SON DAKİKA
Ahlaki Gelişim Üzerine: Kohlberg'ın Teorisi Ve Aşamaları
Kohlberg’ın, ahlaki gelişim kuramında, insanlardaki ahlaki yargının insan hayatındaki işlevi kapsamında incelenmesi gerektiği vurgulanır. Kolhberg’in ahlak gelişimi kuramı, aynı zamanda Piaget’nin kuramının yeniden incelenmesi ve yeniden tanımlandırılmasıdır. Kohlberg de Piaget gibi yetişkinlerin ve çocukların bazı durumlarda davranışları nasıl yorumladıklarını da inceler.
Ahlaki Gelişim Üzerine: Kohlberg'ın Teorisi ve Aşamaları
Lawrence Kohlberg’in ahlaki gelişim aşamaları, başlangıç olarak İsviçreli psikolog Jean Piaget tarafından tasarlanmış olan psikolojik teorinin bir uyarlamasını oluşturur. 1958 yılında Chicago Üniversitesi’nde Kohlberg, psikoloji yüksek lisans öğrencisi olarak bu konu ile ilgili bir çalışmaya başladı ve tüm hayatı boyunca teoriyi giderek genişletti.
Ahlaki gelişimin altı aşaması ise, geleneksel, geleneksel öncesi ve geleneksel sonrası ahlakın aşamalarından meydana gelir. Kohlberg çalışmaları için de Heinz ikilemi gibi çeşitli hikayelere güveniyordu. İnsanların benzer ahlaki ikilemlere yerleştirildikleri zaman eylemlerini nasıl haklı çıkaracakları ile ilgileniyordu. Bu nedenle de, gösterilen ahlaki akıl yürütme şeklini analiz etti ve altı aşamadan birine ayırdı.
Teorinin farklı perspektiflerden gelen bazı eleştirileri de olmuştur. İddialar arasında ise, bakım gibi diğer ahlaki değerlerin dışlanabilmesi için adalet vurgulandığı; çeşitli aşamalar arasında öyle bir örtüşme bulunur. Bunlar ise, daha uygun bir şekilde bir alan olarak görülmeli ya da ahlaki tercihlerin nedenlerinin değerlendirilmesinin genellikle sezgisel kararların da post hoc rasyonalizasyonları olarak bilinir.
Kohlberg’e Göre Ahlak Gelişim Düzeyleri
Gelenek Öncesi Dönem: Bu düzeyde, Piaget’in “dışsal kurallara bağlılık” döneminin özelliklerini de kapsar. Bu düzeydeki çocuk ise, kültür içinde kabul edilen tüm iyi ve kötü ölçütlere göre davranış gösterir.
1. Aşama, Ceza ve İtaat Eğilimi: Bu dönemde konulan kurallar, her zaman başkaları tarafından konur. Çocuklar ise, sadece otoriteye uyar ve her zaman cezalandırılmaktan da kaçınır. Genellikle ortaya çıkan zararın büyüklüğüne ve olayların dış görünüşüne bakarak karar verirler.
2. Aşama, Saf Çıkarcı Eğilim: Bu aşamada çocukların sadece kendi gereksinimleri ve isteklerinin karşılanması çok önemlidir. Diğer kişilerde olan ilişkilerinde de onların gereksinimlerinin her zaman farkındadırlar. Ama yine de her zaman kendi çıkarları ön plandadır. Çıkarcı bir şekilde başkalarının ihtiyaçlarını da dikkate alır.
Geleneksel Dönem: Bu dönemde bulunan çocuklar, diğer insanların tüm beklentilerine; özellikle de genel toplumsal düzenin ve özdeşleştikleri özel insanları beklentilerine uymak isterler.
1. Aşama, Kişiler Arası Uyum: Kendi akran grubu ile iş birliği içinde olurlar. Ait olduğu grubun tüm kurallarına uygun bir şekilde davranırlar. İyi çocuk olarak da başkaları tarafından her zaman onaylanmak isterler. Başkalarına yardım etmek ve iyi davranmak onları çok mutlu eder.
2. Aşama Kanun ve Düzen Eğilimi: Bu dönemde doğru bir davranış, sosyal otoriteye ve düzene uygun olarak kişinin görevini yerine getirmesi olarak bilinir.
Gelenek Sonrası Dönem: İnsanlar, izlemek istediği ahlak ilkelerini otoriteden ve başkalarında bağımsız bir şekilde seçer.