SON DAKİKA
Ara tatil, bayram, yaz sezonu ve EYT! 10 soruda yıllık izin hakları
Havalar ısınmaya başladı, okullar ara tatile girdi, bayrama ise sayılı gün kaldı… Yıllık izin sezonu açıldı. Çalışanların, EYT’den emekli olup devam edenlerin izin hakları ve merak ettikleri tüm detaylar...
Tatil telaşıyla birlikte çalışanların, EYT’den emekli olup işe devam edenlerin yıllık izin hesapları da başladı. Çalışanların yıllık ücretli izin hakları 4857 Sayılı İş Kanunu ve Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği ile düzenleniyor. Yıllık izin süreleri ne kadar? Yol uzunsa ek izin alınabilir mi? İşten ayrılırken kullanılmayan izinler ne olacak? Bayram izni yıllık izinden düşebilir mi? İşte milyonlarca çalışanın merak ettiği detaylar…
1-Kaç gün izin yapılabiliyor?
İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az 1 yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin veriliyor. İşçiye verilecek izin, çalışma süresi ve yaşa göre değişiyor. Buna göre kazanılan izin süreleri şöyle:
1 yıldan 5 yıla kadar (dahil) kıdemi olan işçilerin en az 14 gün,
5 yıldan çok 15 yıldan az olan işçilerin en az 20 gün,
15 yıl (dahil) ve daha çok olanların ise en az 26 gün izin hakkı bulunuyor.
Part-time (yarım gün) çalışmada izinler kısalmıyor. Tam zamanlı çalışanlarla aynı sürede izin hakkı var.
18 yaşından küçükler ve 50 yaşından büyükler 20 günden az izin yapmıyor. Sözleşmelerle bu süreler artırılabiliyor.
Yeraltı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri 4’er gün artırılarak veriliyor.
2-Hafta tatili ve bayram dönemi yıllık izin süresine dahil edilebilir mi? Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili, genel tatil günleri ve bayram tatilleri izin süresinden sayılmıyor. Örneğin; 1 haftalık izne çıkan işçinin 3 günlük izni bayrama denk gelirse, izin 4 gün sayılıyor. İşçi 14 günlük yıllık izne ayrıldığında ise bu süreye 2 gün de hafta tatili rastlayacağından, fiilen 16 gün izin kullanılıyor.
3-Yıllık izin en az kaç gün olabilir?
Yıllık izinlerin tamamı bir seferde kullanılabileceği gibi bölünerek de kullanılır. İşveren yıllık izni parçalara bölmek istiyorsa, işçiden onay almak zorunda. Bölüm sayısı bakımından herhangi bir sınır olmayıp izinlerin bir parçasının 10 günden az olmaması gerekiyor.
4- Kullanılmayan yıllık izinler yanar mı?
Kullanılmayan izinlerin yanması söz konusu değil. Bu izinler bir sonraki yıl ya da başka bir dönemde kullanılabiliyor. İşçilerin yıllık izin haklarından vazgeçmeleri kanunen yasak. Bu nedenle işçi, işverene ‘izin kullanmayacağım parasını verin’ diyemez. Sözleşme feshi durumunda kendisine veya hak sahiplerine izin parası ödeniyor. İşçi kendi ayrıldığında da aynı şekilde parasını alıyor. Aynı şekilde EYT’den emekli olanlar da izin haklarını alabiliyor. Kullanılmayan izin ücretleri çalışırken ödenemiyor. İzin parasıyla ilgili 5 yıllık zamanaşımı süresi bulunuyor.
5-Memurlarda izinler nasıl değişiyor?
1 yıldan 10 yıla kadar (10 yıl dahil) kıdemi olan memurun izni 20 gün, 10 yıldan fazla kıdemi olanların 30 gün. Bir önceki yıldan devreden izin süresinin, mutlaka devrettiği yıl içinde kullanılması gerekiyor. Bu şekilde devreden ve kullanılamayan izin süresi müteakip yıla devredilemiyor.
6- Mazeret izinleri yıllık izinden kesilir mi? İster ücretli olsun isterse ücretsiz, yıl içinde alınmış olunan mazeret izinleri ya da raporlu olunan süreler işveren tarafından yıllık izin hakkından mahsup edilemiyor.
7-Uzağa gideceklere kaç gün yol izni veriliyor?
Yıllık iznin işyerinin kurulu olduğu yerden başka bir yerde geçirilmesi durumunda, bunun belgelenmesi ve yol izni talep edilmesi halinde işveren, işçiye 4 güne kadar yol izni vermek zorunda. Ancak bu izin ücretsiz izin niteliğinde olur. Normalde yasal yıllık izinlerde geçen sürenin ücretini işveren öder. Bu dönemin sigorta primi de yatırılır.
8-Mevsimlik işçilerin ücretli izin hakkı var mıdır?
Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara İş Kanunu’nun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmaz. Bu sebeple eğer işçi bir yıldan az süren mevsimlik bir işte çalışılıyorsa yıllık ücretli izin hakkı bulunmuyor.
9-Yıllık izinde başka yerde çalışılabilir mi?
Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir.
10-EYT’linin izinleri nasıl hesaplanacak?
EYT’den emekli olup devam edecekler açısından izin süresi hesabında farklı görüşler öne çıkıyor. Henüz Yargıtay kararı olmadığından bu konuda şu iki görüş şu aşamada genel kabul görüyor:
1-Eğer EYT’li, emeklilik öncesi tüm haklarını alarak işte devam etmişse ikinci dönem çalışması yeni bir iş sözleşmesi ile yeniden tesis edilecek. Bu durumda personeli yıllık izin süreleri 20 yıl çalışmış olsa bile, tekrar yeni iş sözleşmesi ile 14 günden başlayacak. İşverenlerin genelde bu yöntemi tercih ettiği ifade ediliyor.
2-Personelin kıdem tazminatını ve varsa diğer haklarını almadan (şirket kasasında tutarak) EYT sebebiyle çıkış ve girişinin yapılması halinde, personel ikinci dönemde yine sil baştan yeni bir iş sözleşmesi ile çalışmaya devam edecek, ancak izin süreleri hiç işten çıkmamış gibi aynen korunmaya devam edecek. İşten ayrılırken de varsa izin sürelerinin parası son brüt ücrete göre ödenecek.