SON DAKİKA
Dul ve yetimler dikkat: 3 maaş alma hakkı!
Yasalar, sigortalıların geride kalan dul ve yetimlerini koruyan ve destek olan önemli uygulamalar içeriyor. Bunlardan en önemlisi düzenli gelir anlamına gelen dul ve yetim maaşı. Emekli maaşı alan kişiler dahi bu haktan belli şartlarda yararlanabiliyor. Hiç bir güvencesi olmayana da devlet karşılıksız destek sağlıyor.
Sosyal güvenlik mevzuatı, özellikle eşi, anne-babası vefat eden kadınlara özel imkanlar sağlıyor. Vefat eden eşin hangi sigorta türüne (SSK, Bağkur, Emekli Sandığı) bağlı çalıştığına bakılmadan sigortalının geride kalan eşine maaş bağlanıyor. Kadın bekarsa bağlanan maaş yetim maaşı oluyor. Bu maaşın bağlanabilmesi için memur ya da Bağkur’lu sigortalı eşin Ekim 2008’den sonra vefatı halinde en az 1800 gün prim ödemiş olması gerekiyor. Ekim 2008’den sonra vefat eden sigortalının SSK’lı olması halinde, 5 yıldan beri sigortası bulunması ve en az 900 gün prim ödemiş olması şartı aranıyor.
Kadının kendi sigortalılığı nedeniyle emekli maaşı alıyor olması dul maaşına engel değil. Çift maaşta iki önemli ayrıntı var. İlki; ister eş olsun ister anne ve baba, vefat eden sigortalı kişilerin 1 Ekim 2008’den önce mi sonra mı vefat ettiği. Diğeri de sigorta statüleri yani SSK’lı mı Bağkur’lu mu Emekli Sandığı’na mı tabi olup olmadıkları. Kendi çalışmasından dolayı SSK emeklisi olarak maaş alırken, vefat eden Bağkur emeklisi kocasının ölümünden sonra dul aylığı alan kadın, Emekli Sandığı’ndan (memurluktan) emekli olmuş babasının vefatından sonra yetim aylığı da alabiliyor. Bu durumda üç maaş bağlanmış oluyor.
- Anne veya babasını kaybeden bir kız çocuğu, evlenene kadar ve sigortalı bir işe girene kadar yaşı ne olursa olsun ömür boyu yetim aylığı alır.
- Kız çocuğu evlenirse ya da bir işe girerse aylık kesilir. Boşandığında ya da işten ayrıldığında aylık yeniden bağlanır.
- Memur olan veya memur emeklisi olan kız çocuğuna Emekli Sandığı yetim aylığı bağlamaz.
- Vefat eden eş SSK veya Bağkur’lu ise dul emekli eş, maaşın yüzde 50’sini, eş Emekli Sandığı’na tabi (memur) ise maaşın yüzde 75’ini alıyor.
- Dul ve yetim aylığı alabilmek için resmi başvuru şart.
- Eşini kaybeden bir kişinin dul aylığı alabilmesi, başka bir evlilik yapana ya da ölene kadar devam eder.
- Baba veya annesini kaybeden bir erkek, 18 yaşına kadar kesintisiz, öğrenciliği devam ederse 25 yaşına kadar kesintisiz yetim aylığı almaya hak kazanır.
- Dul maaşından erkekler de yararlanır.
Eşimden SSK’dan dul aylığı alıyorum. Babamdan Emekli Sandığı yetim aylığı alabilir miyim? SSK’dan dul aylığı alan kadınlar, Emekli Sandığı’ndan babasından dolayı yetim aylığı alabilirler.
SSK emeklisi bir kadınım. Babam, Emekli Sandığı emeklisi iken vefat etti. Babamın emekli aylığından yararlanabilir miyim? Babanızdan dolayı yetim aylığı alabilirsiniz. Ancak bekar veya dul olmanız gerekiyor.
Eşimden Emekli Sandığı dul aylığı alıyorum. Babamdan Emekli Sandığı yetim aylığı alabilir miyim? Bu durumda tercih ettiğiniz aylığı alabilirsiniz. Yani tek maaş hakkınız var.
Türkiye’de 84.6 milyonluk nüfusun, 8.2 milyonu 65 yaş ve üzeri vatandaşlardan oluşuyor. Bunun yüzde 56’sı kadın. Eşin, anne ve babanın hiçbir sosyal güvencesi olmaması durumunda, kimsesi bulunmayan, aylık geliri düşük olan ve herhangi bir sigortası olmayan kadınlara, devlet tarafından ‘65 yaş aylığı’ adı altında maaş bağlanıyor.Bu tutar da 1.536 lira. 65 yaş aylığından faydalanabilmek için dul ve yetim kadının aylık gelirinin 1.833 liranın altında olması yeterli. Maaşlar; doğum tarihinin son rakamı 0-5 arası olanlara ayın 5’inde, 1-6 arası olanlara ayın 6’sında, 2-7 arasında olanlara ayın 7’sinde, 3-8 olanlara ayın 8’inde ve 4-9 arası olanlara da 9’unda ödeniyor. Maaşları zamlı almayana fark bu ay içerisinde yatırılacak. Başvuru ikamet edilen ildeki Vakıflar Bölge Müdürlüğü’ne şahsen yapılabiliyor.
Kadınlara, anne ve babanın vefat tarihlerine ve bağlı oldukları sigorta türüne göre de aylık bağlanıyor. Burada üç önemli tarih var: Vefatlardan biri 1 Ekim 2008 öncesi ise;
- İkisi SSK’lı ise yüksek olan maaş tam, düşük olan yarım ödenir.
- İkisi de Bağkur’lu ise yüksek olan maaşın tamamı düşük olanın yarısı bağlanır.
- İkisi de memur ise tercih edilen maaş bağlanır.
- Anne ve babanın sigortalılık statüsü farklı ise iki maaşın ikisi de tam ödenir. Vefatlardan ikisi de 1 Ekim 2008 öncesi ise;
- Anne ve babanın sigortalılık statüsü farklı ise iki maaşın ikisi de tam ödenir.
- İkisi de SSK’lı ise yüksek olan tam, düşük olan yarım bağlanır.
- İkisi de Bağkur’lu ise tek maaş ödenir.
- İkisi de devlet memuru ise ve memurluk 1 Ekim 2008’den önce başladıysa, tercih edilen aylık tam bağlanır. Anne ve babanın vefatının 30 Eylül 2008 sonrası olması halinde;
- Her ikisi de SSK’lı ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın da yarısı bağlanır.
- Her ikisi Bağkur’lu ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın yarısı ödenir.
- Her ikisi Emekli Sandığı’na tabi ise yüksek olan maaş bağlanır.
- Her ikisi de 1 Ekim 2008’den önce memur olan eski memursa yüksek olan maaş verilir.
- Her ikisi de 1 Ekim 2008’den sonra memur olmuşsa yükseğin tamamı, düşük olanın ise yarısı bağlanır.
- Anne, babadan biri Bağkur ya da SSK’lı, diğeri Emekli Sandığı’na tabi ise yetim iki maaşı tam alır.