Kısa çalışma, fesih yasağı, ücretsiz izin desteği... Çalışma hayatında 30 Haziran virajı

30 Haziranda, salgının başından bu yana işverenlere ve çalışanlara verilen desteklerin tamamı son bulacak. Kimileri yeni dönemde işten çıkarma durumu ile karşı karşıya kalınırsa kıdem tazminatını nasıl alacağını, emekliliği gelenler ise emekli olup olamayacağını merak ediyor. Hürriyet'ten Noyan Doğan, desteksiz yeni dönemin merak edilenlerini köşesine taşıdı...Kısa çalışma ödeneği, işten çıkarma yasağı devam edecek mi? Kısa çalışma ödeneği uzamazsa çalışanlar kıdem tazminatını nasıl alacak? Kısa çalışmada ve ücretsiz izinde olup da devletten nakdi ücret desteği alanların emeklilikleri uzayacak mı? Bu ve benzeri sorular son günlerde okuyuculardan çokça gelmeye başladı. Koronavirüs salgınında hem işverenlere hem de çalışanlara destek olmak üzere geçen yılın mart ayından bu yana uygulanan ve 3.7 milyondan fazla çalışanın yararlandığı kısa çalışma ödeneği, 30 haziran tarihinde bitiyor. Peki, uzar mı? Uzayacağı yönünde bir bilgi yok ki, 2020nin sonunda İşsizlik Sigortası Fonunda değişiklik yapan kanun ile Cumhurbaşkanına kısa çalışma ödeneğini 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatma yetkisi verilmişti. 1 Temmuz itibariyle yasakların tamamen kalkacağı ve normalleşmeye dönüleceği hesaba katılacak olursa kısa çalışma ödeneğinin uzamaması ihtimali daha ağır basıyor. 30 Haziran tarihi itibariyle sadece kısa çalışma ödeneği son bulmuyor; 2020nin nisan ayında işvereni tarafından ücretsiz izne çıkartılan, kısa çalışma ödeneğinden ve işsizlik maaşından yararlanamayanlara ödenen nakdi ücret desteği ile birlikte işverenin, çalışanı işten çıkarma yasağı ya da bir başka isimle fesih yasağı süresi de haziran ayı sonunda bitiyor. Özetle, 30 Haziranda, salgının başından bu yana işverenlere ve çalışanlara verilen desteklerin tamamı son bulacak. Hal böyle olunca da çalışanlar endişeli. Kimileri, işten çıkarma durumu ile karşı karşıya kalınırsa kıdem tazminatını nasıl alacağını, emekliliği gelenler ise emekli olup olamayacağını merak ediyor. Kıdem tazminatı açısından değerlendirirsek, bu konuda bir netlik yok. 10 yıl önce, Yargıtayın, kısa çalışma ödeneği süresinin kıdem tazminatında hesaba katılacağı yönünde bir kararı var; ancak bu karar, kısa çalışmanın bir buçuk yıl sürmesi üzerine verilmiş bir karar değil. Maalesef, İş Kanununda da bu konuda bir düzenleme bulunmuyor. Kimi hukukçular, bir buçuk yıl da olsa kısa çalışmanın kıdem tazminatında hesaba katılacağını söylese de çoğunluk ise hesaba katılmayacağı yönünde görüş belirtiyor. Kimileri de salgın döneminde tamamen kapanan işyerlerinde kısa çalışmada geçen sürenin hiçbir şekilde hesaba katılmayacağını savunuyor. İş Kanununda bu konuya bir değişiklik yapılırsa durum netleşecek; yapılmazsa işter çıkartılan çalışanlar mahkemelere başvuracak. Duyduğuma göre başvuranlar olmuş ama kısa çalışmanın kıdemde hesaba katılması yönündeki talepler geri çevrilmiş. Özetleyecek olursam; kısa çalışma ödeneğini süresi kıdem tazminatında hesaba katılmayacağı yönündeki görüş ağır basıyor. Bu durumda da geçen senenin mart ayından bu yana kısa çalışma ödeneği alan bir çalışan, 1 Temmuz tarihinde işvereni tarafından işten çıkartılırsa, kıdem hesabı Mart 2020 tarihinden öncesi için yapılacak. Tabi bu durum başka bir sorunu daha ortaya çıkarıyor. Kıdem tazminatı bir yıl üzerinden hesaplandığından; gerek 2020nin mart ayından önceki bir yıl içinde işe girenler ile bu tarihten sonra işe girenlerin kıdem tazminatı alamaması sorununu yaratacaktır. Diyeceğim o ki, bu konuda bir düzenlemeye gidilmesi gerekiyor ki, mağduriyet yaşanmasın.Benzer durum, ücretsiz izinde olanlar için de geçerli. Ücretsiz izin ile çalışanın iş sözleşmesi askıya alındığından bu süreler, kıdem tazminatı hesaplamasında dikkate alınmayacak. Bu durumda da çalışanın iş sözleşmesinin askıya alındığı tarihten itibaren kıdem tazminatı hesaplanacak. Gelelim, işin emeklilik boyutuna. Gerek kısa çalışma ödeneğinden yararlanan gerekse de ücretsiz izinde olanların emeklilik primleri yatmıyor. Bu da çalışanların emeklilik sürelerini uzatacaktır; özellikle de yaşı dolmasına rağmen emeklilik için prim gün sayısı eksik olanları etkileyecektir. Prim gün sayısı yeterli olup da emeklilik için yaşı bekleyenler için böyle bir sorun bulunmuyor. Kimi okuyucular, kısa çalışma ve ücretsiz izin süresince ödenmeyen primleri borçlanarak ödeyebilir miyim? diye soruyor. İş kanunu, kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği süresince ödenmeyen primler için çalışanlara bu primleri borçlanarak ödeme imkanı tanımıyor. Bunun için yasal düzenleme yapılıp, kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteğinin borçlanabilecek süreler içine eklenmesi gerekir. Haziran sonunda bitecek desteklerden biri de normalleşme desteği. 2020nin ağustos ayında, normal çalışma düzenine geçip de kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteğinden yararlanmayı bırakan işverenler için normalleşme desteği devreye sokuldu. Sonrasında ise normalleşme desteği bu yılın 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatıldı, 3 ay olan yararlanma süresi de 6 aya çıkarıldı. Bu kapsamda işyerinde haftalık normal çalışma sürelerine dönülmesini teşvik etmek amacıyla sigortalı ve işveren paylarının tamamı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanıyor ve işverene aylık 1.341 lira destek veriliyor. İşte bu destek de haziran sonu bitiyor.