“Başarısızlık” çocuklarımızın inancı olmasın

KAYNAKEğitim Servisi

Bilişsel psikoloji başta olmak üzere pek çok psikoloji ekolü kişinin kendisi ve dünya hakkındaki inançlarının erken yaşlarda temellendiğine vurgu yapar. Ben yeterli değilim, ben kusurluyum, insanlara güvenilmez, ben sevilmeye layık değilim gibi temel inanç ya da çekirdek inanç olarak adlandırılan bu kalıp düşünceler kişilerin yaşantılarını ve bu yaşantılardan elde ettikleri deneyimleri yorumlama biçiminde belirleyici bir rol üstlenir. Temel inançlar çocuğun dünya ile etkileşime geçtiği andan itibaren biçimlenmeye başlar. Çocuk, doğuştan getirdiği mizaç özellikleriyle çevreden gelen mesajları yorumlar ve içselleştirir. Negatif temel inançlar, etkisi altına aldığı bireylerin duydu-düşünce-davranış dengesini bozarak içsel çatışmalara neden olur.

Haberin Devamı

Başarılı olmazsam değerli olamam, başarılı olmazsam sevilemem, mutluluğun kaynağı başarıdır, başarılı insanlar akıllı olur gibi düşünceler de aynı mekanizma ile yerleşir ve “başarısızım” temel inancını oluşturur. Bu inanca sahip kişiler ne kadar başarılı olurlarsa olsunlar kazanımları ile tatmin olmaz, hep bir eksiklik hisseder ve daha çok başarılı olmanın yolunu ararlar. Bazıları da “istesem de başarılı olamam” düşüncesi ile çabalamaktan vazgeçer.

“Başarısızım” inancına hem öğrenciler hem de yetişkinler arasında sıklıkla rastlanır. Kişisel memnuniyeti olumsuz olarak etkileyen bu inancın yerleşmemesi için anne babaların dikkat edeceği bazı şeyler vardır.

Sınav stresi için "Sakin ol, düşünme" demeyin

Çocuklarımız nasıl daha iyi öğrenebilir?

Bir karne kaç like alır?

Çocuğunun başarısını desteklemek için anne babalar neler yapabilir?

Çocuğunuzun potansiyellerini keşfedin
Her birey başarılı olabileceği alanla ilgili gizli bir potansiyelle dünyaya gelir. Kimi müzik alanında, kimi sportif alanda, kimi sanatsal başka bir alanda, kimi iletişim becerileri alanında potansiyellere sahiptir. Bu potansiyellerin keşfedilip desteklenmesi çocuğa en az akademik becerilerin desteklenmesi kadar değer katar.

Haberin Devamı

Beklentiler önemlidir
Çocuğunuzdan beklentiniz onun kapasitesinin üstünde ise istemeyerek “ bunu gerçekleştirmek için yeterince iyi değilim” düşüncesinin oluşmasına zemin hazırlayabilirsiniz. Tam tersi çocuğunuzdan başarılı olmak adına hiçbir beklentiniz yoksa başarılı olabileceği fırsatları keşfetmesine set çekebilirsiniz. Bu noktada çocukla birlikte onun gelişim düzeyine uygun ulaşılabilir; somut hedefler koymak ve bu hedeflere ulaştığında çabasının farkında olduğunuzu hissettirmek başarılı olma yolunda ona yapılacak en iyi yardımlardan biri olacaktır.

Başarılı olduğu durumlarda yapılacak yorumlar çocuğun başarı algısını belirler
Başarılı olduğu bir konuda “aferin benim zeki, akıllı çocuğuma” diyerek zekayı övmek yerine “bunu başarmış olmak sana nasıl hissettirdi?” sorusunu sorarak çocuğun başarılı olduğu konu ile ilgili iç görü kazanmasına ve kendi duygusuna odaklanmasına yardımcı olabilirsiniz. Başarılı olduğu bir durumda “bunu nasıl başardın?” sorusu ile başarıya giden kaynaklarını keşfetmesine, potansiyellerini fark etmesine yardımcı olabilirsiniz.

Kıyas Yapmayın
Gerek akademik gerekse müzik, spor gibi performans alanlarında başarılarını başka akranları ile kıyaslamaktan kaçınarak çocuğunuzu kendi başarı doğrusu üzerinde değerlendirebilirsiniz. Böylece başarılı olmanın başkaları ile rekabet etmekten öte kişinin kendi potansiyelini en üst seviyede kullanma becerisinin kazanımı olduğunu gösterebilirsiniz.

Haberin Devamı

Başarısızlıklar Öğreticidir
Başarılar haz verirken başarısızlıklar mutsuzluk verebilir. Ancak başarıdan daha öğretici olanı başarısızlıklardır. Çocuğunuzun başarısızlıklarına aşırı tepki gösterip onu yermek yerine “şu an başarısız olduğunu hissettiren şey ne? Ne olursa istediğin (hedeflediğin) başarıya ulaşabilirsin?” gibi sorularla hem duygusunu anlamlandırmasına hem de başarılı olacağı yöntemleri keşfetmesine katkı sunabilirsiniz.

Hayatın Bütününü Görmesini Sağlayın
Ve en önemlisi hayatın bütününün başarmak ya başarmamaktan daha değerli olduğunu; vicdan, ahlak, yardımlaşma ve paylaşma gibi değerlerin insanı insan yaptığını hem model olarak hem de bu tür değerlere sahip davranışlarını fark ettiğinizi ifade ederek destekleyebilirsiniz. Çocuklarımız kendilerine verilen öğütlerden çok çevrelerindeki yetişkinleri gözlemleyerek öğrenirler. Eğer bizler başarısızlıklarımız karşısında büyük hayal kırıklıkları yaşamak yerine hedeflerimizi gerçekleştirmek için mücadeleye devam ediyorsak, başarılarımızı da evrensel ahlaki değerler çerçevesinde gösterdiğimiz çabamıza atfediyorsak çocuklarımız da bu modelden esinlenecektir.

Haberin Devamı

İletişiminizi Güçlendirin
Onlarla geçirdiğiniz her an en değerli anınızdır. Bunun kıymetini bilip, çocuğunuzun sizden bağımsız özerk bir birey olduğunu keşfedebilirseniz her durumda yolunun rehberi olabilirsiniz.

Einstein‘in şu sözünü de unutmamak gerekir: “Sürekli başarı peşinde koşmanın vereceği huzursuzluğa karşın, sakin ve alçakgönüllü bir yaşantı daha fazla mutluluk getirecektir.” Herkesin her durumda başarılı olması mümkün değildir. Ancak potansiyellerini keşfederek doyum içinde yaşaması ve sadece “iyi, erdemli” bir insan olarak insanlığa faydalı olması mümkündür.

* Uzm. Psikolojik Danışman Ezgi Denizel GÜVEN / Eğitim Servisi