100 yaşını devirenlerin sırları

100 yılı devirenler nasıl yaşıyor? Çeyrek asırlık araştırmanın sonuçlarını saklayın! Hazırlayan: Özlem ÇitçiBundan 4 yıl önce New York Times gazetesinde İnsanların Ölmeyi Unuttuğu Ada diye bir haber okumuş ve çok etkilenmiştim. Haberin kahramanı Moraitis Stamatis, yıllar önce göç ettiği Amerikada akciğer kanserine yakalanmış. O zamanlar, altmışlarının ortalarındaymış. 9 ayrı doktor, 9 ay ömrü kaldığını söyleyince, eşini de alıp memleketi Yunanistanın Ikaria adasına dönmüş. Dönme sebebi sadece doğduğu topraklara gömülmek istemesi değil, Amerikada cenaze masrafları binlerce doları bulurken, Ikariada sadece 200 dolar olmasıymış! Adaya ulaştığı ilk günleri yatakta geçirmiş. Döndüğünü duyan çocukluk arkadaşları birer birer ziyarete gelmeye başlamışlar. Uzun sohbetler eşliğinde hep birlikte şaraplar içmişler. Stamatis, madem ölüyorum, bari mutlu öleyim diyormuş kendi kendine. Sonra bir gün, bahçeye sebze ekmeye karar vermiş. Hasadı ben göremesem de eşim Elpiniki faydalanır diye düşünüp, bahçesinde çalışırken deniz havasının, güneşin tadını çıkartıyormuş. Aradan 6 ay geçmiş. Moraitis ölmemiş. Bahçesinden tazecik, birbirinden güzel sebze ve meyveler yemeye başlamış. Bununla da kalmayıp, aileden kalma şarap bağını güzelce temizleyip, çapalamış. Hayatı adanın ritmine uymuş. Sabah istediği saatte kalkıp, bağında bahçesinde biraz çalışıp, öğlen güzel bir yemek üstüne öğleden sonra birkaç saat kestirirmiş. Hatta bırakın ölmeyi, her akşam kasabadaki tavernaya gidip arkadaşlarıyla gece yarılarına kadar tavla oynar olmuş! Aradan yıllar geçmiş. Sağlığı giderek düzelmiş. Tam 25 yıl sonra tekrar Amerikaya gitmiş. Acaba benim kansere ne oldu diye merak içindeymiş. Merakla hastaneye gittiğinde görmüş ki kanser vücudundan tamamen temizlenmiş ama yıllar önce teşhis ve tedavisini yapan doktorların hiçbiri artık yaşamıyormuş!1990 yılından bu yana araştırmalar yapan Dan Buettner, dünyada 100 yaşını aşan insanların en yoğun bulunduğu 5 ayrı coğrafya tespit etmiş. Türkiyeye 48 km uzaklıktaki Ikaria adası da bunlardan biri. Ikariada 90 yaşını aşanların sayısı Avrupanın herhangi başka bir yerine kıyasla 10 katı daha fazla! Bütün Avrupada kanser, kalp, depresyon ve bunama gibi vakalara en az Ikariada rastlanıyor. Ikarialılar sebze, meyve, baklagiller, badem ceviz gibi kabuklu yemişler, tam tahıllar, balık ve sağlıklı yağlardan oluşan Akdeniz diyeti ile besleniyorlar. Ama uzun yaşamalarının sırrı bu değil. Ikarianın 15 km uzağındaki Samosta yaşayanlar da aynı şekilde besleniyor, aynı havayı soluyor, aynı denizin balığını yiyorlar ama Ikarilılar kadar uzun yaşamıyorlar. 100 yaşını aşanların en yoğun görüldüğü diğer 4 coğrafya dünyanın dört bir tarafına yayılmış durumda: -İtalyada Sardunya-Costa Ricada Nicoya yarım adası-Kaliforniyada Loma Linda -Japonyada OkinawaHer birinin yedikleri farklı, çünkü yaşadıkları bölgenin doğal mahsullerini tüketiyorlar. Ama hayat tarzlarında ortak 9 nokta var: 100 yaşını devirenlerin en önemli ortak özelliklerinden biri, hareket etmenin hayatlarının doğal bir parçası olması. Yürüyebilecekleri bir mesafe için taşıt kullanmıyorlar. Sürekli merdiven inip çıkıyorlar. Tarlalarında bahçelerinde çalışıyorlar. Spor için yürüyüş veya bahçe bakımı gibi gerçekten keyif aldıkları aktivitelere yöneliyorlar. Bulundukları bölgede ne yetişiyorsa onu yiyorlar ama ortak özellikleri bitkisel ağırlıklı beslenmeleri. En çok tercih ettikleri sebze, meyve, baklagiller ve kabuklu yemişler. Eti nadir tüketiyorlar. %80 doyduklarında sofradan kalkıyorlar. Az yemek için geliştirdikleri bazı taktikler var. Mesela Okinawada küçük yemek tabakları kullanıyorlar. Pişen yemekler sofraya konmuyor. Yiyecekleri kadarını tabağa alıp, geri kalanını kaldırıyorlar. Kaliforniya Loma Lindada yaşayan aynı dini cemaate mensup grup hariç, diğer bütün bölgelerde yaşayanlar günde bir veya iki kadeh alkol tüketiyorlar. Dan Buettner, ölüm oranının en yüksek olduğu yılların, doğum yılı ve emeklilik yılı olduğunu söylüyor. Buettnere göre hayatta sizi motive eden, heyecan duymanızı sağlayan bir amacınız olması ömrünüze 7 yıl ekleyebiliyor. Tamamen farklı şeylere inanmakla beraber, hepsinin ortak özelliği inanç sahibi olmaları ve ayda en az 4 kez dini ibadet törenlerine katılmaları. Sürekli acele etmek ve stres yaşamak vücutta enflamasyon oluşturuyor, bu da alzheimerdan kalp rahatsızlığına pek çok hastalığa sebep olabiliyor. 100 yaşını devirenlerin önemli ortak noktası hayatlarını stresi yönetebilecek şekilde düzenlemeleri. Günde 15 dakika bile olsa yavaşlamak, dua etmek, meditasyon yapmak veya kestirmek hayatı uzatıyor. Aileleri her şeyden önce geliyor. Eşlerine bağlılar. Ailelerine yakın yaşıyorlar. Buettnere göre 100 yaşını devirenleri en çok ayrıştıran faktör, doğru arkadaş seçmeleri. Buettner, eğer en yakın üç arkadaşınız fazla kiloluysa, sizin de kilo problemi yaşama olasılığınız %50dir diyor. 5 ayrı coğrafyada, bambaşka kültürel değerlerle yaşamalarına rağmen 100 yaşını devirenlerin ortak noktaları, üzerlerinde olumlu etkisi olan yakın bir arkadaş çevresine sahip olmaları. İlham aldığınız, karşılıklı güven hissettiğiniz, bir şeyler paylaşabildiğiniz arkadaşlar ömrünüzü uzatıyor. Dan Buettner, genetik faktörler nasıl olursa olsun, istisnasız herkesin hayat tarzını değiştirerek ömrüne 12 yıl katabileceğini iddia ediyor. Dünyanın bambaşka yerlerinde 100 yılı aşkın süredir yaşayanlardan hepimizin öğreneceği önemli dersler var. Uzun ve sağlıklı bir ömür için sadece iyi beslenmek ve spor yapmak yetmiyor. Hayatı basitleştirmek gerekiyor. Bize aidiyet duygusu yaşatacak bir inanca, hayatımıza anlam katacak bir amaca ihtiyacımız var. Ama uzun ve güzel bir ömür için her şeyden önemlisi sevmek ve sevilmek. İyi bir aile ve yakın arkadaşlar hayatı güzelleştirmekle kalmıyor, uzatıyor da. Özlem Çitçi kimdir?