Kraliçe II. Elizabeth'in gizli mirası: Kraliyet ailesinin serveti ne kadar?

70 yıl tahtta kalan ve 8 Eylül'de hayata gözlerini yuman İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth'in ölümü ülkeyi yasa boğdu. Kraliçeye saygılarını ve şükranlarını sunmak ve tarihe tanıklık etmek isteyen yüzbinlerce kişi dört gün boyunca kraliçenin naaşını onlarca saat kuyrukta bekleme pahasına ziyaret etti.Euronews'in haberine göre; Kraliçenin 96 yaşında sürpriz olmayan ölümü duygulu anları beraberinde getirdi. Ancak kraliçeye yönelik saygı yüklü hisler, İngiliz Kraliyet ailesi ve monarşi geleneğine dair bazı gerçeklerin yeniden dile getirilmesini engelleyemiyor. Yüzleşmesi zor konulardan biri kraliyet ailesinin İngilizlerin küresel sömürge döneminde oynadığı role dair. Bir diğer konu ise, tahtın varisi Charles'ın kral olması ile birlikte kraliyet ailesinin taşıdığı sosyoekonomik nüfuz ve etkisi üzerine. Enerji faturalarında artış yaşandığı, gıda bankası ve aşevi kullananların sayısının son on yılda ikiye katlandığı, pandemi ve Brexit'in ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerinin hissedildiği bir dönemde sosyoekonomik açıdan istikrarsızlık İngiliz halkı için kaçınılmaz görünüyor. Kraliçenin ölümü öncesinde sadece üç gündür başbakanlık koltuğunda oturan Liz Truss'ı ekonomik kararlar açısından zor günler bekliyor. Kraliçenin ölüm anından itibaren büyük oğlu Charles tahtla birlikte kraliyet servetinin de sahibi oldu. İngiliz kraliyet ailesinin servetinin ne kadar olduğu tam bilinmiyor. İngiliz The Sunday Times gazetesinin Zenginler Listesi kraliçenin kişisel servetini net 370 milyon sterlin (7,700 milyar tl) olarak hesaplarken, kraliyet uzmanı David McClure'a göre bu rakam 400 milyon sterlin civarında. Amerikan haber kanalı NBC News'e göre ise bazı tahminler bu rakamı bir milyar sterlin civarında gösteriyor. Marka değerlendirme ve danışmanlık şirketi Brand Finance, kraliyetin sermaye değerinin yaklaşık 6,7 milyar sterlin olduğu tahmininde bulunuyor. Kraliyet ailesinin serveti çok gizli tutulduğundan tam tutarı hesaplamak mümkün değil. 1993 yılında kabul edilen özel bir yasa uyarında hükümdardan hükümdara geçen mirastan veraset vergisi alınmıyor. Kraliyet Serveti'nin (Crown Estate) korunması adına çıkarılan özel düzenleme gereğince Kral III. Charles bu uygulamadan yararlanan ilk hükümdar olacak ve annesi Kraliçe II. Elizabeth'ten kalan mirası için veraset vergisi ödemeyecek. Kraliyet Serveti devasa bir arazi ve emlak portföyünden oluşuyor. Bu servetin toplam değerinin 15,2 milyar sterlin olduğu sanılıyor. Kraliyet hakkı dolayısıyla Elizabeth'e ait olan bu servet, aynı hakla Charles'a geçtiğinden kişisel servet değil, kurumsal olarak kraliyete ait kabul ediliyor. Bu miras içinde Londra'nın merkezinde gayrimenkuller, alışveriş merkezleri, ormanlar, kıyılar ve rüzgar çiftlikleri bulunuyor. Kraliyet ailesinin üst düzey üyelerinin vasiyetleri itibar ve konumlarını korumak amacıyla mühürlü tutuluyor. Bu nedenle Kraliçe II. Elizabeth'in ve geçen yıl ölen eşi Prens Philip'in vasiyetleri gizlilik içinde korunuyor. Buna rağmen mirasa dair bilinen rakamlar dudak uçuklatacak kadar yüksek olduğu sanılıyor. İngiliz monarşisi resmi olarak halkın vergilerinden yapılan ödemelerle geçiniyor. Hükümdar Ödemesi (Soverign Grant) olarak adlandırılan bu tutar Kraliyet Serveti'nden elde edilen karın yüzde 15-25'i üzerinden hesaplanıyor. 2021-2022'de kraliyet ailesinin mali raporunda bu rakam 85,9 milyon sterlin olarak bildirildi. Hükümdar Ödemesi kraliyet ailesinin elde ettiği gelirin yalnızca bir kısmı. Güvenlik masrafları genellikle Londra Polis Teşkilatı tarafından karşılanıyor. Ayrıca Cornwall Dükü de(daha önce Charles'ın taşıdığı, şimdi oğlu William'a geçen unvan) Cornwall Dükalığı'na ait devasa arazi ve emlak portföyünden gelir elde ediyor. İngiliz yayın kuruuşu BBC'ye göre Cornwall'daki portföy yaklaşık yılda 20 milyon sterlin gelir getiriyor. İngiltere ve Galler'de 18 bin hektardan fazla alanda yer alan gayrimenkulleri kapsayan Lancester Dükalığı'nı da kontrol eden kraliyet ailesi buradan da yaklaşık yılda 20 milyon sterlinlik gelir elde ediyor. Hepsi dikkate alındığında monarşi karşıtı cumhuriyetçiler, kraliyet ailesinin gerçek maliyetinin yılda yaklaşık 345 milyon sterlin (yaklaşık 7 milyar tl) olduğunu ileri sürüyor. Kraliyet ailesinin resmi internet sitesinde monarşinin 2020-2021 yılında Hükümdarlık Ödemesi'nden elde ettiği yıllık gelirin Birleşik Krallık'ta kişi başına maliyetinin 1,29 sterline (yaklaşık 27 tl) denk geldiği ifade ediliyor. Ancak büyük resme bakıldığında İngiliz halkının bu ödemeye ek başka katkılarda da bulunduğu görülüyor. İngiliz kraliyet ailesinin mali kararlarındaki şeffaflık ve etik tartışmalar çeşitli dönemlerde bazı ciddi soruları da beraberinde getirdi.Charles'ın, prens olduğu dönemde Cornwall Dükalığı'nın milyarlarca sterlinlik bir gayrimenkul imparatorluğuna dönüştürülmesine dahil olduğu, profesyonel yöneticiler aracılığıyla portföy değeri ve karını yüzde 50 attırdığı ve bu şekilde yıllık milyonlarca sterlinlik kira geliri elde ettiği aktarılıyor. Charles ayrıca Cornwall Dükalığı'ndaki Dorchester kentinde 160 hektarlık alanda kurulan Poundbury kentsel uzantısının inşasına da dahil olduğu ve bu projeyi kendi mimari cazibe görüşüne göre dizayn ettiği bildiriliyor. 4 bin kişiye ev sunacak olan bu projenin diğer kurumsal girişimlerden farklı olarak Cornwall Dükalığı altında kurumsal vergiden muaf olduğunun altı çiziliyor. Buna ek olarak Charles, son dönemde kendi adını taşıyan dernek ve vakıflara tartışmalı bağışlar kabul ettiğine dair birçok ihtilaflı durumla karşı kaşıya. İngilterede pazar günleri çıkan Sunday Times gazetesinin haberine göre Prens Charles, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) askerleri tarafından Pakistanda 2011 yılında düzenlenen bir operasyonla öldürülen Usame Bin Ladinin iki üvey kardeşinin 2013 yılında Galler Prensliği Hayır Vakfı (PWCF ) için yaptığı bağışı kabul etti. Yine The Sunday Times gazetesi prensin eski Katar Başbakanı Şeyh Hamad bin Jassim bin Jaber Al Thani'den toplam 3 milyon euro tutarında nakit para aldığını aktardı.Kurduğu vakfın bir Suudi iş insanına bağış karşılığı İngiliz vatandaşlığı ve onur unvanı vadettiğine dair haberlerin basına yansıması da Charles'ı zor durumda bırakan bir başka gelişme oldu. Bütün bu gelişmeler ışığında, Kral III. Charles'ın, annesi Kraliçe II. Elizabeth'in kişiliğinde ve 70 yıllık hükümranlığında kazandığı saygınlığa erişmesini zorlaştırabileceği yorumları yapılıyor. Öte yandan mali açıdan zor günleri atlatmaya çalışan İngiliz halkının kraliyet servetiyle ilgili bakış açısının ilerleyen günlerde yeni tartışmaları gündeme getirip getirmeyeceği de merak konusu.