Putin ve NATO'nun ortak endişesi: Wagner... Dr. Cihan Günyel cnnturk.com için yazdı

Rusyada paralı asker grubu Wagnerin isyanı 24 saat içerisinde son bulsa da yankıları devam ediyor. Litvanyanın başkenti Vilniusta 11-12 Temmuz tarihlerinde gerçekleşecek olan NATO Zirvesinde, İsveçin ittifak üyeliği kadar Wagner sorununun da ele alınacağı düşünülüyor. Dünyanın gündemine ilk sıradan giriş yapan krizin cephe hattındaki olası etkilerine ilişkin masada 2 senaryo var. Dr. Cihan Günyel, hem Moskova hem de NATO için Wagner krizinin yansımalarını kaleme aldıWagner krizi 24 saat içerisinde sonlanmış olsa da Ukraynada askeri sahaya ve NATOnun politikalarına önümüzdeki süreçte derin etkiler yaratabilme potansiyeli barındırıyor. Dünya gündemi bir anda Rusyada yaşananlara çevrildi. Öncelikle Ukraynadaki askeri çatışmaya etkilerinin nasıl olacağına dair sorular ortaya çıktı. Kriz Moskova'nın savaştaki yeteneklerini ve hırslarını zayıflatacak mı? Rus kuvvetlerinin morali Wagner'in güçlerinin geri çekilmesinden etkilenirse, kriz Ukrayna'nın farklı bölgelerinde devam eden savaşı veya kontrol ve etki haritasını ve savaş alanının dinamiklerini etkiler mi? Yoksa ister Rus devletinin koridorlarında ister Ukrayna'daki savaşın merkezinde yer alan güçler arasında olsun, hoşnutsuz savaşçıları isyan etmeye cesaretlendiren benzer bir isyan fenomeni mi yaratacak? İlk akla gelenler bunlar. Krizin sahaya olası yansıması genelde iki senaryo üzerine yoğunlaştı: Birinci senaryoda özellikle savaşın ikinci yılına girmesiyle birlikte, krizin Rusya'nın Ukrayna'daki savaş çabalarına yansımaları olacağı görüşü yer alıyor. Wagner Grubu'nun Rusya denkleminde ve dolayısıyla Ukrayna'da devam eden savaşta önemli bir aktör olduğunu savmakta, Rusya'nın askeri stratejisine büyük katkı sağladığı ve Ukrayna'da devam eden savaşta denklemi Ruslar lehine değiştirdiği yönündedir bu, Moskova'nın savaşın başında Ukrayna'ya boyun eğdirmek için başlangıçta büyük zorluklarla karşılaşmasının ve başkent Kiev'in kontrolünü ele geçirememesinin ardından gelmiş, etkileri Rusya'nın zorunlu askerlik yönergesine yansımıştır. Wagner Grubu, Ukrayna savaşına düzenli kuvvetler ve askeri birliklerle ilk giriştiğinden bu yana Rus tarafında Donetsk'ten Lugansk'a kadar pek çok çetin muharebede ön saflarda yer aldı. Grup, Rus güçlerinin yanı sıra, Popasna, Lysichansk ve ardından Bahmut'u kontrol etmenin önemli bir habercisi olan stratejik bir şehir olan Solidar'ı kontrol etmede bir dizi büyük başarıya ulaşılmasına katkıda bulundu. Wagner Grubu, savaşın en kanlı ve en uzun savaşına katıldı. Paralı asker grubu, Kharkiv ve güneydoğu Ukrayna'da yaklaşık bir yıl süren çıkmaz veya yenilgilerin ardından Rusya'nın zafer kazanmasında önemli bir rol oynadı. Wagner savaşçılarının ileri düzey savaş eğitimi aldıkları ve büyük ölçüde Rusya-Ukrayna savaşına katıldıkları biliniyor. Grup yaklaşık 25 bin ila 50 bin savaşçıdan oluşuyor: 10 bini sözleşmeli, 40 bini ise Rus hapishanelerinden askere alınmış. Bu boyut ve kompozisyon, grubun daha hassas ve karmaşık savaş görevleri üstlenmesini sağladı. İkinci senaryoda ise krizin yansımalarının Rusya'nın Ukrayna'daki savaş çabaları üzerinde çok az etkisi olacağı düşüncesi bulunuyor. Her iki senaryonun savunucuları, Wagner Grubunun son derece profesyonel bir taktik muharebe birimi olduğu konusunda hemfikirler. Bu düşüncedekiler grubun kendisini Rus ordusundan bağımsız olarak büyük ölçekli askeri görevler yürütmeye adamadığını ve uzun süre büyük muharebelerde savaşmak için vasıfsız kalacağını savunuyor. Rusya'nın savaş planları, özellikle kritik cepheler ve stratejik savaş alanları söz konusu olduğunda, tamamen Wagner'e bağlı değil. Grubun savaşçıları, Bahmut gibi medyanın ilgisini çeken savaş alanlarına yerleştirilmiş, bununla birlikte, Rus ordusu, Harkov'a kadar uzanan doğu cephesinde olduğu gibi, askeri kazanç ve kayıp hesabının merkezinde yer alan savaş denklemindeki stratejik ve kritik muharebe cephelerinde konuşlandırılmıştır. Bu, Herson'daki güney cephesi için de geçerli oldu. Ukrayna tarafından bakıldığında ise krizin kendi lehlerine fırsata döneceği umudunu yükseltti. Wagnerin sahadan çekilmesinin Ukrayna güçlerinin ilerlemesi açısından fırsat olarak görüldü ve sahada askeri başarıların elde edilmesi olasılığını kuvvetlendirdi. Askeri boyutu yanında siyasi açıdan da güçlü bir bakış açısı Ukrayna tarafından değerlendirildi, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rusya zayıflıklarını uzun süredir propaganda ile maskeledi. Ama şimdi kaos, yalanlarla örtemeyecek kadar büyümüştür açıklamasını yapmıştı Ayrıca yaşanan bu gelişmelerin Batının Ukraynaya uzun vadeli askeri desteğinin sürdürülemeyeceği inancını baltaladığı da Ukrayna devlet görüşünde hâkim bir konuma geldi. Yaşanan kriz sırasında NATO ittifakı ülkeler durumu dikkatli bir şekilde takip etti. İlk endişelerden biri Putin İktidarının devrilmesi durumunda asimetrik ve paramiliter bir güç olmasının yanında NATO ve Batı tarafından terörist bir organizasyon olarak görülen Wagner güçlerince nükleer silahların ele geçirilmesi ve bu durumda Avrupa güvenliğine olabilecek ağır tehdit potansiyeli oldu. Bu noktada NATO ve Rusya belki de yakın bir düşünceye sahip. NATO için Wagner terörist bir organizasyon ve lideri de terörist olarak addedilmekte. Wagner Grubu, NATO tarafından Ukraynada savaş suçları işleyen, savaş hukukunu çiğneyen ve sivillere karşı suç işleyen bir terörist grup olarak değerlendiriliyor. Krizin yaşandığı ilk gün ABD Başkanı Biden, Avrupalı müttefikleriyle istişare etmek için Camp David gezisini erteledi. NATO, Rusya sınırlarında güvenliğini güçlendirdi ve hava kuvvetleri yüksek alarm durumuna geçirildi. Krizin sonlanması ve Wagner Lideri Yevgeny Prigojin'in, Rusya'daki paralı askerlerin isyanını sona erdiren Beyaz Rusya Başkan Aleksandr Lukaşenko tarafından müzakere edilen bir anlaşma kapsamında Beyaz Rusya'ya gelmesinin ardından geçen sürede, NATO ittifakının Baltık Bölgesi üyelerini tedirgin etmiş ve bölgenin güvenliği açısından bir tehdit algısı yaratmıştır. Bu durum karşısında NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Batı askeri ittifakının, özel ordunun yer değiştirmesinin NATO'nun Doğu Avrupalı üyeleri için istikrarsızlık yaratabileceği korkusuyla, Rusya'nın Wagner paralı askerlerinin Beyaz Rusyaya hareket etmesinden kaynaklanan herhangi bir tehdide karşı kendisini savunmaya hazır olduğunu söyledi. Stoltenberg, bunun NATO müttefikleri için ne anlama gelebileceğini söylemek için henüz çok erken olduğunu belirtti ve son yıllarda ittifakın doğu kanadında artan savunmanın altını çizdi. Stoltenberg, Moskova ve Minsk'e, NATO'nun her müttefiki, NATO topraklarının her karışını korumak için orada olduğuna dair net bir mesaj gönderdik ifadelerini kullanmış, İttifakın doğu kısmındaki askeri varlığımızı şimdiden artırdık ve önümüzdeki zirvede daha yüksek hazırlıklı kuvvetler ve daha fazla yetenekle toplu savunmamızı daha da güçlendirmek için daha fazla karar alacağız. açıklamaları yapmıştı. Wagnerin Rusyada hızlı bir şekilde yol katetmesi Litvanya, Estonya ve Letonyayı endişelendirdi ve Litvanya Dış İşleri Bakanı NATO ittifakın Baltık bölgesinde güç artırması gerektiğini ifade etti. İttifakın Avrupalı kanadının güçlü üyelerinden Almanya yaptığı açıklamada, Litvanya'da kalıcı olarak 4.000 kişilik bir ordu tugayı konuşlandırmaya hazır olduğunu belirtti, Fransa da hava savunmasında bölgede Almanyaya yardım edebileceğini ifade etti. Wagner Grubu'nun isyan girişiminin sonucu, Kiev ve müttefiklerinin çıkarlarına hizmet etmiş gibi görünüyor. Uluslararası kamuoyunu Ukrayna'daki savaşları haber yapmaktan Rusya'ya kaydırmaya başladı. Batılı hükümetlere, özellikle ABD yönetimine Ukrayna'ya desteğini sürdürmeleri için daha fazla gerekçe vermiş oldu. Batılı ülkeler yaşananları Ukrayna'ya verilen desteğe karşı çıkanlara cevap olarak kullanabilme gerekçesine sahip oldu. Yaşanan krizin NATOnun 11-12 Temmuzda düzenlenecek zirvesinde Wagner krizinin ve Baltık Bölgesine olan güvenlik tehdidinin yer bulacağı aşikâr. İsveçin ittifak üyeliği kadar Wagner sorununun da ele alınacağı düşüncesi hâkim görünüyor.