Önce 'toz' şimdi de 'tuz' fırtınası alarmı: Urmiye Gölü kuruma tehlikesiyle karşı karşıya

Orta Doğu uzun bir süredir toz ve kum fırtınalarının esiri oldu. Şimdi ise gözler İranın kuzeybatısına çevrildi. Urmiye Gölü, tamamen kuruma tehlikesiyle karşı karşıya. Senaryo gerçek olursa Orta Doğu'da sıklıkla görülen kum fırtınaları gibi tuz fırtınaları yaşanacak. Bu fırtınalar sadece yakındaki milyonlarca kişiyi etkilemekle sınırlı da kalmayacak. Göl, Türkiye sınırına 150 km mesafede olduğu için özellikle Van ve Hakkaride bitki örtüsü ve hayvanları vuracak çevre felaketleri yaşanabilir.İranın kuzeybatısında, Doğu Azerbaycan ve Batı Azerbaycan eyaletleri arasında yer alan Urmiye Gölü, tamamen kuruma tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyor. Yeni Şafak'ta yer alan habere göre 5,200 kilometrekarelik bir alana yayılan ve dünyanın en büyük tuz göllerinden biri olan Urmiye, özellikle son yıllarda çevreye inşa edilen barajların su akışını kesmesi, genel kuraklık ve kontrolsüz drenaj çalışmaları sebebiyle, neredeyse tümüyle yok oldu. 140 kilometre uzunluğa ve 55 kilometre genişliğe sahip olan Urmiye Gölü, havzasındaki milyonlarca insanı ve canlıyı doğrudan etkileyecek bir çevre felaketine doğru adım adım ilerliyor. Urmiyenin yaşadığı süreci doğal bir tabiat olayı şeklinde değerlendiren İran hükümeti ise, gerekli tedbirleri zamanında almamakla suçlanıyor. Konu ülkede iç siyasetin en ateşli tartışma konularından birine dönüşürken, bölge milletvekilleri Tahranda her vesileyle meseleyi gündemde tutmaya çalışıyor. Son yıllarda gölü kurtarmak için atılan adımların beklentiyi karşılamadığı kaydediliyor. 2015 yılında Van Gölünden Urmiyeye su pompalanması yönünde projeler ortaya atılmış, ancak sonraki süreçte bu yönde herhangi bir adım atılmamıştı. Çevre bilimciler, Urmiye Gölünün tamamen kuruması halinde, tıpkı Orta Doğu ülkelerinde sıklıkla görülen kum fırtınaları gibi tuz fırtınalarının yaşanacağını, bu durumun da gölün havzasında ve çevresinde bulunan canlı hayat için büyük riske yol açacağını belirtiyor. Olası bir tuz fırtınasından ilk etapta en az 20 milyon insan etkileneceği, hayvanların ve bitkilerin de söz konusu felaketten kaçamayacağı hesaplanıyor. Urmiye Gölünün gidişatı, Türkiyeyi de yakından ilgilendiriyor. Urmiyenin Türkiye sınırına sadece 150 kilometre mesafede bulunduğunu hatırlatan uzmanlar, gölün kuruması halinde yaşanacak çevre felaketinin etkilerinin özellikle Van ve Hakkâri bölgelerimizde gözlemleneceğine dikkat çekiyor. Suriye ve Irakta yaşanan kum fırtınalarının sık sık Türkiyenin Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde de hayatı zorlaştırdığı biliniyor. Urmiye Gölü üzerinde büyüklü küçüklü 102 adet ada bulunuyor. Bunların en büyüğü olan Şahi Adasında Moğol tarihinin en önemli isimlerinden Hülagu Han ile oğlu Abakanın kabirleri yer alıyor. Her iki hanın da Şahi Adasında sahilden 300 metre yükseklikte bir kaleye gömülü olduğu düşünülüyor, ancak kabirlerin yeri şimdiye kadar henüz keşfedilemedi. Urmiyedeki kuruma nedeniyle, Şahi Adası günümüzde artık bir yarımada şeklinde, gölün doğu kesiminde uzanıyor. Göl üzerindeki bazı adalarda geyik ve antiloplar yaşamaya devam ediyor. (Fotoğraflar/Arşiv: Alamy)