Putin ve Wagner’i ne bekliyor?

Moskovaya karşı bayrak açan Wagner lideri Prigojin, Belarusa sürgüne gitmeyi kabul ederken isyancı askerler üslerine döndü. Wagnerin Moskovaya yürüyüşü durdurulmuş olsa da yaşananlar, 16 aydır süren Ukrayna savaşının Putin yönetimini ne kadar yıprattığını gözler önüne serdi.Bir anda Moskovaya doğru binlerce savaşçıyla yürüyüşe geçerek dünyayı şoke eden Wagnerin patronu Yevgeniy Prigojin, başladığı gibi beklenmedik şekilde durma kararı aldı. Rusya lideri Vladimir Putinin Bizi sırtımızdan vurdular. En ağır cezayı çekecekler dediği Prigojin ve emrindekiler affedildi, tansiyon şimdilik düştü. Peki cuma akşam üzeri başlayan kriz 24 saatte nasıl aşıldı, Rusyayı bundan sonra ne bekliyor? Belarus lideri Aleksander Lukaşenkonun devreye girmesiyle sağlanan uzlaşı üzerine, Prigojin ve emrindeki 25 bin savaşçı, hiçbir engelle karşılaşmadan işgal ettikleri Rus şehirlerinden Ukraynanın Lugansk bölgesindeki kamplarına çekilmeye başladı. Voronej valisi, Wagner birliklerinin bölgeyi terk ettiğini, sivillere yönelik hareket kısıtlamalarının kaldırıldığını söyledi. Paralı askerler, Rostovdan halkın sevgi gösterileri arasında çekildi. Güneydeki Lipetsk bölge valisi de Wagnerin kentten çıktığını açıkladı. Rus kanı akmasın diye durduğunu söyleyen Prigojini Moskovaya yürüyüşünden vazgeçiren anlaşmanın detayları tam olarak bilinmiyor. Ancak Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Prigojin ve adamlarının yargılanmayacağı teminatını verdi. Yani Prigojin, en azından görünürde, silah zoruyla yönetimi devirme girişiminden paçayı kurtardı. Peskovun verdiği bilgiye göre, Prigojin Belarusa sürgüne gidecek. Emrindeki paralı askerler ise Rus ordusu ile sözleşme imzalayarak Savunma Bakanlığı bünyesine alınacak. Bu kişilerin Ukraynada savaşmaya devam edeceği belirtildi. Prigojin, aylardır Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve diğer üst düzey komutanların beceriksiz oldukları gerekçesiyle görevden alınmasını istiyordu. Dün, Putinin bunu kabul ettiği iddia edilirken, şu ana kadar Şoygunun geleceğine dair açıklama yapılmadı. Prigojinin istediğini almış olabileceği, ancak Şoygu kovulmadan önce olayın soğumasının beklenebileceği yorumları yapıldı. Putin veya Prigojin, taviz veren taraf kim olursa olsun yaşananlar Moskovanın itibarına büyük bir darbe indirdi. Uzmanlar, Prigojinle pazarlığı Rusyaya bağımlı Lukaşenkonun yapmış olmasının bile, Putin için başlı başına utanç kaynağı olduğu yorumunu yaptı. Rostovdaki sivillerin Wagner lehine tutumu ise Rus siyasilerin endişelenmesi gereken bir diğer konu. Anlaşma sonrası Wagner kentten ayrılırken, Ruslar askerlere çiçek ve yiyecek vermiş, Prigojin dahil gruptakilerle fotoğraf çektirmişti. Wagnerin sahip olduğu halk desteği için, Putin, daha önce Zelenskiyi hafife aldığı gibi Prigojini de hafife aldı deniyor. Belarusa gidip gitmediği belirsiz olan Prigojinin geleceği merak konusu. Putin bunu affetmez görüşünde birleşen Batılı güvenlik uzmanları, Wagner liderinin yakın gelecekte Belarusta suikasta kurban gidebileceği spekülasyonunu yaptı. Lukaşenko ile müzakere edilen anlaşmanın kısa vadeli çözüm olduğu yorumları Batı basınında öne çıkarken, Rus ordusu ve siyasetinde kalıcı bölünmelere yol açacağı tahminleri yapıldı. Savunma Bakanı Sergey Şoygu, uzun yıllardır bu görevi sürdürmenin yanı sıra, Putinin yakın arkadaşlarından biri olarak biliniyor. İkili geçmişte birlikte Balık tutarken, güneşlenirken, buz hokeyi oynarken sık sık beraber görüldü. Şimdi bu arkadaşlıkları en önemli sınama ile karşı karşıya. Moskovaya isyan bayrağı açarken hedefine Şoyguyu koyan Prigojinin, Belarusa gönüllü sürgünü kabul ederken istediğini alıp almadığı henüz belirsiz. Prigojinin korkaklıkla suçladığı Şoygu, isyan girişiminin başından beri hiç kamuoyu önünde gözükmedi, nerede olduğu bilinmiyor. 2012de savunma bakanı olarak atanmadan önce kısa süre Moskova valisi olarak görev yapan Şoygu, önemli bir askeri deneyimi olmadan general unvanı ve 65inci doğum gününde Putinden liyakat nişanı almıştı. Rusyada güvenlik güçlerine yakınlığı ile bilinen Baza Haber sitesinin aktardığına göre, Prigojin cuma akşamı Moskovaya 3 ayrı konvoyla ilerlemeye başladı. 350 araçlık ilk konvoyda dokuz adet T-74 tankı ve bir Grad füze sistemi de bulunuyordu. İkinci konvoy, üç tank ve iki uçaksavar sistemi dahil 375 araçtan oluşuyordu. Üçüncü konvoyda ise 212 askeri araç yer aldı. Yani Wagner, yaklaşık bin araçla isyana kalkıştı. Prigojinin Moskova karşıtı eyleme hazırlandığı, ABD istihbaratınca önceden tespit edilmiş. Amerikan basınının iddiasına göre, Wagner lideri haziran ortasından beri isyanı planlıyordu. ABDli yetkililer Prigojinin tam olarak ne zaman ve ne şekilde harekete geçeceğini bilmediklerini, ancak günlerce silah ve mühimmat depolayarak bir şeyler yapacağının sinyalini verdiğini söylediler. Amerikan CNNe göre istihbarat yetkilileri, isyandan birkaç gün önce Kongre üyelerine durumu haber vermiş. Wagner Moskovaya ilerlediği sırada Rusya lideri Putinin kullandığı iki başkanlık uçağı Moskovadan havalandı. Uçuş takip sitesi Flightradar24 verilerine göre, ilk uçak başkentteki Vnukovo Havalimanından kalktı ve konum verisinin kaybolduğu son ana kadar St. Petersburg kentine doğru ilerledi. İzleyen saatlerde ikinci uçak da aynı havaalanından ayrıldı ve benzer şekilde St. Petersburga yöneldi. Putin seyahatlerinde Rus yapımı Ilyushin Il-96 model iki jeti kullanıyor. Uçakların Moskovaya döndüğü görülmezken, dün önceden kayda alınmış bir videosu yayınlanan Putinin başkentte olduğuna dair işaret bulunmuyor. İsyana değinmediği videoda Putin, önceliğimiz Ukrayna savaşı diyor. Kriz boyunca Batı başkentleri, Zayıf Putin daha tehlikeli olabilir mi sorusuna yanıt aradı. Uzmanlar, Putinin gücü kişisel karizmasından geliyor, Wagner olayı bunu ciddi ölçüde sarstı derken, gücünü kanıtlama ihtiyacı hissedecek Putinin Ukraynada şiddeti arttırabileceği yorumu yapılıyor. ABDli siyasi analistler, Batı başkentlerinin Rusyada bir rejim değişikliği istemediğini, Putin iktidardan düşmesinin sonuçlarının kestirilemediğini söyledi. Rus paralı askerleri, Ukrayna dışında Afrika ülkelerinde de faaliyet gösteriyor. Grubun, Libyadan Suriyeye, Sudandan Maliye geniş bir coğrafyada askeri ve ticari ilişkileri bulunuyor. İsyan girişimi özellikle, Wagnerin önemli rol oynadığı Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti büyük bir kaygı içinde izledi. Rusya ile yakın bağları bulunan iki ülkenin hükümetleri, hafta sonu boyunca sessiz kaldı. İki ülke de anlaşmalarını Wagner ile değil, Moskovayla yaptıklarını söylüyor. Moskova, Wagner ile bağı koparırsa Afrikadaki paralı askerlerin geleceği ve yerel hükümetlerle nasıl bir ilişki içine girecekleri belirsiz. Dün, Wagnerin bulunduğu Afrika ülkelerinde sıradışı bir askeri hareketlilik rapor edilmedi. Kaynak: Hürriyet / Nerdun Hacıoğlu