600 yıllık meslek yok olmak üzere

Manisa'nın Salihli İlçesi'nde 600 yıllık çömlekçilik geleneği, aynı zamanda köylünün geçim kaynağı oldu. Geçmişte her evde yapılan çömlekçiliğe ilgi, gençlerin işi yapmak istememesi nedeniyle her geçen gün azalıyor.Salihli'de 2 bin 300 nüfuslu Gökeyüp Mahallesi'nde yüzyıllardan bu yana yapılan el ürünü çömlekler, ilgi görüyor. Mahallenin erkekleri, bölgede sadece Gökeyüp'te yapılan çömleklerin malzemelerini getirmekle sorumluyken, kadınlar evlerinin bir bölümünde kurdukları tezgahlarla binlerce yıllık geleneğe şekil veriyor. Geçmişte her evde yapılan çömlekçiliğin, gençlerin işi yapmak istememesi nedeniyle azaldığı belirtildi. Hayatlarını çömlek yaparak geçiren yaşlılar ise geleneklerinin sürdürülmesini istiyor. Gökeyüp Mahallesi sakinlerinden 2 çocuk annesi, 75 yaşındaki Ayşe Çavdar, 60 yıldan bu yana çömlek yaptığını belirterek, çocuklarını bu işle büyüttüğünü ve hala sürdürdüğünü anlattı. Çömleklere şekil veren Çavdar, şöyle dedi: Kendimi bildim bileli çömlek yapıyorum. Bu bizim ekmek paramız, ekmeği bundan yiyoruz. Bununla çocukları büyüttüm, evlendirdim. 75 yaşındayım hala çamurla uğraşıyorum. Gençler yapmıyorlar. Ben hiç bırakmadım. Kent sakinlerinden 57 yaşındaki Nevin Çavdar ise, annesinden öğrendiği çömlekçiliği 40 yıldan bu yana yaptığını söyledi. Bölgeye özgü kil ve 'Mengele' adı verilen taşlarla çömleğin yapıldığını dile getiren Çavdar, erkeklerin bu malzemeleri getirdiğini, kadınların ise, çömlekleri yaptığını anlattı. Mengele ve kilin karıştırılmasının ardından hamur yoğurur gibi çömlek malzemelerini yoğuran Çavdar, o süreci şöyle anlattı: Önce toprağını kırıyor, daha sonra ıslatıyoruz. Daha sonra kil ile yoğuruyoruz. Kalıplarımızı da kullanarak çömleklere şekil veriyoruz. Çömleği yaparken kapak ve kulpunu da ekliyoruz. Daha sonra da çömlekler kurumaya bırakılıyor. Son olarak kuruyan çömlekler yaktığımız ateşlerde pişiriliyor. Bu işi yapmak çok zordur. İşi oldukça fazladır. Birçok elden geçiyor. Eşine yardım eden Ziya Çavdar, Biz toprağını getiriyoruz, pişirmesini yapıyoruz. Daha sonra da satışa götürüyoruz. Asıl işi kadınlar yapıyor. Bu iş bize dedelerimizden geliyor. Toptan satış yapıyoruz. En çok Balıkesir yöresine, İzmir'e, Kütahya'ya götürüyoruz dedi. Şekil vermenin tamamen ustalık işi olduğunu söyleyen 5 çocuk annesi Cennet Balcı, yaptıkları çömleklerde pişirilen yemeklerin çok lezzetli ve sağlıklı olduğunu söyledi. Eşine yardımcı olan Mustafa Balcı ise, mahalle kurulduğundan bu yana çömlekçiliğin devam ettiğini belirtti. Toptan satışlarda çömleklerin 5-6, tek satışlarda ise 15 liradan satıldığını kaydeden Balcı, Buranın çömleği ünlüdür. Birçok kez kontrolden geçmiştir. Sağlığa zararlı olduğuna dair hiçbir rapor gelmedi diye konuştu. Gökeyüp'te 1400'lü yıllardan bu yana çömlekçiliğin yapıldığını dile getiren Manisa Büyükşehir Belediyesi Gökeyüp Koordinatörü Mevla Gültekin, zamanla azalan çömlekçiliğin turizme kazandırılmasını istedi. Gençlerin bu işten uzaklaşması ile birlikte çömlek yapımının azaldığını kaydeden Gültekin, kültürel mirasın yok olmaması için tanıtım çalışmaları yapılması gerektiğini söyledi. Gültekin, Eskiden geçim kaynağı çömlekçilikti. Şimdi yan gelir olarak yapılmaya başlandı. Bir el sanatı bitmek üzere. Eğer destek olunmazsa bir gün gelecek bitecek. Ama ayakta tutmaya çalışıyoruz. Bu işi bırakmayan vatandaşlar var. Yaklaşık 30 hanenin geçimi bu işten sağlanıyor dedi. Geçmişte yapılan çömleklerin yurt dışına da gittiğini ancak, devamının gelmediğini aktaran Gültekin, çoğunlukla Ege ve Marmara Bölgesi'nde çömleklerin satıldığını söyledi.