Prim iadesi nasıl alınır? '8 soru 8 cevap...'

Hürriyet yazarı Noyan Doğan, okuyucularından sık sık aldığı sorulardan biri olan, geçmişte SGKya yatırılan primlerin iade alınıp alınamayacağı konusu ile ilgili olarak maddeden oluşan bir köşe yazısı kaleme aldı.Emeklilik yaşını dolduran, hatta geçen çalışanlar, eğer emeklilik için gerekli prim gün sayısını ve çalışma yılını doldurmayıp, emekli maaşı almaya hak kazanamıyorlarsa; ödedikleri primleri SGKdan toplu olarak alabilir. Buna da yaşlılık toptan ödemesi denir. Örneğin, 4/A statüsünde kadın çalışan, 7000 prim gün sayısını doldurup, 58 yaşında emekli olabiliyor. Aynı zamanda 15 yıl çalışıp, 3600 prim gün sayısı olup 58 yaşında da yaş nedeniyle emekli olabiliyor. Ancak bu çalışanın yaşı 58 olmasına rağmen ödediği primler toplamı 3000 gün ise ve çalışma yılı da 10 yıl ise emekli olup, maaş almaya hak kazanamadığından SGKya müracaat edip o güne kadar ödediği primleri iade alabilir. İşyerini kapatan Bağ-Kurlular da prim iadesi için başvurabilir. Bu kişiler de ödedikleri fazla primleri iade alabilir. Şöyle ki; çalışan adına SGKya, sigorta primine esas kazanç üst sınırını aşan ödeme yapılmışsa, aşan kısım iade alınabilir. Bu durum, özellikle yüksek ücretli çalışanlar için geçerli. Yüksek ücret alanların primleri de tavandan yatar ve tavanı aşan kısım için iade istenebilir. Aynı şekilde birden fazla işyerinde çalışan kişilerin ödedikleri primler de tavanı aşarsa, fazla ödenen tutar SGKdan geri alınabilir. Hayır; prim iadesi alabilmek için emeklilik yaşını doldurmak gerekiyor. Bu da kadınlar için 58, erkekler için 60 yaş. Kadın çalışanlar 58 yaşını, erkek çalışanlar ise 60 yaşını doldurduklarında SGKdan prim iadesi için başvurabilirler. Yani, 40 yaşında ya da 50 yaşında prim iadesi alamazsınız. Hayır; alamaz. Prim iadesi alabilmeniz için bir işyerinde sigortalı olarak çalışmıyor olmak, Bağ-Kurlu olup da kendi işinde çalışmıyor olmak gerekiyor. Primlerin tamamı iade edilmiyor. SGKya ödenen primlerde işçi payı, işveren payı ve İşsizlik Sigortası Fonu için ödenen paylar var. Bunların içinden sadece çalışandan kesilen primler iade edilir. Bu da yüzde 9dur. Yani, işçi payına düşen malullük, yaşlılık ve ölüm için kesilen prim tutarı yüzde 9dur. Bu yüzde 9luk prim iade alınabilir. İşveren payı ve İşsizlik Sigortası Fonu için kesilen iade edilmiyor. Kendi adına çalışanlar, yani Bağ-Kurlular ise ödedikleri yaşlılık, ölüm ve malullük primlerini iade alabilir. Bu kapsamda SGK, geçmiş yıllara ait primleri, güncelleme katsayısı ile hesaplayıp öder. Tavanı aşan prim ödemelerinde ya da birden fazla işyerinde çalışıldığı için tavanı aşan ödemelerde ise sadece işçi payına düşen uzun vadeli sigorta kollarına ait tutarlar iade edilir, işverenin ödediği prim iadeye tabi değildir. Prim iadesinden vefat eden sigortalının eşi ve çocukları da yararlanabilir. İşçi statüsünde çalışan ya da kendi adına Bağ-Kurlu olarak çalışanın vefatı durumunda, emeklilik hakkını elde edememişse, eşine ve çocuklarına dul ve yetim aylığı bağlanamadığından eş ve çocuklar SGKya prim iadesi için başvurup, toplu ödeme alabilirler. Prim iadesi için gerekli şartlar yerine getirilmişse SGK merkezine, il müdürlüklerine yazılı olarak başvurulması gerekiyor. Böyle bir hak tanındı. SGKdan yaşlılık toptan ödemesi alıp sistemle ilişkisi kesilenler, yeniden sigortalı olabiliyor ve emekli maaşı alabiliyor. Yeniden sigortalı olmak isteyenler toptan aldıkları prim tutarını ve her yılın güncelleme katsayısı ile güncellenen tutarını SGKya geri ödeyecek. Böylece yeniden sigortalı sayılacaklar ve emeklilik için gerekli şartları yerine getirdiklerinde emekli aylığı alabilecekler.