Türkülere kanca atmışlar

Müzik devi Amerikan Universalın, YouTubeda bulunan yüzlerce Türk halk müziği ve Türk müziği eserini hak sahibiymiş gibi kendi adına kaydettiği (claim attığı) ortaya çıktı. Hürriyet'ten İhsan Yılmaz olayın ayrıntılarını Hürriyet'teki köşesine taşıdı...Müzik dünyasının neredeyse tamamında artık dijital platformlar kullanılıyor. Spotify, YouToube gibi kanallardan dünyanın her yerinde üretilen müziğe, video klibe ulaşmak mümkün. Eserler dinlendikçe, izlendikçe de hak sahiplerine telifleri bu global kuruluşlar tarafından ödeniyor. Buraya kadar her şey normal. Ancak Türkiyenin önde gelen müzik yapım firmalarından Kalan Plak, dünya müzik devi Amerikan Universalın, YouTubeda bulunan yüzlerce Türk halk müziği ve Türk müziği eserini hak sahibiymiş gibi adına kaydettiğini (claim attığı) ortaya çıkardı. Bu usulsüzlüğü ortaya çıkaran Kalan Müzik sahibi Hasan Saltık, mahkemeye başvurarak bilirkişiyle delil tespitinde bulundu. İlk tespitlere göre işin boyutunun sadece Kalan Müzik yapımları ile sınırlı olmadığı, anonim şarkı ve türkülerden telif sahibi belli popüler şarkılara kadar hatta Türk dizi ve film müziklerine kadar uzandığı belirlendi. Hasan Saltık, sanatçısı Çimen Yalçının yorumlayıp YouTubea yüklediği anonim Şu Karşıki Dağda Kar Var Duman Yok türküsüne Universal Publishingin (UMPI) teknik deyimle claim attığını (sahiplik iddiasında bulunduğu) saptadı. UMPI Türkiye ofisine bunun ne anlama geldiğini soran Hasan Saltık, yurtdışındaki yanlış yazılımdan kaynaklanan bir sorun olabileceği yanıtını aldı. Ertesi gün de Çimen Yalçın klibi üzerindeki hak talebi iddiasını silerek geri çekti. Araştırmayı derinleştiren Saltık, Neşet Ertaştan Mahzuni Şerife, Ahmet Aslandan Âşık Veysele, Âşık Daimiye kadar hakları Kalan Müzike ait yüzlerce eserin aynı şekilde UMPI adına claim atıldığını saptadı. Üstelik bunun sadece Kalan Müzike ait eserlerle sınırlı olmayıp diğer yapımcılara ait yüzlerce eserde de aynı yolla bağlantı kurulduğu ortaya çıktı. İstanbul Birinci Fikri Sınai Haklar Hukuk Mahkemesine başvuran Kalan Müzik, bu ihlallerin bilirkişi marifetiyle tespitini isteyerek dava açtı.Kalan Müzik mahkemeye YouTubeda çok tıklanan Şevval Sam, Ahmet Aslan, Cengiz Özkan, Selçuk Balcı gibi sanatçılarının Çukur, Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz, Bir Zamanlar Çukurova gibi popüler dizilerde kullanılan ve kendi üretimleri olan eserleri ile yine Âşık Veysel, Neşet Ertaş, Âşık Mahzuni, Feyzullah Çınar, Fikret Kızılok, Erkan Oğur gibi sanatçılarının eserlerinin linklerini de delil olarak sundu. BU usulsüzlüğü saptadıktan sonra Universalın Türkiye ofisinden bilgi istedik. Onlar da bunun yurtdışındaki yanlış bir yazılımdan kaynaklandığı gibi tatmin edici olmayan bir yanıt verdi. Her ne hikmetse, bu yanlış 5 yıldır devam ediyor. Başvurduğumuz bu işin diğer muhatabı YouTube Türkiye ofisi de bunda kendi sorumlulukları olmadığını, sadece danışmanlık hizmeti verdiklerini söyleyip şikâyetimizi Amerikadaki merkezlerine yapmamız gerektiğini bildirdi. Bununla asıl ilgilenip takip etmesi gereken meslek örgütlerimiz Türkiye Musiki Eserleri Sahipleri Meslek Birliği (MESAM) ile Musiki Eserleri Sahipleri Grubu Meslek Birliği (MSG) ise konudan bihaber çıktı. Uyarımız üzerine konuyu takip etmeye başlayan MESAM, YouTubeda 18 ay içinde itiraz edilmezse, UMPI gibi claim sahiplerine telif ödenebileceği sonucuna vardı. Bu iddia doğru ise milyonlarca dolarlık haksız telif topladıkları ya da toplayabilecekleri anlaşılıyor. Türkiyede bir eseri aranje etmenin telif bedeli yokken, yurtdışında anonim bir eseri aranje eden herhangi biri bu yolla hak sahibi haline gelip milyonlarca dolar telif toplayabilir. Dolayısıyla işin boyutunu tam kestiremesek de claim atmanın sonucunda bu uluslararası firmaların bu usulsüzlük ile halk müziği ozanlarımızın haklarına çöktükleri anlaşılıyor.