F-4 uçak özellikleri ve F4'ler neden düşüyor

Konya'da F4 savaş uçağı düştü, kazada 2 pilot şehit oldu. Bu olay F-4 uçaklarının neden düştüğünü akıllara getirdiBurnunda özel kamera taşıyan ve keşif amaçlı kullanılan RF-4E'lerin kazalarında 35 yılda 13 uçak düştü. 14 pilot şehit oldu. Suriye'de uluslararası hava sahasında düşürülmesi ile gündeme gelen RF-4E uçakları son olarak 24 Şubat 2015 tarihinde Malatya'dan meydana gelen ve 4 pilotun şehit olduğu kazayla tekrar gündeme geldi. Bugüne kadar meydana gelen 10 ayrı kazada 14 pilotumuz şehit oldu.Türkiye'nin NATO'ya girmesiyle birlikte modernleşme çalışmalarına hız veren Hava Kuvvetleri, 1970'lerin başında envanterinde ön hatta F-104G, F-5A ve F-100C/D/F Super Sabre'lerden oluşan bir hava gücüne sahipti. Ancak özellikle hava-yer ve hava-hava görevlerinde daha çok silah taşıyabilen, geniş harekât çapına sahip yeni bir savaş uçağı ihtiyacı bulunuyordu. Vietnam Savaşı sırasında dünyaya adını duyuran F-4 Phantom serisi uçaklar için uzun süren görüşmelerin ardından sipariş verilmesine karar verildi. 1973 yılında 'Peace Diamond - Barış Elması' olarak adlandırılan projeyle ilk 40 adetlik F-4E Phantom savaş uçağı siparişine imza atıldı. Anlaşmanın imzasının ardından Kıbrıs olayları giderek tırmanmaya başlıyordu. Kamuoyu tarafından 'Fantom' olarak adlandırılan uçaklar büyük bir merakla beklenmeye başlanmıştı. 1974'te Türk pilotları F-4E eğitimleri için ABD'ye gönderildi. Burada ilk öğretmen pilotlar yetiştirilecek ve Eskişehir'den başlayarak F-100 uçakları yerini F-4E'ye bırakacaktı. Eskişehir ile birlikte Malatya Erhaç da F-4E'lere sahip olacaktı. Milli Bütçe'den satın alınan 40 adet uçağın teslimat arifesinde 20 Temmuz 1974'te Kıbrıs Barış Harekâtı başladı. Bunu ağustosta ikinci harekât izledi. Harekâtın üzerine ilk iki F-4E uçağı 30 Ağustos 1974'te teslim edildi. İlk olarak 112'nci filo kuruldu. 5 Şubat 1975'e kadar 22 uçağın teslimatı tamamlandı. Ancak Phantom'ların gelişleri, Kıbrıs Barış Harekâtı ardından alınan ambargoya takıldı. Kalan uçaklar ancak 1978'de envantere girebildi. Eskişehir'de 112. Filo'yu Malatya'da 171, daha sonrasında Eskişehir 111. Filo ve 1978'de de 172. Filo izledi. Türk Hava Kuvvetlerinin ihtiyaçları doğrultusunda Peace Diamond 2 programı adı altında 1978 yılında 32 adedi F-4E ve 8 adedi RF-4E (Keşif modeli) olmak üzere toplam 40 adetlik ikinci parti fantom siparişi verildi. Ancak ambargonun 1980'de kalkmasının ardından bu uçakların teslimatı başlanabildi. 113 ve ardından ABD yardımı olarak verilen 14 ikinci el F-4E ile birlikte Malatya'da 173 Filo kuruldu. Eskişehir'deki 113. Filo da 8 adet RF-4E ile keşif operasyonlarına başladı. Türk Hava Kuvvetleri'ne teslim edilen 5000'inci F-4E, 70290 kuyruk numaralı. 2020 modernizasyonundan geçirilen uçak halen görevine devam ediyor. Milli Bütçe'den satın alınan ilk uçaklar, genellikle 1973-77 yıllarının imalatı, fabrika çıkışlı F-4E/RF-4E'lerdi. Daha sonra 1981'de 15 (bir uçak teslimat sırasında düşerek kırıma uğradı), 1984-85 arasında 15, 1987'de 40 adet imalat yılları daha eski olan uçaklar ABD yardımı ile Türkiye'ye verildi. Genellikle bütçeden alınan F-4E'ler 111 ve 171. Filo'larda hava-yer görevleri için ayrıldı. Bu uçakların radar ve atış sistemleri, ikinci el yardımlarla gelenleri göre daha yeniydi. Kalan uçaklar ise 112. ve 172. ve 173. Filolarda kullanıldı. Konya'da son F-100'lerin emekli edilmesinin ardından 131. Filo da F-4E uçurmaya başladı. Türk Hava Kuvvetleri F-4E savaş uçaklarıyla birlikte modern mühimmatlara kavuştu. Hava-yer amaçlı kullanılan TV güdümlü AGM-65A/B Maverick füzeleri, Pave Spike lazer hedefleme podu ve lazer güdümlü 500 ve 2000 librelik GBU-10/12 Paveway I/II ve optik güdümlü 2000 librelik GBU-8 HOBOS bombaları envantere dahil olmasıyla Hava Kuvvetleri ilk kez hava-yer hedeflerine karşı taarruz kabiliyeti kazandı. Birinci Körfez Savaşı 1991'de tamamlandığında Türk Hava Kuvvetleri'nin desteklenmesi için ABD'den Air National Guard yani Hava Muhafızları tarafından kullanılan 40 adet F-4E uçağı yardım kapsamında geldi. Uzun yıllar Vietnam kamuflaj olarak adlandırılan altı beyaz, üzerinde tan ve iki ton yeşil renklere sahip uçaklar (bir miktar da Euro 1 olarak adlandırılan boyamalı F-4E'ler de uçmuştu. Bu uçaklar Avrupa'da görev yaptığı için üzerindeki boyamalar açık-koyu yeşil ve griden oluşmaktaydı) farklı bir boyamaya sahipti. Hava Kuvvetleri'nin envanterine o yıllarda yeni giren F-16'lar gibi bu uçaklar açık ve koyu gri boyalıydı. Daha sonra envanterdeki tüm uçaklar bu renklere boyanacaktı.Toplam 40 adet uçağın 32'si 1991'de, kalan 8'i de1992'de envantere girdi. Bu uçakların hava-hava radar modları daha iyi olduğu için genellikle 112. ve 172. filolarda hava-hava görevlerinde kullanıldı. Almanya'da envanter dışına çıkmaya başlayan ve keşif görevlerinde kullanılan RF-4E uçaklarından 46'sı 1992-94 arasında Türk Hava Kuvvetleri'ne teslim edildi. 46 adetlik teslimatla bazı uçaklar yedek parça amaçlı verilmişti. Uçuş saatleri düşük olan RF-4E'lerle önce Eskişehir'de uzun yıllar 8 uçakla operasyon yapan 113. Filo Türk Hava Kuvvetleri'nin o yıllarda standrat filo uçak sayısı olan 20'ye yükseltildi. İkinci RF-4E keşif filosu da Malatya'da 173. Filo olarak kuruldu. Diyarbakır'daki RF-5A'lardan oluşan 184. Filo kapatıldı. RF-5'ler emekli edildi. 1990'lı yıllarda mevcut F-4E uçaklarının gövde ömürlerinin yüksekliği ve teknolojik açıdan yetersizliği sebebiyle modernizasyon kararı alındı. Kuşkusuz bu karar alınırken maliyet konusunu ön plana çıkmıştı. Yapılan hesaplamalar, modernizasyon ile ömür uzatılması sayesinde yeni bir uçak almak yerine 1/4 bütçe ile uzun yıllar envanterde kalabilecek bir uçağa kavuşulacaktı. Bu kapsamda İsrail Havacılık ve Uzay Sanayii (IAI) firması ile 54 adet uçağın aviyonik modernizasyonu kapsayan ve toplam değeri 632 milyon dolar olan sözleşme 1997 yılında imzalandı. Sözleşme kapsamında 54 adet F-4E Fantom uçağının 26sı İsrail ve geri kalan 28 adedi de Türk Hava Kuvvetlerinin Eskişehir'de bulunan 1. Hava İkmal ve Bakım Merkezinde modernize edildi. 2003 yılı sonunda tamamlanan modernizasyonla birlikte uçaklar, İsrail ELTA firması tarafından üretilen 144 kilometre menzile sahip EL/M-2032 Atış Kontrol Radarı, EL-OP 976 geniş açılı HUD, Uçuş ve muharebe kontrol levyesi HOTAS sistemi, UHF/VHF telekomünikasyon antenleri, Geliştirilmiş INS/GPS ataletsel / uydu seyrüsefer, Çok Fonksiyonlu Gösterge Ekranları, Uçuş Kayıt Sistemi (AVTR), Yeni radar ikaz alıcısı (RWR) ve elektronik harp (ECM) sistemi ile donatıldı. Uçağın gövdesi üzerinde yapısal gövde tadilatları yapılarak fiziki ömürleri ortalama 6 bin uçuş saati dolayında uzatıldı. Modernizasyonla birlikte F-4E 2020 Terminatör olarak adlandırılan 54 adet uçağın kazandığı bir diğer kabiliyet ise Popeye 1 füzeleridir. İsrail Rafael firması tarafından 1988 yılında çalışmalarına başlanan daha sonra ABD Hava Kuvvetleri tarafından B-52G uçaklarının konvansiyonel rolünün arttırılmasına yönelik başlatılan program dahilinde geçici olarak satın alındı. Popeye 1 füzeleri, yer hedeflerinin uzun menzillerden imha edilmesi amacıyla geliştirildi. Füze, burnunda güdüm ve seyrüsefer modülleri, arkasında harp başlığı, orta kısmında roket motoru ve kuyruk bölümünde hidrolik kontrol üniteleri olmak üzere dört ana bölümden oluşuyor. Füze, kötü hava koşulları ve gece atışları için kızılötesi IR tarayıcı başlık ile tarama modu değiştirilebiliyor. Popeye 1 füzesinin burnundaki güdüm ve seyrüsefer bölümünün ardındaki harp başlığında, 364 kg ağırlığa sahip parça tesirli veya gecikmeli, zırh/beton sığınak delme kabiliyetli iki ayrı tip mühimmat kullanabiliyor. F-4E 2020 uçakları, 3000 librelik (1361 kg) ağırlığa sahip Popeye 1 füzelerinden iki adet taşıyabiliyor. Ancak, operasyonel olarak uçaklar 1 adet Popeye-1 ve 1 Datalink Podu ile uçuş yapıyor.Hava Kuvvetleri tarafından 40 yıldır etkin olarak kullanılan F-4E 2020 Terminatörler son yıllarda Tübitak-SAGE mühendislerince geliştirilen SOM ve HGK gibi mühimmatların test edilmesi amacı içinde kullanılıyor. Klasik F-4E'lerin gövde ömürlerini tamamlamasının ardından 1. Hava İkmal Bakım Merkezi Komutanlığı tarafından ŞİMŞEK adı verilen bir modernizasyon programı uygulandı. ŞİMŞEK Projesi ile F-4E/2020 modernizasyon kapsamı dışında kalan F-4E uçaklarından 16 adedinin 2014-2016 yıllarına kadar emniyetle uçurulmasını sağlamak için yapısal olarak kullanım ömürlerini, seyrüsefer sistemlerinin hassasiyetini artırmak ve haberleşme sistemlerini geliştirildi. 1inci HİBM K.lığı tarafından gerçekleştirilen yapısal yenileme ile birlikte uçaklara CTVS (Cockpit Television Video System), AVTR (Airborne Video Tape Recorder) üniteleri entegre edilmekte ve IFF Mod-4 kabiliyeti, yeni nesil ASELSAN tarafından geliştirilen seyrüsefer ve telsizler takıldı. Kablolar yenilendi.İlk uçak Mart 2010'da 112. Filo'ya verildi. Bu modernizasyonun ardından 172. Filo kapandı. 111, 171 ve 132. Filolar modernize edilmiş F-4E 2020 ile uçarken 112. Filo ŞİMŞEK modernizasyonundan geçirilmiş uçakları kullanmaya başladı. 113 ve 173. Filolardaki RF-4E'lerin bir bölümü de emekli edildi. Uçuş saatleri düşük 18'i seçilde ve 1. HİBM tarafından modernize edildi. Bu modernizasyonda uçaklara LN-100GT INS/GPS hassas seyrüsefer sistemi, CDU-900Z uçuş yönetim sistemi, MFX-484 UHF/VHF güvenli iletişim sistemi, ARC-190 HF güvenli iletişim sistemi AN/ALQ-178(V)3 RWR (Radar Warning Receiver; radar ikaz alıcısı) sistemi takıldı. 2012-13 yılları arasında biri Suriye tarafından vurulan, biri Konya ve diğeri de Sivas yakınlarında düşen RF-4E'lerin ardından uçakların yeni sipariş verilen ve F-16'lar tarafından kullanılacak keşif podlarının teslimatı ile birlikte envanterden çıkartılması gündeme geldi. Geçtiğimiz aylarda da 113. Filo kapatıldı. Uçaklar 173. Filo'ya verildi. RF-4E'ler yerini F-16'lara önümüzdeki yıldan itibaren bırakmaya başlayacak. Konya'da kullanılan 132. Filo'daki Phantomlar ise artık görevlerin Eskişehir'e bırakmış durumda. 111 ve 171. Filolarda kullanılan F-4E 2020'ler ise adından da anlaşılabileceği gibi 2020'lere kadar envanterde tutulacak. Bu uçaklar önce 172. Filo'dan başlayarak yerini 2017'den itibaren teslim edilmeye başlayacak F-35A'lara bırakacak. Teknik Özellikler:Mürettebat: 2Uzunluğu: 19.2 mBoş Ağırlığı: 13.760 kgAzami Kalkış Ağırlığı: 28.030 kgSeyir Hızı: 940 km 20 Ekim 1995: 113. Filo'ya ait RF-4E (69-7485) uçağı Kütahya'da düştü. İki pilot atladı.5 Kasım 1996:Malatya'dan kalkan 173. Filo'ya ait RF-4E (69-7469) Batman'da düştü.10 Ocak 2002: Sivas Gürün'de 173. Filo'ya ait iki RF-4E çarpıştı, pilotlar fırlatma koltukları ile uçaklardan atladı.9 Ocak 2003: 173. Filo'ya ait iki RF-4E kol uçuşu sırasında birbiriyle çarpıştı. Olayda Yzb. Fazıl Taştan, Yüzbaşı Ali Rıza Sadak, Üsteğmen Semih Desticioğlu ve Üsteğmen M. Fatih Ongun şehit oldu. 22 Haziran 2005: Düşen RF-4E uçağında Yüzbaşı Mustafa Akyüz ve Pilot Üsteğmen Melih Çelik atlayarak kurtuldular.3 Ekim 2011: 173. Filo'ya ait RF-4E, Konya'da yapılan tatbikatta düştü. Kazada Binbaşı Serdar Kandemir ve Üsteğmen Engin Kayadibi şehit oldu.22 Haziran 2012: 173. Filo'ya ait RF-4E uçağı (77-0314) Akdeniz açıklarında Suriye tarafından atılan füze ile düşürüldü. Kazada Yüzbaşı Gökhan Ertan ile Teğmen Hasan Hüseyin Aksoy şehit oldu 30 Eylül 2013: Sivas'ın Kangal ilçesi yakınlarında düşen 173. Filo'ya ait RF-4E uçağında Binbaşı Serdar Çeliker, Yüzbaşı Fatih Tüm atlayarak kurtuldu.24 Şubat 2015: Malatya'dan havalanan ikili RF-4E kolu havada çarpıştı. Uçakta bulunan dört pilot şehit oldu. 5 Mart 2015: Konya'da Azerbaycan'la düzenlenen orta tatbikatta RF-4 düştü. Kaza sonucu 2 pilot şehit oldu.