İstanbul'un 100 Romanı

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş, Tanzimat Döneminden günümüze İstanbulun yüz romanını tek kitapta bir araya getirdi. İstanbulun 100 Romanı adlı derlemede şehrin farklı dönemleri, farklı yönleri, geçmişten günümüze yazarların anlatımlarıyla aydınlanıyor.İlk romanlarımızdan olan Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat (Talat ve Fıtnat'ın Aşkı) İstanbul ekseninde görücü usulüyle evlilik meselesini, dönemin kadın erkek ilişkilerini sorgulayan bir eserdir. Kadıköyü'nün Romanı 1930'lu yılların başlarında Kadıköy'de yaşanan sosyal hayatı, başta eğlenceler ve insan ilişkileri olmak üzere bütün yönleriyle vermesi bakımından önemli bir eserdir. Mütareke dönemi İstanbul'unu anlatan Sodom ve Gomore'de mekân, ağırlıklı olarak işgal kuvvetlerine mensup subayların ve onlara yakın durmayı kendisine ayrıcalık olarak gören insanların günlük hayatına sahne olan Beyoğlu ve Şişli'dir. İhsan Oktay Anar, modern dönemden farklı olmak üzere ideolojik bir yorum getirmekten ziyade tarihe masal ve efsane aralığından bakmaktan hoşlanır. Dolayısıyla yazdığı romanlar modern bir masal niteliğindedir. Mithat Cemal Kuntay tarafından yazılan Üç İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemini en iyi anlatan romanlardan biri olarak kabul edilmektedir. Ağır Roman, İstanbul'un merkezinde yer almakla beraber farklı yaşantılarıyla şehrin hâkim kültüründen uzakta kalan yahut bu kültüre uzak durmayı tercih eden Romanların renkli hayatını en çarpıcı şekilde veren önemli bir eserdir. Tanzimat döneminde üst tabakadaki tüketim alışkanlığına işaret eden Araba Sevdası romanında devrin gezinti yerleri hakkında ayrıntılı bilgiler verilmiştir. İnsan ilişkilerine ağırlık vermesi sebebiyle ev içi roman diyebileceğimiz Aşk-ı Memnu'da İstanbul'un kibar tabakasının hayatından kesitler sunulur. Benim Adım Kırmızı tarih yazımıyla edebiyatın iç içe geçmiş güzel bir örneğidir. Roman boyunca kendisini başarılı bir şekilde gizleyen yazarın romanın sonunda kahramanlardan biri olarak aniden karşımıza çıkması ise postmodern bir sürpriz örneğidir. Adını İstanbul'da o dönemde faaliyette olan bir tramvay hattından alan Fatih-Harbiye romanı, Batılılaşma maceramızın Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki toplumsal yansımaları üzerinde durur. 1930'lu yılların Galata'sından kesitler sunan, filme alınan ve tiyatroya uyarlanan romanda Cevriye sözünü kimseden sakınmayan, haksızlığa karşı çıkan, doğru bildiğini yapan bir tip olarak karşımıza çıkar. Huzur adlı romanda İstanbul alelade bir mekân olmaktan ziyade Türk kültür ve medeniyetinin tarih içinde bütün unsurlarıyla kemal derecesini bulduğu ve bu medeniyetin en yoğun şekilde hissedildiği bir imparatorluk başkenti olarak karşımıza çıkar. Namık Kemal tarafından yazılan İntibah, özellikle Çamlıca tasvirleriyle dikkati çeken bir romandır. İstanbul romanları arasında özel bir yere sahip olan ve toplumumuzda Halide Edib Adıvar'ın adıyla birlikte anılan Sinekli Bakkal'da sokak çerçevesinden II. Abdülhamid dönemi İstanbul'u anlatılır. Roman zaman açısından I. Dünya Savaşı, Mütareke dönemi ve Cumhuriyet'in ilk yıllarını kapsamaktadır. Ele alınan dönemlere paralel olarak işçilerin yaşam ve çalışma şartlarına, sosyal dengesizliklere dikkat çekmek eserin başlıca yazılış amacı olarak gözükmektedir. Türk edebiyatının usta kalemlerinden Yakup Kadri Karaosmanoğlu tarafından yazılan Kiralık Konak'ta Meşrutiyet döneminde bir ailenin fertleri arasında yaşanan kuşak çatışması anlatılır. Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç romanı 1910 yılında dünyanın yakınından geçen Halley kuyrukluyıldızının İstanbul halkında uyandırdığı korku ve telaş etrafında yazılmıştır. Eserlerinin merkezinde tasavvufi konulara yer veren, modern insanın sıkıntılarına çare olarak manevi değerleri işaret eden Sâmiha Ayverdi'nin Mesihpaşa İmamı adlı romanında Fatih'te yaşayan bir imamın hayatından acı tatlı kesitler sunulur. Bir İstanbul romancısı olan Hüseyin Rahmi Gürpınar Şıpsevdi adlı romanında pek çok eserinde olduğu gibi yanlış Batılılaşma konusunu işlemektedir.