Türkiye-Rusya arasında çok hassas imza

Ankara'da bugün Türkiye ve Rusya arasında enerji konulu 12'si hükümetlerarası 20 ayrı belge imzalandı; Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Federasyonu Başbakanı Vladimir Putin kritik "Gaz alanında işbirliği" ve "Petrol alanında işbirliği" protokollerine imza koydu. Törene İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi de katıldı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bu imzayla Türkiye, Rusya'ya Güney Akım boru hattının Karadeniz'de, Türkiye ekonomik bölgesinden geçmesi için gerekli araştırma çalışmalarının yapılması iznini vermiş oldu.

Güney Akım projesinin Rus Gazprom ve İtalyan ENI ortaklığıyla yapılması planlanıyor. Güney Akım doğalgaz boru hattına Türkiye'nin de katılımı, Karadeniz'de Türk suları üzerinden nakliyat yapılmasına olanak verecek.

İmzayla, Türkiye'nin Rusya'dan doğalgaz alımına imkan sağlayan ve 2011'de bitecek olan anlaşmanın süresi de uzatıldı.

Başbakanlık Yeni Bina'daki törende konuşan Başbakan Erdoğan, "Rusya güçlü bir tedarikçi, Türkiye transit ülke ve tüketici; aynı zamanda bu imzayla tüketimde lojistik merkez olma özelliğini kazanmaktadır" dedi.

Putin de bu anlaşmayla Türkiye'nin önemli bir transit ülke konumuna geleceğini vurguladı ve ele alınan pek çok konuda mutabakata vardıklarını söyleyerek, nükleer santral birim ve inşaat fiyatları konusundaki görüşmelerin ise devam ettiğini kaydetti.

Gümrük rejimlerinin basitleştirilmesi konusunu da ele aldıklarını söyleyen Putin, bugün imzalanan belge ile iki ülke arasında biri deniz biri de kara olmak üzere iki tane ek yeşil koridor açılmasını kararlaştırdıklarını bildirdi. Putin, bu sayede Rusya'ya giriş yapan Türk mallarının listesinin genişletilmesi konusunda fikir birliğine varıldığını belirtti.

Putin, atom enerjisi konusunda da nükleer enerjinin birim ve inşaat fiyatları konusunda görüşmelerin devam ettiğini belirterek, "Bugünkü teklifimiz bile ABD'deki benzer proje fiyatlarından iki misli daha ucuzdur" dedi. Vladimir Putin, elektrik enerjisinin Türkiye'ye satışının söz konusu olabileceğini de kaydetti.

20 belge imzalandı

Törende, TÜBİTAK ile ROSCOSMOS arasında da protokol imzalanırken, hükümetlerarası 12 protokolün yanı sıra TÜPRAŞ, TETAŞ, TPAO, AKSA ENERJİ A.Ş, Postolgun Dış Ticaret, Çalık Holding gibi şirketlerin Rus ortaklarıyla 8 belge de imzaya açıldı. Böylece 20 belgeye imza konuldu.



Samsun-Ceyhan boru hattı

Erdoğan, Samsun-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi'ne Rusya'nın katılımını çok önemsediğini belirterek, bugün bu anlaşmanın da yapılmasının kendisini ayrıca mutlu ettiğini söyledi.

Böylece bu hatta Türkiye, İtalya ve Rusya Federasyonunu birlikte olacağını kaydeden Erdoğan, bu noktadaki çeşitliliği de artırdıklarını belirterek, "Bundan dolayı Türk boğazları üzerindeki yükü de ciddi manada bu proje hafifletmiş olacaktır" dedi.

Erdoğan, "Bu arada iki ülke arasında çok boyutlu stratejik işbirliğini koordine etmek üzere, hükümetlerarası nitelikte bir üst düzey buluşmayı, görüşmeyi, liderlerin eş başkanlığında yürütelim diye bugün bir karar aldık. Bugün aldığımız bu kararın ilk uygulamasını 2010 yılıbaşında Rusya'da gerçekleştireceğiz. Her yıl bir kez başbakanlar nezaretinde, icracı bakanlar bunu yapacağız. Daha sonra bu bakanlarımız yıl içinde iki veya üç kez bu süreci devam ettirecekler. Bugün önemli bir konuyu da görüşme fırsatını bulduk" dedi.

İki lider Nabucco-Güney Akım rekabetine ne dedi?

Putin, doğal gaz alanında Güney Akım ve Nabucco'nun birer rakip olduğu, bunların arasındaki rekabetin Samsun-Ceyhan ile Burgaz-Dedeağaç arasındaki rekabetten çok daha güçlü olduğu görüşünü dile getirdi.

Putin, ancak Güney Akım'ın yapılacak olmasının Nabucco'nun önünü tamamıyla kesmediğini, tüketicilerin ihtiyaçlarına göre her iki projenin de ileride gerçekleştirilebileceğini söyledi.

"Güney Akım Rusya'nın önceliğidir" diyen Putin, "İki petrol boru hattı arasındaki rekabet çok daha azdır. Hazar denizinde ve Rusya'da artan petrol üretim miktarına bakarsanız şunu anlayacaksınız ki, üretim hacmi genel olarak bu iki projeye de yeterlidir ve genel olarak ne kadar fazla altyapı projesi varsa o kadar iyidir. Çünkü bu, enerji ve arz güvenliği ile istikrarı sağlar" dedi.

Rus Başbakan, "Güney Akım boru hattının da Türkiye'nin münhasır ekonomik bölgesinden geçeceği göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye'nin Avrupa çapında bir enerji transit merkezi haline geleceğini kaydeden Putin, Türkiye'de doğal gaz depolarının inşası konusunda mutabakat sağlandığını, bu gibi büyük depoların yapımının hızla büyüyen Türk ekonomisine ve sıkıntıya düşen Türk halkına yardımcı olacağını söyledi.

Erdoğan da, "Güney Akım ve NABUCCO'yu birbirinin alternatifi olarak, rakibi olarak takdim etmekten öte, bana göre, bir çeşitlilik olarak ifade etmek çok daha isabetli olur. Bunlar yarın Avrupa'ya yetmeyecek. Bunlar şimdiden alınan önlemler" diye konuştu.

"Kimsenin bu yatırımlardan çekinmesine gerek yok" diyen Erdoğan, "İşin bir diğer boyutu az önce değerli başbakanın ifade ettiği gibi Rusya'daki konu ile ilgili yapılan araştırmalar zaten çok açık net ortada. İşin içinde olanlar bunun ne denli güçlü tedarik kaynakları olduğunu biliyorlar ve bu noktadan hareketle de bu adımlar, yatırımlar yapılıyor ve Samsun-Ceyhan'da oradan petrolün verilmesi olayının, gerek rafine edilmesi noktasında gerekse dünyaya takdimi, hem de rafine edilerek hem ham petrol olarak çok büyük işler görecektir" dedi.

Başbakan Erdoğan, "Konu ile ilgili sözleşmemizi de bugün imzalamış olduk. Tabii bu süreç devam ediyor. Fazla uzun bir süreç değil ama araştırmalar kısa bir zaman içerisinde bu bölgede başlamış olacak ve Türkiye bu noktada desteğini Güney Akım'a vermiş olacak. Mavi Akım ile ilgili süreci de değerli meslektaşım zaten anlattılar. Buna da aynı şekilde devam ediyoruz" dedi.

Güney Akım'la ilgili kaygılar neler?

Moskova ve Ankara'nın ısrarlı işbirliği mesajlarına rağmen, Rusya'nın Güney Akım projesiyle Türkiye'nin de ortağı olduğu Nabucco enerjide hâlâ rakip projeler olarak kabul ediliyor. Zira, 13 Temmuz'da Ankara'da Nabucco için imzalar atılırken, bölgenin en önemli enerji oyuncusu Rusya davet edilmesine rağmen törende yoktu.

Rus Gazprom ve İtalyan ENI ortaklığıyla yapılması planlanan Güney Akım boru hattı, Karadeniz altından Avrupa'ya Rus gazı taşınmasını öngörüyor. Moskova'nın amacı, siyasi sorunlar yaşadığı Ukrayna'yı Avrupa'ya gaz aktarımı rotasında ikinci plana itmek. Rus gazını iki koldan İtalya'ya taşıyacak olan projeyle Avrupa'ya yılda 61 milyar metreküp gaz taşınması planlanıyor.

Nabucco boru hattı ise, Hazar gazını Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşıyarak, Avrupa'nın doğalgazda Rusya'ya bağımlılığını azaltacak proje olarak planlanmıştı. Türkiye'nin doğu sınırından Avusturya'ya kadar, 3 bin 300 kilometre olarak planan boru hattı Avrupa'ya yılda 31 milyar metreküp gaz taşıyacak. Hükümetlerarası anlaşma imzalandı, ancak Rusya'nın hamlelerinin de etkisiyle Nabucco'ya gaz tedariğinde soru işaretleri sürüyor.

Nabucco'nun ilk aşaması için hayati önemdeki Azerbaycan'ın Şahdeniz gazına Moskova da talip. Gazprom, Azeri enerji şirketi Socar ile Şahdeniz sahasındaki ikinci aşama çalışmalarda üretilecek gazın satışında Rusya'ya öncelik verilmesi için anlaştı.

Anlaşma, Nabucco'da pazarlıkların Türkiye'nin talepleri nedeniyle çıkmaza girdiği iddialarının yoğunlaştığı dönemde yapıldı. "Rusya'ya öncelik" maddesi sembolik olsa da anlaşma, enerji oyunun siyasi yönünü gözler önüne serdi.

Rusya ve Nabucco, Türkmen gazında da rakip. Türkmenistan, Nabucco'nun yılda 31 milyar metreküp gaz taşıyabilmesi için kilit kaynak. Ancak yıllık 70 milyar metreküp civarındaki gaz üretiminin 50 milyar metreküpünü Moskova alıyor.

Türkmen gazının Avrupa'ya dağılması için, Rusya tek alternatif konumunda ama Moskova ile Aşkabat arasında sorunlar var. Rus enerji devi Gazprom, Türkmen gazının birim fiyatını düşürmeye çalışıyor.

İki ülke arasındaki gaz akışı, boru hattındaki bir patlama gerekçe gösterilerek nisan ayı başından bu yana fiilen durdu. Bu nedenle Türkmenistan, ihracatta Rusya'ya bağımlılığnı azaltmak için alternatif arıyor ve Nabucco ortaklarına gaz tedariğiyle ilgili sıcak mesajlar veriyor.�

Diğer anlaşma ve görüşmeler

- Mavi Akım-2 doğalgaz boru hattının İsrail'e uzatılması konusunda da anlaşıldı.
- Nükleer santral konusunda henüz bir anlaşma yok. Görüşmeler sürüyor.

Putin-Berlusconi-Erdoğan görüşmesi

Başbakanlık Yeni Bina'daki imza töreni öncesi üç başbakan yaklaşık 1,5 saat görüştü.

İtalya Başbakanlığı, "Bu, Berlusconi'nin arabuluculuk başarısının göstergesidir" açıklamasında bulundu.

Bu arada, gazetecilerin Yukarı Karabağ ve Kıbrıs meselelerine ilişkin sorusu üzerine Putin,  "Kıbrıs sorununun gerek Kıbrıslı Türkler gerekse Kıbrıslı Rumların çıkarlarına olacak şekilde acilen çözümünü destekliyoruz" dedi. Uluslararası toplumun ve Annan planı da dahil olmak üzere BM'nin planlarına da destek verdiklerini ifade eden Putin, "Bundan sonra adanın her iki tarafıyla da ilişkilerimizi, özellikle de ekonomik ilişkilerimizi adanın Türk kısmı da dahil olmak üzere geliştirmeye devam edeceğiz" dedi.

Putin, Yukarı Karabağ meselesine ilişkin de Rusya Devlet Başkanı Dimitriy Medvedev'in bu konuda yoğun, ciddi ve olumlu çalışmalar sürdürdüğünü, Azeri ve Ermeni devlet başkanlarıyla görüştüğünü kaydetti.



Erdoğan, konuşmalarının ardından basın mensuplarına da ilgilerinden dolayı teşekkür ederken, "Acele etmeyin dağılmıyoruz, değerli dostumuz Silvio'yu da buraya alacağız, beraber mesajımız olacak" dedi ve Berlusconi'ye, 'come here" diye seslenerek, kürsüye davet etti. Üç başbakan daha sonra ellerini birleştirerek basına görüntü verdi.

Bu arada, törenin ardından Erdoğan, İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi ile görüştü. Başbakanlık Yeni Bina'da, Erdoğan'ın Putin ile ortak basın toplantısının ardından gerçekleşen görüşme yaklaşık 45 dakika sürdü. Öte yahndan, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile MİT Müsteşarı Emre Taner de ayrı ayrı Başbakanlık Yeni Bina'ya gelerek, yaklaşık 20 dakika kaldı.