Dünyanın bilinen ilk tapınağı Göbeklitepe'yle ilgili bilmeniz gerekenler

Göbeklitepe'nin keşfiyle insanlık tarihi, dinler tarihi ve insanların ne şekilde yerleşik hayata geçtiğiyle ilgili bilinen ya da tahmin edilen tüm tarih anlayışı sorgulanmaya başlamıştı. Göbeklitepe Arkeolojik Alanı, 2011'de UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne eklendi. Türkiye'de bulunan bu ören yeri hakkında bilmeniz gereken en temel bilgileri bu galeride bulabilirsiniz.Yapıların ortak özelliği, T biçimindeki 10 - 12 dikilitaş yuvarlak planda dizilmiş, araları taş duvarla örülmüş. Bu yapının merkezinde daha yüksek boyda iki dikilitaş karşılıklı olarak yerleştirilmiş. Bu dikilitaşların çoğu üzerinde insan, el ve kol, çeşitli hayvan ve soyut semboller, kabartma ya da oyularak betimlenmiştir. Söz konusu motifler yer yer bir süsleme olamayacak kadar yoğun olarak kullanılmıştır. Bu kompozisyonun, bir öykü, bir anlatım ya da bir mesaj ifade ettiği düşünülüyor. Göbeklitepe, Şanlıurfa'nın Haliliye ilçesinin Örencik Köyü yakınlarında bulunuyor. İl merkezine 22 kilometre mesafede. Buradaki kült yapılarının üretime geçiş aşamasına – tarım ve hayvancılığa- yakın olan son avcı grupları tarafından inşa edilmiş olduğu anlaşılmaktadır. Diğer anlatımla Göbekli Tepe, çevredeki oldukça gelişmiş ve derinlik kazanmış bir inanç sistemine sahip olan avcı – toplayıcı gruplar açısından önemli bir kült merkezidir. Bu durumda bölgenin en erken kullanımının Çanak Çömleksiz Neolitik Çağın A evresine (MÖ. 9.600 – 7.300), yani günümüzden en azından 11.600 yıl öncesine dayandığı ileri sürülmektedir. Neolitik döneme ait Göbeklitepe, ilk tapınağın dolayısıyla yeryüzündeki ilk inancın merkezi olabilmesi açısından önemli. Bu bölgede yaklaşık 20 tapınak tespit edilmiş ve şu ana kadar yalnızca 6 tapınak gün ışığına çıkartılmış. Göbeklitepe, 1963 yılında İstanbul Üniversitesi ve Chicago Üniversitesi'nce yürütülen Güneydoğu Anadolu Tarih Öhcesi Araştırmaları Projesi kapsamında tespit edilmiş olsa da asıl çalışmalar 1994'te Heidelberg Üniversitesinden Klaus Schmidt'in araştırmalarıyla anıtsal karakteri anlaşılmış ve kazı çalışmalarına sonraki yıl başlanmış. En çok görülen motifler insan değil yabanıl hayvan motifleridir. Motiflerde kullanılan yabanıl hayvanlar çok geniş bir çeşitlilik göstermekte ve dönemim, bölgenin faunasıyla örtüşüyor. Sitede şimdiye kadar ortaya çıkarılan alan gösteriyor ki yapılardan hiçbiri ev değil, daha çok anıtsal amaçlarla kurulmuş bir bölge. Çıkarılan toprağın incelenmesinde yabani buğday türü Einkorn taneleri bulunmuştur. Tahılın evcilleştirilmiş türlerine ilişkin bir bulguya henüz rastlanmamış. Tespit edilen diğer bitki kalıntıları ise sadece badem ve yer fıstığının yabani türleri. İçlerinde en çok rastlananlar ceylan, yabanıl sığır, toy kuşu gibi Dicle havzası faunasıdır. Bu çeşitliliğe karşın evcil türlere ilişkin bir bulguya henüz rastlanmadı. Mimari buluntular dışında en çok görülebilen buluntuyu taş aletler oluşturuyor. Bunların hemen hemen tümü çakmaktaşından yapılma aletler.