SON DAKİKA
2024: Emekli olmak için doğru zaman
Emeklilik planı yapanlar ve EYT'den yararlanacaklar maaş hesabında. Peki alınan parayı değiştiren etkenler neler? Hürriyet yazarı Noyan Doğan'a göre 2024’te emekli olmak avantajlı. İşte ayrıntılar...
Hürriyet yazarı Noyan Doğan bugünkü köşesinde yazdı:
"Okuyucuların en çok sorduğu soruların başında, ‘Bu ay mı emekli olsam gelecek aya mı bıraksam, bu yıl mı yoksa gelecek yıl mı emekli olsam, yılın ilk yarısı ile ikinci yarısı arasında emekli olmam arasında fark olur mu?’ geliyor.
Soruların temelinde yatan ise, emekli olunacak tarihe göre emekli maaşında fark olup olmayacağı. 2024 yılında emekli olacaklar için alacakları emekli maaşını etkileyecek büyüme rakamı yeni yayınlandı. Buna göre de bu yıl emekli olmak avantajlı. Nasıl mı? Konunun detayına girmeden önce, emekli maaşı nasıl hesaplanıyor kısaca değineyim.
Konu biraz teknik ve birçok unsur var. En basit şekliyle anlatayım.
4/A’lı çalışanların, yani işçi statüsünde olanların, ilk sigortalı olduğu tarihe göre emeklilik maaşı farklı hesaplanıyor. Burada da 2000 yılı öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere üç farklı tarih var. Buna göre emekli maaşı; çalışanın ödediği prim gün sayısı, aylık ortalama kazanç, enflasyon, büyüme hızı, aylık bağlama oranı, gösterge rakamına göre hesaplanıyor. 2000 yılı öncesi sigorta girişi olanların gösterge rakamı için, çalışanın yıllık ortalama kazancı hesaplanıyor. Aylık bağlama oranının yüzde 60’ı, katsayı için de 1.2000 alınıyor.
2000-2008 arası ilk sigorta girişi olanlarda gösterge rakamı yerine güncelleme katsayısı kullanılıyor; emekli olunacak tarihten bir önceki yılın büyüme rakamları ve enflasyonu (TÜFE) hesaba katılıyor. Çalışanın 2000-2008 yıllarında sahip olduğu kazançları güncellenerek ortalaması alınıyor. 2008 yılından sonra sigortalı olanlarda aylık kazancın ortalamasına, güncelleme katsayısına, TÜFE oranına bakılıp hesaplama yapılıyor. Güncelleme katsayısı emekli olunacak tarihten bir önceki yılın TÜFE oranı yüzde 30 olarak alınıyor ve büyüme hızına göre belirleniyor.
Belirttiğim gibi emekli maaşları karmaşık bir formülle hesaplanıyor. Daha fazla formüllerle kafanızı yormadan, 2024 yılında emekli olmak avantajlı mı, değil mi; anlatayım.
Aslında son iki yıldır emekli olanlar emekli maaşı açısından avantajlı. Emekli maaşını etkileyen, 2023 yılına ait GSYH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla), yani gelişme hızı, yüzde 4.5 olarak açıklandı. 2024 yılında emekli olacakların maaşlarına işte bu yüksek büyüme hızı yansıyacak ve emeklilere GSYH farkı ödenecek. Buna göre emekli maaşları, 2023 yılı TÜFE’nin tamamı ve GSYH’nın yüzde 30’u olarak hesaplanacak ki, bu da 1.35 puan anlamına geliyor. Formüle göre güncelleme katsayısı da 1.662 oluyor.
Bu yıl emekli olacakların maaşları 1.662 katsayıya göre hesaplanacak. Yeni güncellenen katsayıya göre de emeklilerin, ilk sigortalı olduğu tarihe, yatırdığı prim gün sayısına göre farklı oranlarda maaşlarına yansıyacak. Bu da yaklaşık yüzde 0.80 ila yüzde 1.40 arasında bir artış anlamına geliyor. Daha açık bir anlatımla bu yıl emekli olanların maşlarında sigortalı olduğu tarih ve prim gün sayısına göre yüzde 0.80 ila yüzde 1.40 arasında artış olacak."