Beyaz Saray yolunda din savaşları

İşsizlik almış başını gidiyor; bütçe borcu desen rekor kırmış. Suriye’de, İran’da ne olacak belirsiz. Amerika Kasım’da yeni başkanı seçmek için sandık başına giderken bu sorulara yanıt arıyor sanıyorsanız fena halde yanılıyorsunuz. Amerika bugünlerde Mormon cemaatiyle yatıp kalkıyor.

Haberin Devamı

Bembeyaz bir Şapel; duvarlarda tek bir resim, tek bir ikona yok. Diğer şapellerde olduğu gibi oturaklar dizilmiş. Papazın konuşacağı kürsü biraz yüksekte, kürsünün üzerinde küçük bir vazoda pembe kır çiçekleri var. Burası bir mormon şapeli. Yani kilisenin içinde dua etmek için kullanılan bölüm.

Mormon kiliseleri ziyaretlere açık, ama şapellere ziyaretçi sokulması çok aşıldık bir durum değil. Bana şapeli papaz Jeff Holmstead gezdiriyor. Neden resim olmadığı soruma, “şapellerimizde resim olmaz, çünkü puta tapılıyormuş gibi bir durum yaratabilir” diye yanıt veriyor.

Resimsiz şapellerde, aralarına asla yabancıları almadan ayin yapan Mormonlar içlerine o kadar kapalı bir cemaat ki, bu şapelden ben çıktıktan sonra, Mormon olmayan biri oraya girdiği için muhtemelen baştan sona detayını bilmediğim ritüellerle temizlendi.

Haydi şapel neyse, ama tapınak dedikleri, büyük kilise merkezlerine girme şansım hiç yok; Mormon olmayanlar tapınak ibadete açıldıktan sonra kapısından bile giremiyor. Hatta "iyi olmayan" Mormonların bile bu tapınaklara alınmadığını anlatıyor cemaat üyeleri.

İyi bir Mormon asla...

İçki içmez; çay, kahve, sigara tüketmez. Evlilik dışı seks yapmaz. Mormonlar peygamberleri olarak saydıkları Joseph Smith’in “aklın çağrısı” diye tanımladığı prensipler doğrultunsa yaşar. Bu ilkeler, cemaat üyelerine keyif verici maddeleri, pornoyu , hatta haftada iki günden fazla kırmızı et tüketimini yasaklar

Amerikalı dindarlar "dinsize" oy verir mi?

İçlerine son derece kapalı bir cemaat, ama artık işler değişiyor, çok hoşlanmasalar da kendilerini tanıtmak, üzerlerindeki sır perdesini kaldırmak zorundalar. Çünkü Amerika Birleşik Devletleri tarihinde ilk kez cemaate üye birisi Başkan aday adayı; Mitt Romney. Romney ufak adımlarla Cumhuriyetçi parti önseçimlerinden sıyrılıp, Obama’ya rakip olmaya hazırlanırken, Amerikan kamuoyu şimdi Mormonlar nedir, ne değildir, bunu konuşuyor.

Haberin Devamı

Pek çoğunuz belki de Mormon kelimesini ilk kez duydu; Türkiye’de pek bilinmiyorlar. Ama asıl ilginç olan pek çok Amerikalı’da bu cemaati ilk kez duyuyor. Pew araştırma merkezinin yaptığı araştırmaya göre, Amerikan nüfusunun yüzde 50'sinin mormonluk konusunda hiçbir fikri yok. Mormonluk denince ilk akla gelen kelimeler ise çokeşlilik, gariplik, yasakçılık.

Mormon olmayan Amerikalılar Mormon tapınaklarını ancak uzaktan görebiliyorlar. Bu tapınaklarla çoğu zaman, gerçekten de biraz fantastik olan mimarileri nedeniyle Disneyland diye adlandırıyor. Gerçekten de tapınaklar uzaktan bakınca Disneyland’i andırıyor ama, Amerikalıların bu alaycı benzetmelerinin altında başka bir alt metin daha var. Amerikan toplumunun yaklaşık %76’sı kendilerini Hristiyan olarak tanımlıyor. Bunların yarıdan fazlası, Evanjelist, Baptist, Metodist Protestan. Yine Pew’ün anketine göre Protestanların yüzde 33’ü Mormonların Hristiyan sayılmaz diyor.

İşin siyaset yönünde dönecek olursak; 2004 seçimleri sonrasında “kiliseye her Pazar kimler gider ?” sorusunun yanıtının son derece politik olduğu ortaya çıkmıştı. Evanjelist kanaat önderlerinden Richard Land o dönemde yapılan analizleri aktarıyor, “seçmen tabanı olarak bakıldığında her Pazar kiliseye gidenler Cumhuriyetçiler” diyor. Cumhuriyetçiler için din oy verirken çok önemli ve işte Romney için sıkıntı burada başlıyor.

Bugünlerde Amerika’da sorulan soru şu: Amerika’nın dindar Cumhuriyetçileri Hristiyan olmadığını düşündükleri bir adaya oy verir mi? Amerikan kamuoyunda hala önemli bir kısım Obama’nın Müslüman olduğunu ve bunu gizlediği düşünüyor. Ne var ki, Obama dinin pek de önemli bir faktör olmadığını düşünen Demokratların adayı; Romney ise “din her şeydir” diyen Cumhuriyetçilerin. Romney siyasi sınavını verirken, cemaat de aslında şimdi Protestanlar karşısında inanç savaşı veriyor.

Haberin Devamı

Cin işi peri işi

"O tapınaklarda cin mi çağırıyorlar; peri mi; ne yaptıkları belli değil" hemen ortalama her dindar Amerikalı’dan Mormon konusu açıldığında bu cümleyi duyarsınız. Evanjelist dindarlar Mormonluğa kadar bir bu kadar önyargılı ama ironik olan Mormonluk dediğimiz inanç sistemi son derece Amerikalı. 19 uncu yüzyılda, bir yandan kıtlık, öten yandan, mortgage borçlarıyla uğraşan Amerika’lı bir çiftçi Joseph Smith, tam bu kadar sorundan bunalmışken; kendi anlatımına göre; Maruney isimli, melek kendisine iniyor. Peyder pey İncil’in tahrip edilmemiş halini Smith’in kulağına fısıldıyor. Smtih’e önce ailesi inanıyor, kısa süre içinde önce kendi köyü, sonra da civar köylerde takipçilerinin sayısı artıyor.

Haberin Devamı

O yıllar Amerikan okullarında Katolikliğin bile sapkınlık olarak okutulduğu yıllar; Mormonlara karşı ne kamuoyu ne de devlet hoşgörü gösteriyor. Ohio’dan Missoriue’ye; Missoriue’den Illinois’ye sürülüyor sonunda Utah, Salt Lake’de barınma şansı buluyorlar. Kilise Merkezleri hala orada.

Dindar nesil önemli

Mormonlar için genç nesillerin inanç sistemlerine sahip çıkması çok önemli. Kilisenin içerisinde bir basketbol sahası gözüme çarpıyor. Burada gençler için zaman zaman basketbol turnuvaları; zaman zaman da alkolsüz dans geceleri düzenleniyor. Bir Mormonun bütün sosyal hayatı kilisede şekilleniyor. Gençler de dışarda “sapkın” eğilimler edinmemeleri için kilise içinde sosyalleştiriliyor. Hatta bekar mormonlar için ayrı ayinler bile düzenleniyor. Amaç cemaat içerisinden potansiyel karı kocaları birbirleriyle tanıştırmak; cemaat dışı evlilikleri önlemek.

ABD’nin protestan olmayan ilk Başkanı John F. Kennedy’di. Kennedy Katolikti ve seçilirken “talimatları Vatikan’dan alacak” diye kıyametler kopmuştu. Şimdi Amerikan demokrasisi bir üst düzeyde sınav veriyor. Mevcut İncil tahrip edilmiş, İncil’in bozulmamış halini peygamberimiz Joseph Smith indirdi diyen, kadınların papaz olmasına karşı çıkan Mormon Mitt Romney başkanlık yolunda ilerliyor.

Bir Mormon papazı portresi

Haberin Devamı

Jeff Holmstead Washington’da yaşıyor. Aslında bir emlakçı, geri kalan zamanında da aynı zamanda üyesi olduğu kilisenin papazı. Mormonlukta sistem böyle. Ruhban sınıfı yok. Erkek cemaat üyeleri 5 yılda bir dönüşümlü kiliselerine papazlık yapıyor. Bunun karşılığında para almıyorlar. Hatta her bir Mormon gelirinin yüzde 10’unu kilisesine bağışlıyor. Cemaat üyelerine zaman zaman Salt Lake’den hizmet çağrıları yapılıyor. Hizmet çağrısı Afrika’da bir ülkeye misyonerlik için gitmek de olabilir, Cemaate ait çiftliklerden birinde cemaat için bedava çalışmak da. Bütün Mormonlar bu hizmet çağrılarını sorgusuz sualsiz yerine getiriyor.

Bu yazı Hürriyet gazetesinde yayınlanmıştır.

Bu haber dizisi American Abroad Media’nın katkılarıyla hazırlanmıştır.

1. Bölüm: Amerika'da seçimler nasıl yapılıyor?
2. Bölüm: Adaylar dindarlık yarışında
3. Bölüm: Amerika mormon başkana hazır mı?
4. Bölüm: Amerika'nın cemaatle imtihanı
5. Bölüm: Laikler ne istiyor?
Bölümlerin tamamı: Beyaz Saray yolunda din savaşları