Putin savaş suçlusu olarak tutuklanabilir mi?

ABD Başkanı Joe Biden'ın Rusya Devlet başkanı Putin'i 'savaş suçlusu' olarak nitelendirmesinden sonra bir süredir masada olan tartışma yeniden alevlendi. Putin'in mahkeme önüne çıkıp, tutuklanması mümkün mü? Uzmanlar yargılama sürecinin bir yıl gibi şaşırtıcı derecede kısa bir süre içerisinde başlayabileceğini iddia ederken süreç düşünüldüğü kadar kolay olmayacak. Hürriyet'ten Birsen Ateş, Putin için herkesin işaret ettiği adresi ve yargılama sürecinin önündeki en büyük engeli inceledi...Yaklaşık 3 haftayı geride bırakan Rusya Ukrayna savaşı dünyanın bir numaralı gündem maddesi olmaya devam ediyor. Ukrayna'daki insanlık dramı gün geçtikçe şiddetini artırırken Putin'in 'savaş suçu' işlediği ve yargı önüne çıkarılması gerektiği söylemleri daha yüksek sesle dillendirilmeye başladı. ABD Başkanı Joe Biden dün yaptığı açıklamada Rusya'ın başlattığı savaş için çok ağır bedeller ödeyeceğini belirtti ve Vladimir Putin için ilk kez açıkça O bir savaş suçlusu cümlesini kullandı. Kremlin'den Biden'ın açıklamasına tepki gecikmedi. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Bombaları dünyanın her tarafında yüz binlerce insanı öldüren bir devlet başkanının bu tür söylemlerini kabul edilemez ve affedilemez buluyoruz dedi. Batı medyası Biden'ın açıklaması sonrası Rus liderinin bir gün uluslararası mahkemede yargılanıp Ukrayna'yı işgalinden dolayı hapse atılıp atılmayacağı ihtimalini masaya yatırdı.Uluslararası yetkili kurumlar Putin'i yasal olarak takip etmek için küresel bir çaba göstermeye devam ediyor ancak söz konusu süreç çok karmaşık. İngiliz The Telegraph Gazetesi'nde yer alan analize göre, Putin'in yargılanması ve hapse girmesi ancak gücünü kaybetmesi, Rusya'dan ayrılması ya da tutuklanması durumunda gerçekleşebilir. Eski Liberya Devlet Başkanı Charles Taylor'ı yargılayan eski başsavcı David Crane konuya ilişkin dikkat çeken bir tahminde bulunarak bir yıl içinde Putin'e yönelik suçlamalar olabileceğini söyledi. Crane yaptığı açıklamada, Putin bir savaş suçlusu. Ancak Biden bu konuda siyasi konuşuyor. Daha yolun başındayız, bu sadece bir başlangıç. ifadelerini kullandı. Gazetede yer alan analize göre, Putin'e kovuşturma için en olası yol, 2002'den sonra işlenen suçları soruşturan Lahey'deki Uluslararası Ceza Mahkemesi gibi görünüyor. Roma Statüsü'nü temel alan mahkeme soykırım, savaş suçları, insanlığa karşı suçları araştırıyor.Zaten geçtiğimiz günlerde aralarında İngiltere, Hollanda ve Belçika'nın da bulunduğu 39 ülke, Ukrayna'daki savaş ve insanlığa karşı suçların soruşturulması için Lahey'deki Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne başvurmuştu. Lahey'deki mahkemenin başsavcısı Karim Ahmed Khan'ın resmi soruşturma başlattığını açıklaması Putin'in de bu mahkemede yargılanma ihtimalini artırdı. Başsavcı Khan, yaklaşık 40 ülkenin desteği ile 3 Mart'ta soruşturmasını başlattı. Ukrayna lideri Zelenski ile görüşen başsavcı, Rus hükümetine sivillere yönelik saldırıların suç olduğuna dair resmi bir bildirim gönderdi ve çocuklara karşı işlenen suçlara 'sıfır tolerans' göstereceğini söyledi. Ancak Putin'in Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde yargılanması ne Rusya'nın ne de Ukrayna'nın Roma Statüsü'ne taraf olmaması nedeniyle karmaşıklaşıyor. Ukrayna, mahkemenin kendi topraklarında işlenen suçlar üzerindeki yargı yetkisini resmen tanısa da süreç Ukrayna'nın umut ettiği kadar kolay olmayacak gibi görünüyor.Hukuk uzmanları, Ukrayna'daki insanlık dışı görüntülerin Putin hakkındaki soruşturmaya yardımcı olabileceğini düşünüyor ancak sivil hedeflere yönelik saldırıların yıkıcı görüntüleri, yalnızca bireysel askerlerin ve saha komutanlarının suçlu olduğunu kanıtlayabilir. Putin'i mahkum etmek için, verilen emirlerin belgesel kanıtları ve komutanlarla olan görüşmelerinin mahkemeye sunulması ya da Putin'e yakın birinin aleyhinde kanıt sunması gerekiyor. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Nürnberg ve Tokyo'da kurulan ilk uluslararası mahkemelerden beri, birçok lider Bosna, Kamboçya ve Ruanda gibi ülkelerdeki eylemleri nedeniyle yargılanıyor. Son 20 yılda Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde 30 dava görüldü ve 10 mahkumiyet kararı verildi.Hırvatistan, Bosna ve Kosova'da işlenen savaş suçları nedeniyle yargılanan ve 'savaş suçlusu' ilan edilen Eski Yugoslavya Devlet Başkanı Slobodan Miloşeviç 2000 yılındaki karardan önce hücresinde öldü.Bosnalı Sırpların eski lideri Radovan Karadziç'e Bosna'da sivillerin kitlesel katliamındaki rolünden dolayı verilen 40 yıl hapis cezası temyiz davasında müebbet hapse çevrildi.2019'da Kongolu eski isyancı lider Bosco Ntaganda, savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan dolayı 30 yıl hapis cezasına çarptırıldı.