Teşvikte yeni düzenleme yolda

Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, "2013'te 150 bin kişiye yeni istihdam öngörülüyor. Yatırım tutarı 57.7 milyar lira olacak" dedi.

Haberin Devamı

Ankara Rixos Otel'de düzenlenen "Yeni Yatırım Teşvik Programı 2012 Yılı Değerlendirmesi" basın toplantısına katılan Çağlayan, burada yaptığı konuşmada, Yeni Teşvik Sistemi'nin canlı bir sistem olduğunu söyledi.

Sistemin ana omurgasının belli olduğunu ancak sektörlerden ve ilgili kurum ve kuruluşlardan gelen taleplerin de dikkate alındığını belirten Çağlayan, gerekli olması halinde sistemde bazı düzenlemelerin yapıldığını, yapacaklarını ifade etti.

Çağlayan, şu anda üzerinde çalıştıkları önemli konuların da olduğunu bildirdi.

Dünyada birçok ülkenin ekonomik krizi daha 6-7 yıl yaşayacağını ancak Türkiye'nin bu krizin olumsuz etkilerinden çok kısa sürede sıyrıldığını dile getiren Çağlayan, gerek büyümede gerek istihdamda birçok ülkenin önüne geçildiğini söyledi.

Çağlayan, bunda iş adamlarının risk alarak krizi fırsata çevirmelerinin de önemli katkısı olduğunu kaydetti.

Bakan Çağlayan, görevi gereği çok gezen biri olduğuna dikkati çekerek, "Allah'a şükürler olsun artık dünyanın her yerinde Türk ve Türkiye'nin başarısından bahsediliyor. Ümit ediyorum daha uzun yıllar bu başarıdan bahsedilecek. Şükürler olsun ki artık bizim de herkes tarafından dile getirilen bir başarı hikayemiz var" dedi.

Bu ayın başında TİM verilerine göre 2012 ihracatını açıkladıklarını anımsatan Çağlayan, bu ay sonunda TÜİK verileri de açıklandığında 152,5 milyar dolar ihracat rakamına ulaşılacağını veya geçileceğini söyledi.

Hizmet ihracatının da dolu dizgin devam ettiğini vurgulayan Çağlayan, "Ümit ediyoruz ki inşallah 41 milyar dolar da hizmet ihracatını yakalayıp, 2012'de ihracatımızda 194 milyar dolar gibi bir rakamı hep beraber yakalayacağız" diye konuştu.

"Cari açığın çözümünde etkili bir silah"

Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Yeni Teşvik Sistemi'ni cari açığın çözümünde etkili bir silah olarak gördüklerini belirterek, bu sistemdeki başarılar arttıkça istihdam konusunda elde edilen başarıların da artacağını, cari açığın da daha da azalacağını bildirdi.

Bu sistemi hayata geçirmeden önce önemli çalışmalar yaptıklarını anlatan Çağlayan, "Bu teşvik sistemi Cumhuriyet tarihinde gelmiş geçmiş en babayiğit, en cömert ve yatırımcı açısından en fazla fırsat içeren teşvik sistemi" dedi.

4 ana hedef

Yeni Teşvik Sistemi'nde 4 ana hedeflerinin olduğunu anlatan Çağlayan, şunları kaydetti:

"Birincisi, bilhassa cari açığımızı azaltmak. Üretim yapımızın teknolojik değişim ve dönüşümünü sağlamak olmazsa olmazımızdı.

Büyük ölçekli ve stratejik yatırımları hız vermeyi hedefledik ve uluslararası sermayeyi, doğrudan yatırımları ülkemize daha fazla kazandırma konusunda bu teşvik sistemini önemli bir araç olarak düşündük, programladık ve bölgeler arası gelişmişlik farklarını azaltacak, ülkemizin her bir bölgesini kendi potansiyeli doğrultusunda birer yatırım ve üretim merkezi haline getirmek, bizim bu teşvik sisteminin en önemli hedefleriydi.

Şükürler olsun cari açık konusunda önemli ilerleme kaydettik ve devam ediyoruz. 2012'nin ilk 11 ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre cari açığımızda yüzde 35,7'lik bir azalma oldu. Son derece önemli bir rakam ve 25,1 milyar dolarlık gerilemeyle 11 ayda 45,2 milyar dolarlık bir cari açık rakamı oluştu.

Öyle tahmin ediyorum ki 2012 yılını 50 milyar dolarlık bir cari açıkla yani OVP hedefinin daha altında ve Gayri Safi Yurtiçi Hasılamızın yaklaşık yüzde 6,5'u civarında olduğunu hep birlikte göreceğiz. Cari açığın çözümünde ezber bozduk.

Maalesef bu konuda çok haksız isnatlar vardı ve bu sefer, 2012 yılında cari açığın 25,1 milyar dolar azalmasında aslan payı, yani 21,3 milyar doları mal ve hizmet ihracatımızdaki ihracat gelirlerinin artmasındandır. İthalatımızın 3,2 milyar dolar gerilemesidir."

"Ne olursan ol, ne yaparsan yap, yeter ki yatırım yap dönemini kapattık"

Yeni Teşvik Sistemi'nde stratejik yatırımları sisteme entegre ettiklerini ve "Ne olursan ol, ne yaparsan yap, yeter ki yatırım yap" dönemini kapattıklarını dile getiren Çağlayan, artık teknolojik gelişimi sağlayacak, yüksek katma değerli yatırımlara öncelik verdiklerini söyledi.

Ayrıca, bölgesel teşvik haritasını güncellediklerini ve tamamen sağlıklı verilerle kuvvetlendirdiklerini anlatan Çağlayan, "6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için Türkiye şu ana kadar en cömert uygulamasını bu bölgede gerçekleştiriyor. Asgari ücretlinin hemen hemen tüm yüklerinin devlet tarafından karşılandığı bir sistemi uyguluyoruz ve bugün 6. bölgede yatırım yapanlar bugün Çin'den, Tayvan'dan daha ucuz iş gücü maliyetlerini, avantajlarını yakalamış durumdalar" diye konuştu.

Tanıtım faaliyetleri

Yeni sistemin tanıtım faaliyetlerine de değinen Çağlayan, bu konuda önemli bilgilendirme toplantıları gerçekleştirdiklerini bildirdi.

Gerek yurt içinde gerek yurt dışında birçok tanıtım faaliyeti yaptıklarına işaret eden Çağlayan, bu kapsamda yeni sistemle ilgili broşürler hazırladıklarını ve dünyanın her yerinde bu broşürleri dağıttıklarını, dağıtmaya devam ettiklerini ifade etti.

Çağlayan, bunların yanı sıra, sistemle ilgili 130 uluslararası yatırımcıyla somut projeler üzerinden ikili görüşmeler yapıldığını kaydetti.

Yatırım teşvik belgesi

Bakan Çağlayan, geçen yıl düzenlenen 4 bin 365 yatırım teşvik belgesinin yüzde 89'unun (51 milyar lira) yerli yatırımcılar, yüzde 11'inin (6,7 milyar lira) ise uluslararası sermayeli şirketlerce alındığını açıkladı.

Yeni Teşvik Sistemi'nin yürürlüğe girdiği 20 Haziran 2012'nin milat olarak kabul edilmesiyle bu tarihten sonra düzenlenen teşvik belgelerinin adet bazında tüm yılın yüzde 58'ini, sabit yatırım tutarı bazında yüzde 65'ini, istihdam bazında ise yüzde 66'sını oluşturduğunu kaydeden Çağlayan, şu bilgileri verdi:

"Yeni sistemin yürürlüğe girmesinden sonra 37,6 milyar lira tutarında 2 bin 526 adet yatırım teşvik belgesi düzenlendi. 20 Haziran'dan 31 Aralık'a kadar olan dönemde, yılın 1 Ocak-19 Haziran dönemine göre belge adedi bazında yüzde 37'lik, öngörülen toplam sabit yatırım tutarı bazında yüzde 87'lik ve istihdam bazında yüzde 90'lık bir artış kaydettik. Bunlar son derece önemli rakamlardır.

Özellikle öngörülen istihdam değerinde sağlanan yüzde 90'lık artışa dikkat çekmek istiyorum. Zira, yeni sistemin işsizlikle mücadele politikalarımıza sağladığı katkıyı bu kısa dönemdeki uygulamada net bir şekilde gördük."

Belge başına düşen sabit yatırımın, yeni teşvik sistemi uygulanmaya başlamadan önce 11 milyon lira iken yeni uygulama ile yüzde 36'lık artışla 15 milyon liraya ulaştığına dikkati çeken Çağlayan, istihdamda da benzer şekilde yeni uygulamanın başlamasıyla belge başına düşen istihdamın 28 kişiden 39 kişiye ulaştığını dile getirdi.

Büyük ölçekli 17 yatırım teşvik belgesi düzenlendi

Bakan Çağlayan, 2012'de düzenlenen 4 bin 365 adet teşvik belgesinin 2 bin 81 adedinin "bölgesel", 2 bin 264 adedinin "genel", 19 adedinin "büyük ölçekli", 1'inin ise "stratejik yatırımlar"a ait olduğunu bildirerek, şunları kaydetti:

"57,7 milyar liralık yani 58 milyar liralık öngörülen yatırımların 25,8 milyar lirasını 'genel', 21,7 milyar lirasını 'bölgesel', 3,6 milyar lirasını 'büyük ölçekli' ve 6,6 milyar lirasını ise Star Rafineri'nin petro-kimya sektöründeki yatırımı için verilen stratejik yatırım oluşturdu. Yaklaşık 150 bin kişiye istihdam sağlayacak yatırım teşvik belgelerinden 95 bin 536'sı bölgesel yatırımlar kapsamında, 47 bin 237'si genel yatırımlar, 5 bin 925'i büyük ölçekli yatırımlar için ve biraz önce de ifade ettiğim gibi 800'ü de stratejik yatırım çerçevesinde olacak."

Stratejik yatırımın getirdirdikleri en büyük yenilik olmasının yanı sıra 20 Haziran'dan sonra yatırımların genel teşvik sisteminden bölgesel teşvik sistemine kaydığının da görüldüğünü belirten Çağlayan, "Bölgesel teşvik sistemi kapsamında verdiğimiz belge adedi, 20 Haziran öncesine kıyasla 2 katına çıkarak 655 adetten bin 426 adede, sabit yatırım tutarı da yüzde 100'den fazla artarak 6,4 milyar liradan 15,3 milyar liraya, bu kapsamdaki istihdam ise yaklaşık 3 katına çıkarak 26 bin 72 kişiden 69 bin 464 kişiye ulaştı. Büyük ölçekli yatırımlara baktığımızda da aynı sevindirici tabloyu görüyoruz. 20 Haziran 2012'ye kadar sadece 241 milyon lira tutarında 2 adet büyük ölçekli yatırım teşvik belgesi düzenlenmişken, yeni sistemin yürürlüğe girmesiyle 3,4 milyar lira değerinde 5 bin 750 kişilik istihdam öngören 17 adet yatırım teşvik belgesi düzenlendi. Bu rakamlar, verdiğimiz teşviklerin sektörel dağılımı gayet güzel tespit ettiğimizi de ortaya çok net koyuyor" diye konuştu.

Turizm sektörüne 4,7 milyar liralık yatırım

Çağlayan, yaklaşık 58 milyar lira olarak öngördükleri sabit yatırımın yüzde 48'ini (27,7 milyar lira) imalat sanayisinin, yüzde 26'sını (15,2 milyar lira) hizmetler sektörünün, yüzde 22'sini (12,5 milyar lira) enerji sektörünün ve yüzde 4'ünü (2,2 milyar Lira) ise madencilik sektörlerinin oluşturduğunu bildirdi.

İmalat sanayinde 20 Haziran öncesinde verdikleri bin 166 teşvik belgesiyle öngördükleri yatırım değerinin 6,9 milyar lira olduğunu, söz konusu tarihten sonra imalat sanayinde verdikleri bin 557 teşvik belgesinin öngördüğü yatırım değerinin ise 20,8 milyar lira olduğunu vurgulayan Bakan Çağlayan, şöyle devam etti:

"Belge adedi birbirine aslında yakın olmasına rağmen, sabit yatırım değeri yaklaşık 3 katına çıktı Bu, bize yeni uygulamayla birlikte daha büyük ölçekli yatırımlar yapılmaya başlandığını gösteriyor. İmalat sektörü içerisindeki yatırımların 7,9 milyar lirası kimya sektöründe, 4,3 milyar lirası dokuma ve giyim sektöründe, 2,5 milyar lirası otomotiv, 2,1 milyar lirası ise gıda ve içecek sektöründen oluşuyor.

Hizmetler sektöründe yatırımlarda ise 4,7 milyar liralık pay ile turizm sektörü ilk sırada geliyor. Turizmi, 3,5 milyar liralık yatırımla liman ve depolama, 1,8 milyar lira ile ulaştırma sektörleri takip ediyor. Madencilik sektöründe 20 Haziran öncesinde 111 teşvik belgesi ile 750 milyon liralık yatırım öngörüsüne karşılık, 20 Haziran'dan sonra düzenlenen 176 teşvik belgesi ve yatırımlar yaklaşık 2 kat artarak 1,4 milyar lira olarak teşvik sistemine bağlandı."

Eğitimde teşvik belgesi 5'ten 100'e çıktı

Yeni Yatırım Teşvik Programının önemli bir farklılığının Bölgesel Teşvik Sistemi içerisine entegre edilen "öncelikli yatırım" konuları olduğuna dikkati çeken Çağlayan, bunların "Madencilik, demiryolu ve denizyolu taşımacılığı, test merkezleri niteliğindeki yatırımlar, asgari 50 bin metrekare kapalı alana sahip uluslararası fuar yatırımları, kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgelerinde yapılacak yatırımlar, özel sektörce gerçekleştirilecek okul öncesi, ilk, orta ve lise eğitim yatırımları, Ar-Ge yatırımları ve yatırım tutarı 20 milyon lira üzerinde olan belirli ilaç ve savunma sanayi yatırımları" olduğunu söyledi.

Bakan Çağlayan, söz konusu bu yatırımların Türkiye'nin her neresinde olursa olsun 5. Bölge teşvikleri avantajlarıyla desteklendiğini hatırlattı.

Türkiye'nin yeraltı zenginliklerinin ekonomiye kazandırılması amacıyla başlattıkları uygulamanın meyvelerini toplamaktan son derece memnun olduklarını ifade eden Çağlayan, eğitimde verdikleri teşvik belgesi sayısının 20 Haziran'dan önce 5 olduğunu bu tarihten sonra 20 kat artışla 100'e çıkmasının önemli bir gelişme olduğunu, bunda da yeni eğitim sisteminin (4 4 4) etkili olduğunu dile getirdi.

6. bölgede 2,5 kat istihdam artışı

Yeni yatırım teşvik programı ile bütün bölgelerde belge adedi, yatırım tutarı ve istihdam açısından artış görüldüğünü ama özellikle teşvikin 6. bölgesindeki yatırımların dikkat çekici olduğunu belirten Çağlayan, şöyle konuştu:

"2012 yılında 6. Bölgede toplam 458 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenmiş. Bu belgelerde öngörülen sabit yatırım tutarı 4,3 milyar lira, öngörülen istihdam ise 22 bin 210 kişi. 6. Bölgede yeni sistemin uygulanmaya başlanmasıyla birlikte, yani 20 Haziran'dan sonra belge adedi yüzde 57'lik artışla 178 adetten 280 adede, sabit yatırım tutarı yaklaşık 3 katına çıkarak 1,1 milyar liradan 3,2 milyar liraya, istihdam ise 2,5 katına çıkarak 6 bin 446 kişiden 15 bin 764 kişiye ulaşmış durumda.

Sektörel açıdan yeni sistemiyle bu bölgede, sabit yatırım tutarı açısından enerji sektöründe 15 kat, hizmetler sektöründe yüzde 74, imalat sektöründe yüzde 23, madencilik sektöründe yüzde 49 artış oldu. Hizmetler sektörüne bakacak olursak, en büyük artış yüzde 107 artışla 167 milyon liradan 346 milyon liraya ulaşılan turizm sektöründe gerçekleşti.

İmalat sektöründe ise 20 Haziran öncesinde gıda ve içecek alt sektöründe sadece 9 adet belge ile 27 milyon liralık yatırım teşvik belgesi düzenlenmişken, yeni sistemin uygulandığı dönemde 131 milyon lira tutarında 29 adet belge düzenlenmesi dikkat çekicidir.

Dikkat ederseniz, sabit yatırım tutarı açısından yaklaşık 5 kat artış söz konusudur. Bir diğer önemli artış da lastik-plastik sektöründedir. Bu sektörde sabit yatırım tutarında 13 kat artış sağlandığını görüyoruz. 20 Haziran öncesinde 9 milyon lira tutarında 4 adet belge düzenlenmişken, yeni sistemde 117 milyon lira tutarında 17 adet belge düzenlendi."

Çağlayan, 6. Bölgede 20 Haziran öncesinde belge başına düşen sabit yatırımın 6,3 milyon lira ve istihdamın ise 36 kişi düzeyinde olduğunu ama yeni sistemle birlikte belge başına düşen sabit yatırımın 11,5 milyon liraya istihdamın ise 56 kişiye yükseldiğini belirtti.

Yatırımcılarla Diyarbakır'a, Van'a, Şanlıurfa'ya ve Muş'a gittiğini artık bölgeye yatırım yapmak için bir ilginin oluştuğunu ifade eden Çağlayan, "6. bölgeye yatırım yapılması bizim önceliklerimiz arasında. Yatırımcılarında teröre inat yatırımlara devam etme arzu içinde olduğunu görmekten duyduğum memnuniyeti de paylaşmak isterim" dedi.

Yatırım tutarı yüzde 37, istihdam ise yüzde 60 arttı

Yeni teşvik programının başarısının geçmiş yıllara kıyasla çok açık biçimde görüldüğünü dile getiren Çağlayan, 2011 yılına göre 2012'de teşvik belgesi sayısının yüzde 17 (2 bin 158'den 2 bin 526'ya), sabit yatırım tutarının yüzde 37 (27,5 milyar liradan 37,6 milyar liraya) istihdamın ise yüzde 60 (61 bin 197'den 98 bine) arttığını bildirdi.

Sektörel bazda bakıldığında yeni dönemde imalat, enerji, hizmetler ve madencilik sektörlerinde kayda değer artışların olduğunu ifade eden Bakan Çağlayan, "Dünyanın en büyük on ekonomisinden biri olmanın yolu, ihracatımızın teknolojik yapısını değiştirmekten, Ar-Ge ve inovasyona daha fazla yatırım yapmaktan geçiyor. İşte bu yüzden her yatırıma 'evet' demiyoruz. Türkiye'nin bu dönüşümünü sağlayacak, yüksek teknolojili ürünler üretmemizi ve ihraç etmemizi sağlayacak yatırımlara 'evet' diyoruz. 2011'de 1,46 dolar olan kilo başına ihracat fiyatımız (kesinleşmemiş olmakla birlikte) 2012 yılında 1,58 dolara yükseldi. Buna seviniyoruz ama bunu asla yeterli görmüyoruz. Türkiye, kilogram başına ihraç fiyatımızı 3-4 dolar seviyelerine çıkartmalıdır. Bizim gayretimiz budur. Gelişmiş ülkelerin ihracat kilogram fiyatı 3-4 dolar mertebesinde. 1,58 dolara ihracat yapmak bizim kaderimiz değil. Teşvik programının ayrıca sanayi teknoloji değişimini hızlandıracak bir katalizör olmasını, katma değeri yüksek üretimi artıracak bir destek görevi görmesini de amaçlıyoruz" diye konuştu.

Bakan Çağlayan, 3-6 Şubat arasındaki Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Slovakya temaslarında da yeni teşvik sistemini yabancı yatırımcılara anlatacağını sözlerine ekledi.