"Bilme arzusu zorunlu ve doğal değildir"

Fransız düşünür Michel Foucault'nun "bilme istenci" üzerine 1970-1971'de College de France'ta verdiği derslerden oluşan "Bilme İstenci Üzerine Dersler" adlı kitap, Kerem Eksen'in çevirisiyle Bilgi Üniversitesi Yayınları'ndan çıktı.

Haberin Devamı

Michel Foucault, delilik, cinsellik, suç gibi konuları işlediği kitaplarında, genellikle doğal ve tarihdışı bir kategori olarak ele alınan "insan"ın, aksine, tarihsel olarak inşa edilmiş olduğunu göstermeyi amaçlıyordu. "Bilme İstenci Üzerine Dersler"de Foucault, bu inşa sürecinin Antik Yunandaki temellerine, bilgi ve hakikat sorununa yöneliyor.

Aristoteles'ten günümüze Batı düşüncesinin tartışılmaz önkabullerinden biri, insanın doğası gereği bilgiyi arzuladığıdır. Buna göre, insandaki bu doğal arzu ve beraberindeki yetiler sayesinde, bilgi anlayışımızın merkezinde yer alan mevcut doğru-yanlış sistemi oluşmuş, bilgiyle hakikat arasında özsel bir ilişki tesis edilmiştir. 2 Aralık 1970'de College de France'taki dersini, "Bilme istencimizi sorgulamaya açmak..." diye başlatan Foucault, bu ilk derslerde, bu önkabulleri geniş çaplı bir sorgulamaya tabi tutuyor ve bilgiye yönelik arzumuzun hiç de doğal, evrensel ve tarihdışı olmadığını ispat etmeye girişiyor.

Bilme istencini, bu derslerde kimi zaman belirli tarih araştırmaları içinde, bazen de kuramsal içerimleri açısından ele alan Foucault, bilme istencinin düşünce sistemleri tarihindeki yerini saptamaya ve bir çözümleme modeli ortaya koyarak, bunun işe yararlığını sınamaya çalışıyor.