SICAK GELİŞME | Emekli maaş hesapları için yeni düzenleme! Milyonları ilgilendiren detaylar belli olmaya başladı...

Milyonlarca emekliyi ilgilendiren yeni maaş düzenlemesinde detaylar ortaya çıkmaya başladı. Emekli maaş hesaplamasında bazı adaletsizliklerin giderilmesi amacıyla sistem baştan sona değiştirilecek. Enflasyon rakamlarının yıldan yıla değişmesi nedeniyle, emekli maaşlarında yüzde 35'e varan farklılıklar ortaya çıkabiliyor. 1999 öncesi farklı, 1999-2008 arası farklı bir sistem uygulanırken, 2008'den sonra katsayı yeniden değişiyor. İşte tüm yönleriyle yeni düzenleme...Türkiyede emeklilik sistemi yeniden yapılandırılacak. Mevcut sistemde 4 çalışana bir emeklinin düşmesi gerekirken, şu anda 1.8 çalışana bir emekli düşüyor. Bu dengenin bozulması, emekli aylıklarının azalmasına neden oluyor. 3 bin 600 prim günü olan ile 9 bin prim günü olan Bağ-Kurlu neredeyse aynı maaşı alıyor. Yeni emeklilik sistemi ile bu tür sorunların çözülmesi bekleniyor. Türkiyede emekli maaşı karma bir sisteme göre hesaplanıyor. Bu durum, emekli maaşı hesaplamasında farklı rakamların ortaya çıkmasına neden oluyor. *Sigortalının çalışırken ödediği primler (SPEK: Sosyal Güvenlik Prime Esas Kazanç) *Üç dönem için aylık bağlama oranları *Önceki yılın güncelleme katsayısı *Önceki yılın enflasyon oranı *Önceki yıl büyümenin yüzde 30'u *İçinde bulunulan yılın enflasyon artışları Sabahtan Faruk Erdemin haberine göre, enflasyon rakamlarının yıldan yıla değişimi emekli maaşları arasında adaletsizliğe neden oluyor. Enflasyon rakamlarının düştüğü yıllarda daha az aylık bağlanıyor. 2022 yılında aylık talebinde bulunanlar, 2021 yılında aylık talebinde bulunanlara göre yaklaşık yüzde 17 oranında daha yüksek aylık aldı. Benzer bir durum 2024-2025 yılları arasında da gerçekleşecek. Bu yıl aylık talebinde bulunanlar, 2025'te dilekçe verenlere göre yüzde 30-35 daha fazla aylık alabilecek. Bu durumun nedeni, 5510 sayılı Kanunda düzenlenen aylık hesaplama yöntemidir. Buna göre, prim gün sayısı ve yıllık prime esas kazanç aynı olsa bile, yılın ilk ayı ile son ayı arasında fark ortaya çıkacak. Öte yandan, enflasyon üzerinde verilen refah payı da değişiklik göstermektedir. Emekli maaşları hesaplanırken 1999 öncesi, 1999-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere üç farklı tarihe göre yapılıyor. Bu hesaplamalar üç ayrı kanuna göre yapılıyor. Dolayısıyla, çok değişken olmayan güncelleme katsayısı ve aylık bağlama oranıyla tek bir hesaplama yapılabilir. Böylece, çok prim ödeyen ve çok çalışan daha yüksek maaş alabilir. Bu sistem, emekli olmayı değil çalışmayı da teşvik edecektir. İkinci sorun, taban maaşın hemen üstünde aylığı olanlar açısından yaşanıyor. Örneğin, bugün 12.500 TL olan taban maaşın hemen üstünde 13-15 bin bandında aylık alan çok sayıda emekli var. Bakıldığında, 3.600 gün prim ödemiş veya düşük kazanç bildirmiş bir emekli ile daha çok çalışmış ve daha yüksek prim ödemiş bir emekli arasında maaş farkı hemen hemen hiç kalmıyor. Bu durum, 9 bin gün Bağ-Kur primi ödemiş esnaf için daha belirgin hale geliyor. 3.600 günle emekli olan biri ile 9 bin gün Bağ-Kur primi ödemiş biri 12.500 TL taban maaşı alabiliyor. Bu da adaletsizliğe yol açıyor. Aylık bağlama sistemi üçlü karma yapıdan kurtarılmalı, tek oran ve güncelleme ile sadeleştirilmelidir. Taban maaş uygulaması olumlu olsa da yeni sorunlara yol açmaktadır. Çok çalışıp yüksek prim ödeyen sigortalıların yüksek emekli aylığı almasını sağlayacak sistem, emekliliği değil çalışmayı teşvik edecek ve kayıt dışılığı önleyecektir. Belirlenecek ortalama bir güncelleme katsayısı, iki yıl arasında emekli olanların aylık farklılıklarını da ortadan kaldıracaktır. 6 aylık enflasyon artışları yerine her ay bir önceki ayın enflasyonu kadar yapılacak artış, emekli maaşlarındaki erimeyi önleyecek ve refah payı gibi tartışmaları ortadan kaldıracak, değişen güncelleme katsayısı sorununu da çözecektir.