Tsunami nedir?

Dünya bir kez daha aynı ürkütücü kelimeyi telaffuz ediyor: Tsunami, yani dev dalgalar.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Okyanus ya da deniz dibindeki depremlerin, volkanik hareketlerin yol açtığı tsunamiler tarihte bir çok defa, pekçok yeri yıktı geçti ya da tamamen haritadan sildi. Dev dalgaların son hedefi ise Güneydoğu Asya oldu. Korkutucu dalgaların nasıl oluştuğuna ve tarihteki örneklerine bir gözatalım.Holywood filmlerine sıkça konu olan, boyu yüzlerce metreyi bulabilen dev dalgalar yani tsunaminin şiddetine dayanmak imkansız.Sözcük Japonca’dan geliyorTsunami, Japonca'da ‘liman dalgası’ anlamına geliyor. Sözcük, dünya dillerine 15 haziran 1896'dan sonra Meiji depremiyle girdi. 21 bin kişinin hayatını kaybettiği 8.5 büyüklüğündeki Meiji depreminden sonra tarihin gördüğü en büyük tsunimalerden biri meydana geldi. Dalgaların boyu 38.2 metreydi. Yani 12-13 katlı bir apartmanın yüksekliği kadar dev dalgalar oluştu.Deniz dibindeki deprem tsunamiye yol açıyorTsunami, okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan deprem, heyelan ve volkan patlaması bunlara bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi olaylar sonucu denize geçen büyük enerjiyle oluşuyor.Tsunami ilk oluştuğunda tek bir dalga ancak kısa bir süre içinde üç ya da beş dalgaya dönüşüyor.İlk dalga zayıf geliyorDalgaların birincisi ve sonuncusu çok zayıf, ancak diğer dalgalar etkilerini kıyılarda şiddetli biçimde hissettirecek enerjiyle ilerlerliyor. Bu nedenle depremlerden kısa bir süre sonra kıyılarda görülen yavaş ama anormal su düzeyi değişimi ilk dalganın geldiğinin habercisi oluyor. Değişim, arkadan gelecek olan çok kuvvetli dalgaların öncüsü olabiliyor. Bu dalgalar da deniz kıyısındaki topraklarda ölümcül ve yıkıcı etki yapıyor.Tarihteki önemli tsunamilerSon yüzyılın en büyük depremi, 1960'ta Şili'de meydana geldi. Şili açıklarında deniz dibinde oluşan 9.5 büyüklüğündeki bu depremin ardından yine son yüzyılın en büyük, en güçlü dalgaları görüldü. 11 metre yüksekliğindeki tsunami, Şili'de bin, Hawaii'de 61 kişinin ölümüne yol açtı.Dalgalar, saatte 750 kilometre hızla Japonya kıyılarına ulaştı ve değdiği yeri yıktı. Tsunaminin kattettiği mesafe yani Şili-Japonya arası yaklaşık 17 bin kilometre.Tsunami Nikaragua kıyılarını vurdu: 170 ölüPasifik kıyısındaki Nikaragua da Okyanus'ta meydana gelen 7.6'lık depremden sonra kıyılarında 10 metrelik dalgaları gördü.170 kişi öldü 13 bin kişi evsiz kaldı.Ölü sayısı çok daha ürkütücü olabilirdi, ancak büyük ve yıkıcı dalga depremden 20 dakika sonra ulaştı Nikaragua kıyılarına. Kaçmak için kıyadakilerin vakti vardı. Nicaragualılar bu dev dalgadan hemen önce gelen uyarıcı dalganın verdiği mesajı almıştı.