sahne üzerine düşünmeye davet ediyor. Kitap, vahşetin topografisini çıkarmaya çalışıyor. Bu alanda kimlik sayıklamaları, imha, kanunun intikamı gibi aşırı öznel biçimler; kapitalist aşırı sömürü; yaşamın bir atık olarak üretilmesi ve ortadan kaldırılması gibi aşırı nesnel biçimler üst üste geliyor. Balibar, bu alan üzerine düşünürken, siyaseti şiddet karşıtı olmak olarak tanımlayabilecek farklı medenilik stratejilerini karşılaştırıyor. Ali Artun'un İletişim Yayınları'ndan çıkan Sanat emeğinde her geçen gün daha fazla insanın çalışmaya başladığı kültür endüstrisindeki patlama ve dönüşümler ele alınıyor. Medya, yayın, iletişim, PR, pazarlama/markalandırma, reklam, eğlence, spor, turizm, tasarım, eğitim, bilişim, telekomünikasyon gibi alanları dolduranların, kentsel çalışan nüfus içindeki oranının maddi üretim sektöründekileri aştığını belirten yazar, küresel korporasyonların himayesinde örgütlenen müzeler, bienaller, festivaller, fuarlar, galeriler, müzayedeler ile sanat ortamının ekonomik sömürü için ideal bir model olup olmadığını tartışıyor. Ayrıntı Yayınları'ndan çıkan Abdullah Topçuoğlu, Gamze Aksan ve Duygu Alptekin'in kaleme aldığı kitapta, yoksulluk tartışmalarındaki kadının durumunun özel yeri konu ediniliyor. Hane içi konum ve yükümlülükler, kaynakların üretim ve tüketimi, hane içi karar alma süreçleri, mülkiyet, eğitim, gelir ve istihdam gibi alanlarda kadınların erkeklerle eşitsiz bir konumda oluşunun incelendiği kitapta, yoksulluğun bireyin yaşamından neleri alıp götürdüğü önce açıklığa kavuşturuluyor. Kaynakların ve beşeri sermayenin paylaşımındaki eşitsizlikte toplumsal cinsiyetin kendini gösterdiği anlatılan kitapta, kadın yoksulluğuna ilişkin bazı önemli bağlamları, tartışmaları ve analizleri gündeme getiriyor ve bunu da yoksulluğun ortadan kaldırılması çabalarına katkı sağlama amacıyla yapıyor. Ayrıntı Yayınları'ndan çıkan Arap İsyanları Güncesi, Kuzey Afrika ve Ortadoğu'daki değişimi Türkiye'de en yakından izleyen habercilerden birinin, Can Ertuna'nın 3 yıl süresince Tunus, Mısır, Libya ve Suriye'ye gerçekleştirdiği seyahatlerde şahit oldukları üzerine kaleme aldığı bir kitap. Can Ertuna, Tunus'ta hükümeti deviren eylemlerden, Mısır'da birbirinin peşi sıra gelen iki iktidar değişikliğinin öyküsüne, Libya'daki çöl savaşlarından, Halep'teki kanlı sokak çatışmalarına, İstanbul-Hatay arasındaki cihat ekspresinden, Türkiye-Suriye sınırında yaşananlara kadar birçok olayı, tanıklıklarına, aktarımlara, belgelere dayanarak anlatıyor. Meydanları dolduranların mücadeleleri, rejimlerin sonunu hazırlayan toplumsal koşullar ve uluslararası güç çekişmesinin seyri çerçevesinde, objektif bir habercilik diliyle aktarılıyor. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları'ndan çıkan kitabında Osmanlı Devleti'nin bir beylikten güçlü ve köklü bir imparatorluğa dönüşümünün öyküsünü konu ederek Devlet-i 'Aliyye'nin ilk cildinde geniş kitlelere ulaşan Halil İnalcık, merakla beklenen ikinci ciltte de imparatorlukta padişahlık otoritesinin yok oluş sürecinde çeşitli odakların iktidarı ele geçirmek için verdiği mücadeleyi anlatıyor. İnalcık, dönemin tarihçilerinin tagayyür ve fesad, yani bozuluş ve kargaşa olarak adlandırdıkları bu durumu, o çağın kaynaklarından ve az bilinen arşiv belgelerinden de yararlanarak günümüz okuyucusu için anlatıyor, yorumluyor. Osmanlı-Türkiye iktisat tarihçiliğinin önde gelen isimlerinden Prof. Dr. Şevket Pamuk'un, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları'ndan çıkan bu kitabı, Türkiye iktisat tarihçiliğinde sıklıkla birbirinden ayrılan 19. yüzyıl ile 20. yüzyılı birlikte ele alıyor. Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş sürecinde önemli siyasal değişiklikler gerçekleşirken, iktisadi açıdan önemli sürekliliklerin de yaşandığını anlatan yazar, bugünkü Türkiye ekonomisinin kimi özelliklerinin kökenlerini 19. yüzyıldaki dönüşümlerde arıyor. Kitap, ekonomilerin uzun dönemli gelişmesini değerlendirirken temel ölçütler olarak, bir yandan iktisadi büyümeyi, öte yandan da insani gelişmeyi ve bölüşümü öne çıkarıyor. Pamuk, ayrıca Türkiye'de uzun vadeli iktisadi gelişmenin niçin dünya ortalamalarının üzerine çıkamadığını da sorguluyor ve bu sorunun sadece iktisatla sınırlı bir çerçevede yanıtlanamayacağının altını çiziyor. Ayrıntı Yayınları'ndan çıkan kitap, sinema yüzyılı süresince sinema teorisinin kapsamlı bir tarihini sunuyor. Kitap Vachel Lindsay ve Hugo Munsterberg gibi sessiz dönem teorisyenlerinden sinema teorisi ve kültürel çalışmalardaki son gelişmelere (bilişsel teori, Deleuze, Queer teorisi, postkolonyal teori, dijital teori) kadar ilerliyor. Uluslararası bir kapsamı olan kitap Fransa, Almanya, Rusya, İtalya, Büyük Britanya, Amerika Birleşik Devletleri, Meksika, Brezilya ve Arjantin gibi ülkelerdeki gelişmeleri içeriyor ve bu gelişmeler arasındaki bağlantıları vurgulamaya çalışıyor. Sinema teorisini daha etraflı tarihsel ve felsefi akımlarla birlikte ele alıyor. Yves Lacoste'un, Selim Sezer çevirisiyle Ayrıntı Yayınları'ndan çıkan kitabında, coğrafyanın iklim-nehirler-bitki örtüsü-nüfus-tarım ve benzerlerine ilişkin kuru bilgilerin arasına sıkıştırılmış ölü bir disiplin değil, siyasi bir alan olduğu anlatılıyor. Kitabın başlıca argümanı, stratejik bir bilgi olarak coğrafyanın, iktidar sahiplerinin elinde bir yönetim aracı olduğu. Yazar, bu aracın Vietnam Savaşı'nda ABD Hava Kuvvetleri'nin Kızıl Nehir bentlerinin coğrafi özelliklerini sinsice bir yıkım planında kullanması örneğinde olduğu gibi, doğrudan askeri amaçlara da hizmet edebileceğini anlatıyor. Bruce Hood'un Eyüphan Özdemir'in çevirisiyle Ayrıntı Yayınları'ndan okurla buluşan kitabında, başta sinirbilim ve davranış bilim olmak üzere pek çok disiplinden damıtılan son derece çarpıcı bilimsel bulgularla benliğimizin ve özgür irademizin birer yanılsamadan ibaret olduğu anlatılıyor. Bruce Hood ayrıca, İnternetin ve özellikle Facebook ve Twitter başta olmak üzere sosyal ağların toplumsal etkileşim biçimlerimizi ve benlik algımızı nasıl değiştirdiğini inceleyerek, insanlığın benlik üretme tarihinin önemli bir kavşağında bulunduğumuzu da vurguluyor. Figen Şakacı'nın İletişim Yayınları'ndan çıkan romanı, Üçleme olarak tasarladığı roman serisinin ikinci kitabı. Serinin 2011'de Everest Yayınları'ndan çıkan ilk kitabı Bitirgen'in ardından Pala Hayriye de okurla buluştu. Genç bir kadın evden kaçıyor, kalın fitilli kadifesi kirden üzerine yapışmış, kaşı-bıyığı gür Pala Hayriye bu... Figen Şakacı, doksanlı yıllarda üniversiteye başlayan Hayriye'nin kırklı yaşlara kadar yaşadıklarını anlatıyor. Pala Hayriye, neşeli, meydan okuyan, direnen bir kadının hikâyesi... Figen Şakacı, Bitirgen'le başladığı büyüme hikâyesine Pala Hayriye'yle devam ediyor. Afrika edebiyatının en önemli isimlerinden Ngugi Wa Thiong'o'nun Ayrıntı Yayınları'ndan çıkan romanı, Kenya'da 1952-1960 yılları arasında ilan edilen olağanüstü halle iç içe geçen yaşamları anlatırken, Kenya'nın bağımsızlık mücadelesini tarihsel gerçekler ışığında ortaya koyuyor. Cesaret ve korkunun, bağlılık ve ihanetin, beyaz güç ve siyah direnişin karşı karşıya geldiği incelikle örülmüş hikâyelerde kurgu ve gerçeklik el ele yürüyor. Gül Korkmaz'ın Türkçeye çevirdiği roman, toplama kamplarına gönderilenleri, beyazadamla savaşmak için ormana gidenleri, OHAL'i, kendi özgürlük mücadelesine ihanet edenleri, sömürüleni, sömüreni, zulümle, yoksullukla ve açlıkla savaşan, hayatta kalmak için direnen halkı anlatırken, 1963'te gelen bağımsızlıkla birlikte kazanılanları ve kaybedilenleri de sorguluyor.