Nepal'de monarşi bugün sona eriyor

Dünyanın tek ve son Hindu devleti Nepal'de 239 yıllık monarşi, bugün kurucu meclisin yapacağı oylamadan sonra resmen sona erecek ve iktidara Maocu gerillaların partisinin kontrolündeki bir hükümet geçecek.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

10 Nisan'daki seçimlerden önce siyasi partiler 601 üyeli kurucu meclisin ilk oturumunda monarşiyi ilga etmesi ve Nepal'de cumhuriyet ilan etmesi konusunda anlaşmıştı.
 
Krala saraydan çıkması, aksi takdirde "gerekirse zorla çıkarılacağı" uyarısından bulunan Nepal hükümeti, monarşinin resmen ilga edilmesinin öncesinde kralın sarayı ve özel evi ile başbakanlık konutu ve meclisin ilk oturumunu yapacağı Uluslararası Kongre Sarayı civarındaki gösterileri yasakladı.
 
Halk nezdindeki popülaritesi iktidara zorla el koyduğu 1 Şubat 2005'ten bu yana düşen Kral Gyanendra, bölgesel bir yöneticinin 1769'da Katmandu'yu ele geçirip Nepal'i birleştirerek kurduğu monarşinin sonuncu kralı oldu.
 
Gyanendra, ağabeyi kral Birendra'nın oğlu Veliaht Prens Dipendra'nın, 1 Haziran 2001'de babasıyla birlikte annesi Kraliçe Aishwarya ve hanedanın 6 üyesini vurarak öldürmesinden sonra tahta çıkmıştı. Veliaht prens, aile üyelerini öldürdükten sonra intihar etti.
 
Krallığın seyri
 
1951 yılında meşruti monarşiye geçilen Nepal'de 1962 yılında yeni anayasa ilan edildi. 2 Mayıs 1980'de ise partisiz yönetim kabul edildi.
 
1990'da Kral Birendra Bir Bihram Şah Deva iktidar tekelini gevşetti. 19 Nisan 1990'da başbakanlığa Krişna Prasat Bhattanai'nin getirilmesiyle otuz yıldır ilk kez bağımsız bir hükümet kuruldu.
 
1990 baharında çok partili sisteme geçilerek Nisan 1991'de seçimler yapıldı, ilk demokratik hükümet Mayıs 1991'de göreve başladı.
 
1 Şubat 2005 tarihinde Kral Gyanendra, yönetime zorla el koydu ve olağanüstü hal ilan etti. Ancak başkent Katmandu'da 19 gün süren kanlı gösterilerden sonra kral, 24 Nisan 2006'da yetkilerinden vazgeçti ve feshedilen parlamentonun yeniden açılmasını kabul etti.
 
Maocularla, geçici hükümeti oluşturan 7 parti arasında 21 Kasım 2006'da iktidarın paylaşımını öngören tarihi bir barış anlaşması imzalandı ve Şubat 1996'dan bu yana 13 bin kişinin ölümüne yol açan iç savaş sona erdi.
 
Nepal hükümeti, 24 Temmuz 2007'de Kral Gyanendra ve ailesinin yaşadığı Katmandu'daki kraliyet sarayını kamulaştırarak, monarşinin tamamen kaldırılması yönünde bir adım daha attı.
 
Nepal geçici meclisi ise, 28 Aralık 2007'de yaptığı oylamada, monarşiyi feshetti. Ocak 2008'de geçici meclis Nepal'i resmen seküler bir devlet olarak ilan etti ve kralın portreleri bütün resmi dairelerden kaldırıldı.
 
Ordunun ve diğer resmi kurumların isminden "Krallık" ibaresi çıkarıldı, Kral Gyanendra'yı öven eski milli marş yerine kabul edilen yeni milli marş 3 Temmuz 2007'de halka duyuruldu.
 
60 yaşındaki kral, son olarak pazartesi günü Kraliçe Komal'la birlikte Katmandu'nun 25 km dışındaki Dakshinkali tapınağına giderek, Hindu güç tanrıçası Kali'ye 5 değişik havyan kurban etti.
 
Hindistan'ın doğusundaki, Hinduizmin en kutsal yerlerinden biri olan Jagannath Tapınağı ise monarşinin ilga edilmesinin, Nepal Kralı'nın kendi tapınaklarındaki yerini değiştirmeyeceği bildirdi.
 
Yeni hükümet
 
24 Mayıs 2008'de Nepal Başbakanı Girija Prasad Koirala, nisandaki seçimleri kazanan Maoculardan yeni hükümeti kurmalarını istedi.
 
Maocular, 10 Nisan'da yapılan seçimlerde 601 üyeli mecliste 220 sandalye kazanmıştı. Kurucu meclisin en az 2 yıl süren bir çalışmadan sonra yeni anayasayı hazırlaması bekleniyor.
 
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Orta ve Güney Asya'dan sorumlu yardımcısı Evan Feigenbaum, bugün yaptığı açıklamada, Maocu Nepal Komünist Partisi'nin lideri Prachanda ve yardımcısı Baburam Bhattarai ile dün Katmandu'da yaptığı görüşmede, hükümetinin Maocuların çoğunluğu oluşturacağı yeni Nepal yönetimiyle işbirliği yapmaya devam edeceği garantisini verdi.
 
Federal Nepal
 
Yeni Nepal'in, etnik gruplarla hükümet arasında varılan anlaşma gereği federal bir yapıda olacağı belirtiliyor.
 
Nepal İçişleri Bakanı Krişna Sitaula, yaklaşık bir aydır süren müzakerelerin ardından tarafların sekiz maddelik anlaşmaya imza attığını söyledi.
 
Bakan Sitaula, anlaşmanın özerk bölgeler oluşturulmasını içerdiğini söylemiş, ancak ayrıntıların 10 Nisan'da kurucu meclisin seçilmesinden sonra belirleneceğini açıklamıştı.
 
Etnik gruplar, mecliste sandalyelerin yüzde 30'unun kendilerine ayrılmasını, ordu ve kamu işyerlerinde nüfuslarına oranla iş verilmesini istiyor.
 
Kültürel özellikleri ve dilleriyle, komşu Hindistan'a yakın olan ve 26 milyonluk nüfusun yaklaşık yüzde 30'unu oluşturan Madhesilerin, parlamentoda sadece yüzde 15 oranında temsil edildikleri için yaklaşık iki hafta süresince düzenledikleri şiddetli protesto gösterilerinde 9 kişi ölmüştü.
 
Şerpalar ve Gurkalar
 
Büyük bir siyasi değişikliğin eşiğindeki Nepal'de, yüzyıllık  geleneklerde değişimin etkilerinden kaçamayacak gibi görünüyor. Bu geleneklerin başında Nepallilerin temel bir özelliği olan gözüpekliğe dayanan iki zorlu meslek bulunuyor: Şerpalık ve Gurka askerliği.
 
Şerpa, Nepal'in dağlık bölgesinde yaşayan bir etnik grubun adı. Şerpalar, son 500 yıl içinde Doğu Tibet'ten Nepal'e göç etti. Şerpa sözü, Tibet dilinde doğu anlamına gelen "şer" ve halk-insan anlamına gelen "pa" ekinden oluşuyor, yani "doğulu" anlamına geliyor.
 
Kadın şerpalara ise "şerpani" deniyor. Şerpa terimi aynı zamanda, erkek olan ve dağ rehberliği yapan yerel halkı tanımlamak için kullanılıyor.
 
Bu şerpalara fiziki bakımdan güçlü, yüksek irtifaya dayanıklı seçkin dağcılar ve bölgeyi iyi tanıyan uzmanlar olarak bakılıyor. Ancak dağcılık yapan Şerpaların illa Şerpa etnik grubuna mensup olması gerekmiyor.