Veraset Sistemi Nedir? Osmanlı Devleti Veraset Sistemini Nasıl Uygulamıştır?

Arapça kökenli bir sözcük olan veraset, irs kökünden türetilmiştir. İrs, soy anlamına gelirken veraset, miras bırakmak demektir. Veraset sistemi ise kısaca ülkeyi yönetme hakkının kuşaktan kuşağa aktarılması demektir. İslamiyet öncesi Türk devletlerinde yaygın olan bu sistem, 13. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devletinde de uygulanmaya başlamıştır.

Haberin Devamı

Veraset Sistemi Nedir?

Veraset sistemi, tahttan indirilen ya da ölen padişahın yerine, padişahın oğullarından birinin tahta geçmesi demektir. Bu sistemde nesep birliği yani kan bağı son derece önemlidir. Osmanlı Devletinin kuruluş yılı olan 1299'dan yıkılışına kadar bu sistem devam etmiştir. Ancak bazı padişahlar devletin bekasını öne sürerek sistemde köklü değişiklikler yapmıştır.

Osmanlı Devleti Veraset Sistemini Nasıl Uygulamıştır?

Babadan oğula geçen yönetim şekline monarşi denir. Monarşinin en önemli unsurlarından biri olan veraset sisteminde, sadece padişahın soyundan gelenlerin tahta çıkma yetkisi vardır. Ancak, Osmanlı Devletinde bu sistem uygulanırken birçok taht kavgası yaşanmış, bu da devlet yönetiminin zayıflamasına neden olmuştur.

Özellikle kardeşler arasında yaşanan taht kavgaları Osmanlı Devletinin idari ve ekonomik açıdan zayıflamasındaki en büyük etkenlerden biridir. 32 yıl boyunca süren Fatih Sultan Mehmet iç karışıklıkları önlemek için kardeş katlini yasal hale getirmiştir. Fatih Kanunnamesi adı verilen bu yasada, ''devletin düzeni ve bekası söz konusu olduğunda kardeşlerin katledilmesi münasiptir'' maddesi yer alır.

Bu yasa veraset sisteminin sorunsuz bir şekilde işlemesini sağlamak ve Osmanlı Devletinin güç kaybetmesini önlemek için yürürlüğe konmuştur. Çünkü 15. yüzyıldan itibaren kardeşler arasında taht kavgaları, ülkede iç karışıklığa neden olmuştur. Bunu fırsat bilen düşman ülkeler Osmanlı Devletine savaş açarak, birçok şehri işgal etmiştir.

Veraset sisteminde değişikliğe giden padişahlardan bir diğeri ise I. Ahmet'tir. 1603 yılında III. Mehmet'in yerine tahta geçen ve 14 yıl boyunca hüküm süren I. Ahmet, Ekber ve Erşad sistemini uygulayan ilk padişahtır. Bu sistem ile birlikte ölen padişahın yerine tahta en büyük oğlu geçmeye başlamıştır. Amaç hem kardeş katlini hem de taht kavgalarını önlemektir.

Ekber ve Erşad sistemi kafes sistemi adıyla da bilinir. Bunun nedeni, en büyük oğul tahta çıkana kadar küçük kardeşlerin kafes adı verilen kapalı odalarda tutulmasıdır.