Kimlere prim yatacak, kimler ödenek alacak? İşte çok sorulan o soruların yanıtı

Hürriyet Gazetesi Yazarlarından Noyan Doğan çok sorulan sorulara köşesinden yanıt verdi.Soru: Daha önce kısa çalışma ödeneği ile ilgili bir yazınızda, Kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işveren isterse devletin ödediğinin üzerini tamamlayabilecek. Yani, kısa çalışma ödeneği ile çalışanın maaşının yüzde 60ını devlet karşılarken, kalan yüzde 40ını da işveren çalışana ödeyebilir diye yazmıştınız. İşveren bunu tamamlamama hakkına sahip midir? Bizler aldığımız maaşı tam alamayacak mıyız? Cevap: Kısa çalışma ödeneğinde çalışanların alacakları maaş tutarı; sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 60ıdır. Maaş tutarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150sini geçemiyor. Geçmişte kısa çalışma ödeneğinden yararlanan ve faaliyetini azaltan kimi işverenlerin çalışanlarına kısa çalışma ödeneğinin üzerini tamamladığı görülmüştür. Ancak bu zorunlu değildir. İşveren faaliyetini tamamen durdurursa zaten maaş tamamlama diye bir durum olmaz. Kaldı ki, kısa çalışma ödeneğinde alınacak maaş tutarı çalışanın maaşının netine göre hesaplandığında ise maaşının yüzde 75ine denk geliyor. Yani, bir anlamda çalışırken ki aldığınız maaşın yüzde 75ini kısa çalışma ödeneğinde alacaksınız. Soru: İşverenim kısa çalışma ödeneğine başvurdu. Devletin ödeyeceği miktar ne zaman ödenecektir? Nereden alacağız? Ekstra şahsi başvuruya gerek var mı? Eğer kısa çalışma ödeneğinden yararlanmanız uygun görülürse aylık olarak maaşınızı alacaksınız ve maaşınız sizin hesabınıza PTT aracılığı ile yatırılacak. Kısa çalışma ödeneğine çalışanlar kendileri başvuramaz, sadece işverenler başvurabilir. Dolayısıyla şahsi başvuru yapamazsınız. Soru: Bağ-Kurlu olan esnaf kısa çalışma ödeneğine başvuru yapılabiliyor mu, yapılıyorsa nasıl oluyor? Cevap: Kısa çalışma ödeneğinden 4/Alı çalışanlar, yani işçi statüsünde çalışanlar yararlanabiliyor. İşçilerin maaşından işsizlik sigortası fonu için kesinti yapılıyor, Bağ-Kurlulardan işsizlik fonu için kesinti yapılamıyor. Bu şartlarda kısa çalışma ödeneği alamazsınız. Ama çalışanlarınız için kısa çalışma ödeneğine başvurabilirsiniz. Soru: Bir şirkette 10 yıldır yönetici pozisyonunda emekli çalışanım. Ücretimiz vergiler dahil sabit olarak ödenmektedir. Ödenip ödenmediğini bilmiyorum ama bordromda işsizlik fonu kesintisi görünmektedir. Bu dönemde şirketimiz kısa çalışma ödeneğine müracaat etti. Yasal olarak hakkım olmadığını biliyorum ama bu kesintiyi öne sürerek bu ödenekten yararlanma ihtimalim olabilir mi? Cevap: Emekli olduğunuz için sizden işsizlik sigortası fonu kesintisi yapılması mümkün değil. Bordronuzda bir yanlışlık olmalı. Kısa çalışma ödeneğinden emekli çalışanlar yararlanamıyor. Hatta işveren kısa çalışma ödeneğine başvururken işyerinde emekli çalışanları kısa çalışma ödeneğine alınacak çalışanlar arasına yazamaz. Ancak emeklilik öncesi ödenen işsizlik sigortası primlerinden bir bakiye durumu söz konusu ise ödenek alabilirsiniz. Soru: Şuan bir yıldır çalışıyorum. Son 3 yılda 450 gün üstü primim var. Fakat geçen sene 6 ay işsizlik maaşımı aldım, kullandım. Kışa çalışma ödeneğinden yararlanabilir miyim?Cevap: İşsizlik maaşı ödenen prim gün sayısına göre belirleniyor. Daha önce işsizlik maaşı almış olan kişiler aldıkları ödenek tutarından arta kalan kısmı kısa çalışma ödeneği döneminde alabilir. Yani, haklarının tamamını işsizlik maaşında kullanmadılarsa, üzeri kalan kısmını kısa çalışma ödeneği olarak yararlanabilirler. Ancak siz işsizlik maaşının tamamını kullanmışsınız. Dolayısıyla kısa çalışma ödeneğinden yararlanamazsınız. Soru: Kısa çalışma ödeneğinden faydalanan özellikle emekli olmasına az kalmış ve gün sayısına ihtiyaç duyan SSK çalışanları açısından emekliliklerine engel olur mu? Çalışan kısa çalışma ödeneğinde geçen süreleri borçlanabilir mi? Cevap: Kısa çalışma ödeneği ödenen dönemde, prim yatırılan günler için ödeme yapılmıyor. Çalışanların emeklilik primleri yatmıyor, sadece genel sağlık sigortası primleri devlet tarafından karşılanıyor. İşveren tarafından, kısa çalışma uygulanan işçiler adına çalışılmayan günler için SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesinin 18-Kısa Çalışma Ödeneği olarak bildirilmesi gerekiyor. Bu durumda kısa çalışma ödeneği süresince emeklilik primi yatmayacağından emeklilik süresi gecikecek. Eğer işveren kısa çalışma ödeneğinden 3 ay yararlanırsa bu üç ayın sonunda çalışan üç ayı isteğe bağlı çalışma ile tamamlayabilir ki, çalışanların askerlik ya da doğum borçlanma hakları da var. Soru: Yazlık bir sitenin yöneticiyim. Bir çalışanımız 65 yaş üştü, bir çalışanımız 61 yaşında ama bypasslı olduğu için kovid-19 nedeni ile yasaklı olup evlerindeler. Kendileri emekli çalışanlar. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilir miyiz? Başvurduk ama ne zaman sonuç çıkar belli değil. Eğer kısa çalışma ödemesine tabi değillerse yıllık izin düşünebiliriz miyiz? Anlaşarak ücretsiz izin mantıklı mı? Bu iki emektar çalışanımızdan vazgeçmek istemiyoruz.Cevap: Kısa çalışma ödeneğine başvurmuşsunuz ama yararlanamazsınız. Çünkü her iki çalışan da emekli ve emekli çalışanlar kısa çalışma ödeneğinden yararlanamıyor. Yıllık izin kullandırabilirsiniz, burada bir sorun yok. Ancak yıllık izin kullandırırsanız maaş ödemek durumundasınız. Ücretsiz izne de çıkartabilirsiniz ancak çalışanın da ücretsiz izni kabul etmesi lazım. Ücretsiz izni de süresiz yapamazsınız, en fazla bir ay çıkartabilirsiniz. Soru: Evde bebeğime bakan bir bakıcı çalıştırıyorum, ancak kendisinden pandemi sebebiyle toplu taşıma kullandığı için bir süreliğine eve çocuk bakmaya gelmemesini istedim. Çalışmadığı süre zarfında acaba kısa çalışma ödeneğine başvurabilir miyim?Cevap: Ev hizmetlerinde çalışanların ve bakıcıların sigorta statüleri farklı. Sizin bu çalışanı nasıl sigortaladığınız, İŞKURa kayıtlı olup olmadığı, işsizlik sigortası için kesinti yapılıp yapılmadığı gibi durumlar söz konusu. Kısa çalışma ödeneğinden 4/Alı çalışanlar yararlanabiliyor. Ayrıca işverenin kısa çalışma ödeneğine başvurması için belirli durumlar gerekiyor. Bu şartlarda ev hizmetlerinde çalışanlar ile bakıcılar için kısa çalışma ödeneğinden yararlanamazsınız. Soru: Çalıştığım iş yeri özel bir eğitim kurumu olduğu için Milli Eğitim Bakanlığı kararı ile 30 Nisana kadar tatil edildi. Benim de kronik rahatsızlıklarım var. Emekli çalışan olduğum için kısa çalışma ödeneğinden de faydalanamıyorum. İşveren çalışılmayan günler için bana ücret ödemesi gerekir mi? İşveren beni çağırır ise işe gitmek zorunda mıyım? Kronik rahatsızlığım, iş yerinin bakanlık kararı ile tatil edilmiş olması gerekçeleri ile işe gitmez isem işveren benim iş akdimi tazminatsız feshedebilir mi? İş akdimi sağlık ve ücretin zamanında ödenmemesi gibi haklı gerekçeler ile feshedebilir miyim?Cevap: Öğretmen olup olmadığınız yazmamışsınız. Özel eğitim kurumlarındaki öğretmenler ders başına ücret alıyorlar. Maalesef bu konuda bir düzenleme yok. Bu durumu çalıştığınız özel eğitim kurumu ile konuşmanız gerekiyor. Kurumda öğretmen olarak değil de görevli olarak çalışıyorsanız ve bordrolu çalışıyorsanız işvereninizin maaş ödemesi gerekiyor. Anladığım kadarıyla kurumunuz kısa çalışma ödeneğine başvurmuş, bu durumda emekli olduğunuz için kısa çalışma ödeneği alamazsınız, işvereniniz de size maaş ödemez. İşveren sizi çağırırsa ve kronik rahatsızlığınızdan dolayı bir raporunuz da yoksa işe gitmek durumundasınız; işe gitmezseniz işveren iş sözleşmesini tek taraflı fesh edebilir. Siz de iş sözleşmenizi maaşınızın ödenmediğini gerekçe göstererek fesh edebilir ve kıdem tazminatı gibi haklarınızı alabilirsiniz. Soru: 13 Haziran 2019 tarihinde doğum yaptım, doğum ve senelik izinleri akabinde 1 Aralık 2019 başlangıç-17 Nisan 2020 iş başı olacak şekilde ücretsiz izin aldım. Son 14 yıldır aralıksız aynı şirkette çalışıyorum. Şirketim 30 Haziran 2020ye kadar kısa süreli çalışma başvurusunda bulunak. Nisan ayında eğer toplu çalıştırmama durumu olur ise işe başlayamayacağım. Bu durumda kısmi çalışma ödeneğinden faydalanabilir miyim?Cevap: Şirketinizin çalışma süresini azaltmayı mı yoksa tamamen faaliyetini durdurma kararı mı alacağı önemli. Tamamen faaliyetini durduracaksa ve başvuruda bulunduğu sürede siz ücretsiz izindeyseniz kısa çalışma ödeneğinden yararlanamazsınız. Şirketiniz, kısa çalışma ödeneğine başvuruda bulunurken İŞKURa gönderdiği çalışan listesi içinde size de yer vermişse kısa çalışma ödeneğine dahil edilirsiniz. Bu durumu şirketinizle konuşmanız gerekiyor.