Edebiyatta Gazel Nedir? Gazelin Özellikleri Ve En Bilinen Örnekleri Nelerdir?

Gazel sözcüğü Arapça kökenli bir sözcük olup sevgi üzerine arkadaşlık etmen anlamına gelmektedir. Türk Edebiyatında çok önemli bir yere sahip olan gazelin pek çok örneği de bulunmaktadır. Türk edebiyatında ise anlamı küçük şiir olan gazel Türkçe Divan Edebiyatında en yaygın nazım şekli olmaktadır.

Haberin Devamı

Edebiyatta Gazel Nedir?

Gazel Arap ve Fars Edebiyatları ile oluşmuş bir divan şiiri olmaktadır. 15 yüzyıl ile 19 yüzyıl arasında Türk Edebiyatında Divan Edebiyatı etkili olmuştur. Bu dönemlerde verilen eserler genellikle gazel örnekleridir. Anadolu Selçuklu döneminde Türk Edebiyatına giriş yapmış bu şiirler İran Edebiyatı ile kıyaslanacak seviyelere ulaşmıştır.

Gazelin Özellikleri Nelerdir?

Gazel özellikle bakımından zengin bir tür olmaktadır. Türk Edebiyatındaki gazellerin özellikleri ise şunlardır:

- Her gazel beyitlerden oluşmaktadır. Beyitler ikili dizeler halinde yazılmaktadır.
- Beyit sayıları 5 ile 15 arasında değişebilir. Fakat bundan daha uzun gazel örneklerine de rastlamak mümkündür.
- 15'den fazla beyit içeren eserler mutavvel gazel olarak adlandırılır.
- Gazellerin konuları genel olarak lirik olmaktadır.
- Bazı gazel örnekleri ise bestelenmek için yazılmıştır.
- Makam ile gazel okuyanlara gazelhan adı verilmektedir.

En Bilinen Gazel Örnekleri Nelerdir?

Gazel Türk Edebiyatında oldukça önemli bir nazım şeklidir. Gazelin kafiye örgüsü aa, ba, ca şeklinde devam etmektedir. Gazeldeki ilk beyite malta, son beyite ise makta adı verilir. Maltadan sonraki beyit hüsn-i matla, maktadan sonraki beyite ise hüsn-i makta olarak adlandırılmaktadır.

Divan Edebiyatına bakıldığında pek çok gazel örneğine rastlamak mümkündür. Bu anlamda Fuzuli, Emri, Baki ve Ziya Paşa gazalleri ile ünlenmiş şairler arasında yer almaktadır. Fuzuli'nin gazel örneği şu şekildedir:

Beni candan usandırdı, cefadan yar usanmaz mı,
Felekler yandı ahımdan, muradım şemi yanmaz mı?

Gazel Türleri Nelerdir?

Gazellerin çeşitlendirilmesinde konular ve üsluplar belirleyici olmaktadır. Genel olarak aşk, şarap, güzellik ve sevgi konuları ele alınmaktadır. Ele alınan konulara göre gazel türleri şunlardır:

- Aşıkhane Gazel: Aşk ile alakalı gazel türlerine denilir.
- Rindane Gazel: Dünya malı, şöhret, yaşamdan zevk almak konusundan bahsedilen gazellere denilir.
- Hikemi Gazel: Özlü söz içeren ve hayat dersi veren gazellere denilir.
- Şuhane Gazel: Sevgi, aşk ve zevkleri çapkın bir dil ile ifade eden gazellere denilmektedir.