Uzmanların gözünden NATO’nun hamlesi: Gözdağı mı, rutin tatbikat mı?

Kuruluşunun üzerinden 74 yıl geçen NATO, tarihinin en büyük hava tatbikatını Rusya-Ukrayna savaşının devam ettiği bir dönemde Almanya semalarında başlattı. İşte uzman görüşlerle NATO tatbikatının şifreleri...Kimselerin pek de ihtimal vermediği senaryo gerçekleşti Rusya-Ukrayna savaşı üzerinden 16 ay geçmesine rağmen halen iki taraf da bir sonuç alamadı. Bugün gelinen noktada savaşın ilk günlerine oranla dengelerin neredeyse değiştiği ve asimetrik tehditlerin giderek daha çok boy gösterdiği bir gerçeklikten söz etmek mümkün. İşte tam da böyle bir dönemde NATO son derece kritik bir adım attı ve tarihinin en büyük hava tatbikatını Avrupanın göbeğinde, Almanyanın ev sahipliğinde başlattı. Her ne kadar söz konusu tatbikatın yıllar önce planlandığı ve Rusyaya karşı bir amaç taşımadığı öne sürülse de hemen herkes bu adımın rutin olarak kabul edilemeyeceği görüşünde. Son derece sofistike silah sistemlerinden çok kritik anlık istihbarat paylaşımlarına, asimetrik harp için verilen eğitimlerden doğrudan sağlanan maddi yardımlara kadar Batı kanadı bir şekilde Rusyayı çıkmaza sokabilmek için hemen her kozunu kullandı. Masaya sürülen son kart onlarca savaş uçağını Avrupanın ortasında uçurmak oldu. Peki, bu tatbikatı nasıl okumalıyız? Gerçekten de NATOnun söylediği gibi Rusyayla ilgisi olmayan rutin bir savunma tatbikatı mı yoksa Putin yönetimine meydan okuyup, Rusya üzerinden dünyanın dört bir yanına verilen mesaj mı? TRT Haber'den Sertaç Aksan, İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tarık Oğuzlu'ya bu soruları yöneltti. Prof. Dr. Oğuzlu, Batı cephesinin rutin iddiası doğru kabul edilse bile 25 ülkeden 250 uçağın katıldığı Air Defender 2023 tatbikatının stratejik ve jeopolitik açılardan da mesaj taşıdığını düşünüyor. Rusya kaynaklı tehdidin Avrupalılar tarafından ciddiye alındığını da gösteriyor bu tatbikat diyor Oğuzlu. İşin bir diğer önemli boyutu ise Ukraynaya verilen askeri destekte NATOnun gerekirse el yükseltebileceği vurgusu. Oğuzlu bu noktada Ukraynaya verilmesi muhtemel F-16 savaş uçaklarını hatırlatıyor. Almanyanın ev sahipliğine de ayrı bir parantez açıyor Prof. Dr. Oğuzlu. Hatırlanacağı üzere Rusya-Ukrayna savaşının başlarında Almanya gereğinden fazla pasif kalmakla eleştirilmiş ve çok sınırlı yardımlar yaptığı gerekçesiyle tepki çekmişti. ABD ve İngiltere başta olmak üzere ciddi baskı gören Berlin yönetimi zaman içinde yardımların dozajını artırdı.Oğuzluya göre bu tatbikatın Almanyada gerçekleşmesi Berlin yönetiminin tarafını net ve kesin olarak belli etmesi anlamına da geliyor. Anladık ki Almanya önümüzdeki süreçte Ukraynaya elinden gelenin fazlasını yapmaya çalışacak cümlesiyle beklentisini anlatıyor. Tatbikatın muhtemel yansımalarını iç içe geçmiş matruşkalara benzetmek mümkün. ABD-AB ülkeleri açısından ayrı, AB ülkelerinin kendi dinamikleri için ayrı, ABD-Rusya ve AB-Rusya ilişkileri için apayrı süreçleri başlatabilecek bir hamle bu. Tabi bir de işin Ankara boyutu var. Önce ABD-AB ilişkileri üzerinden yorumluyor Tarık Oğuzlu ve Yakın geçmişe kadar iki büyük gücün arasında temel meselelerde ciddi ayrışmalar vardı. Ukrayna-Rusya savaşı bu açıdan farklı bir pencere açtı. Gelinen noktada ortak düşman ABD ve AB ülkelerini bir kez daha yakınlaştırdı. Şimdi yaralarını sarıyorlar diyor. Almanyadaki tatbikatı değerlendirirken temmuz ayında düzenlenecek NATO Zirvesini pas geçmek olmaz. İsveçin üyeliğinden tutun da NATO içindeki harcamalar ve örgütün yol haritası için son derece önemli bir toplantı yapılacak. İşte tatbikatın bu zirveden önce gerçekleşmesini de dikkate değer buluyor Oğuzlu ve NATO pazularını göstermek istiyor cümlesini kullanıyor. Denklemin Türkiye boyutuna geçmeden önce Moskova tarafından da yaşananlara bakmak istiyoruz. Varlığınıza en büyük tehdit olarak gördüğünüz yapı sizi provoke edebilecek bir yerde tarihinin en büyük tatbikatını düzenliyor. Ve siz bu süreçte Ukrayna ile savaşmak, Suriyedeki dengeleri korumak, Ermenistan meselesinde var olmak ve Pasifik ile Kuzey Kutbu gibi yerlerde bayrak göstermek zorundasınız. Tüm bunları yaparken sizinle tüm köprüleri yıkma noktasına gelmiş batılı ülkeler ve neredeyse size selam vereni cezalandıracak ABD başta olmak üzere küresel güçler var. Tüm bu başlıklar kapsamında Rusyanın bir çılgınlık yapıp yapamayacağını sorulduğunda Oğuzlu, Ben Rusyanın mevcut şartlar altında bir NATO ülkesine saldıracağını düşünmüyorum. Onlar da bazı stratejik yerlerde geniş katılımlı tatbikatlar düzenleyebilirler. Ama Moskova için işler kontrol edilebilir seviyenin dışına çıkar ve sahada çok büyük bir yenilgi yaşanırsa o zaman taktik nükleer silah kartını kullanmak isteyebilirler yanıtını verdi. İşte Almanyadaki tatbikat bu karta da bir mesaj. Sakın bir çılgınlık düşünme bak ben en vurucu güçlerimle senin hemen yanı başındayım diyor NATO. Sonucunun ne olacağını söylüyor aslında.Rusya-Ukrayna savaşı batı blokunu birleştirdi. Pasif davranan ülkeler bile bugün daha kararlı ve riskleri göze alabilir duruma geldi. Putinin tüm bunları görüp nükleeri tamamen kafasından çıkarmasını hedefliyor Batı. Tarık Oğuzlu, Şubat 2022den bu yana daha net bir ifadeyle savaşın başından bugüne Ankaranın çok doğru ve etkin bir denge politikası gözettiğini anımsatıyor. Türkiyenin buna sonuna kadar devam edeceğini ekliyor Oğuzlu ancak bu uzun vadede pek de mümkün kalmayabilir uyarısında bulunuyor: Rusya ile köprüleri atamayız. Ekonomik ve stratejik açıdan birlikte ilerliyoruz. Erdoğan-Putin dostluğu da var. Madalyonun diğer yüzünde NATOnun en güçlü ülkelerinden biriyiz. Batı ile aramızı düzeltmek istiyoruz ve Finlandiya-İsveçin üyelikleri bizim için uygun zemin oluşturabilir beklentisindeyiz. Çünkü hem ekonomik hem de kısmen de olsa halen askeri açıdan Batı'dan çıkarlarımız var. Ancak bahsettiğimiz o safları sıklaştırma meselesi Ankaranın da önüne elbet gelecek. Kılıçlar çekildi ve pozisyonlar giderek netleşiyor. Pozisyonlar netleştikçe denge gözeten ülkelerin manevra alanı daralır ve stratejik stresi artar. Türkiyeyi bu süreç bekliyor. Umarım doğru adımlarla süreci yönetebiliriz. Ancak bahsettiğimiz o safları sıklaştırma meselesi Ankaranın da önüne elbet gelecek. Kılıçlar çekildi ve pozisyonlar giderek netleşiyor. Pozisyonlar netleştikçe denge gözeten ülkelerin manevra alanı daralır ve stratejik stresi artar. Türkiyeyi bu süreç bekliyor. Umarım doğru adımlarla süreci yönetebiliriz.