‘Zırtgel’, ‘sürtünük', ‘çöpçül’…

Türk Dil Kurumu'nun ünlü isimlerin de içinde yer aldığı Yabancı Sözcüklere Türkçe Karşılık Bulunması Kurulu, gündelik hayatta kullanımda olan sözcüklere Türkçe karşılıklar buldu. Yeni sözcük önerileri: "Cınga", "sürtünük", "topbaş", "tezbak", "zırtgel", "çöpçül"…

Haberin Devamı

Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Şükrü Haluk Akalın'ın girişimiyle oluşturulan kurul, birçok ünlü ismi bir araya getirdi. Sanatçılar Candan Erçetin ve Kıraç, AKUT Başkanı Nasuh Mahruki, ilk kadın hakem ve futbolcu Lale Orta, sinema eleştirmeni Sevin Okyay, felsefe profesörü Ahmet İnam da kurulda "gönüllü" üye olarak görev aldılar.

TDK Başkanı Akalın, "Amacımız, Türkçemizi geliştirmek, zenginleştirmek ve özleştirmek. Davetimize sanatçılarımız ve sporcularımızın da aralarında olduğu çok sayıda kişi olumlu yanıt verdi. Kendilerine teşekkür ediyorum" dedi. Akşam gazetesinin haberine göre, bugüne kadar iki toplantı yapan kurul üyelerinin tartıştığı ve önerdikleri sözcükler özetle şöyle:

- Araba kapılarını uzaktan açan anahtar 'keyless-go' yerine 'açgeç', 'açar geçer', 'açam', 'e-anahtar', 'manahtar (manyetik anahtar)' karşılığını önerenler oldu. Toplantıda bu sözcük için, Mahruki'nin gündeme getirdiği 'AÇS' (araç çalıştırma sistemi) kabul edildi.

- Alıcılar tarafından "istenmeyen ileti" olarak bilinen "spam" sözcüğü için "i-posta", "çöpçül" seçenekleri sunuldu. "İstenmeyen ileti" tercih edildi. Yine "antispam" için de "defeder", "defeden" gibi sözcükler önerildi, ancak kurul, "iletisavar"da karar kıldı.

- Flaş haber için teklif edilen karşılıklar "cınga", "haberge", "mühim haber", "tezbak", "zırtgel" oldu. "Çarpıcı haber"de karar kılındı. Önemli gelişme, sıcak gelişme, sıcak haber ve son dakika ifadelerinin de yerine göre kullanılması benimsendi.

- Ter kokularını önlemek amacıyla koltuk altına sürülen "roll-on" için "bilyalı", "dön-dur", "döndürüklü", "kokusavar", "tere dön", "teriter", "tersavar", "topbaş", "yuvarla sür" Türkçe karşılıklar tartışıldı. Kabul edilen "Bilyeli" sözcüğü oldu.

- Bilgisayar faresinin altına konulan "mousepad" için üyeler, "fare çulu", "fare minderi", "fare kayıcı", "fare şiltesi", "sürtünük", "tık atar altlığı" önerilerinde bulundu. "Fare altlığı" ifadesi benimsendi.

Toplantılarda cıngıl/cıngıl yerine reklam müziği, "cover" yerine "yeniden yorum", "metadata" yerine "iz bilgi", "blog" yerine "e-günce", "multifonksiyonel" yerine "çok işlevli", "multipurpose" yerine "çok amaçlı", 5'er kişiyle oynanan "futsal" yerine salon futbolu, "ketıl" yerine "su ısıtıcı", "strapless" yerine "askısız", "receiver" yerine alıcı, "free" yerine de "serbest, bedava, ücretsiz, özgür" sözcüklerinin kullanılması kararlaştırıldı.

Hem sanal hem gerçek topluluk

Yeni kurulda, sanal ortamdaki katılımcılardan oluşan "Yazışma Topluluğu" ile TDK'daki toplantılara katılan "Tartışma Topluluğu" yer alıyor. "Yazışma Topluluğu"nda farklı bilim, sanat ve meslek dalından kişiler bulunuyor. "Tartışma Topluluğu" ise gündelik dilde daha yoğun kullanılan yabancı sözcüklerle ilgili sanatçı, sporcu, gazeteci ve meslek sahipleriyle dil uzmanlarından oluşuyor. Her iki topluluktaki üyeler de herhangi bir ücret almadan gönüllü olarak görev yapıyor.