İsrail-Hamas çatışması: Orta Doğu ülkeleri savaşın neresinde duruyor?

Orta Doğu'da kartlar yeniden karılıyor. Habercilikte sık sık yer alan bu kısa analiz cümlesi, günümüzde bir kez daha karşımızda. İsrail'in Hamas saldırısına misilleme olarak Gazze'yi bombalaması nedeniyle bölgede karmaşık ilişkiler ağı geriliyor. Peki kim ne diyor? İşte çevre ülkelerin olası bir savaşa bakışı...Hamas Müslüman Kardeşler'in bir kolu olarak ortaya çıkmıştı. Kahire 1978'de Camp David'de İsrail ile resmi bir barış anlaşması imzalamış olsa da Mısır halkı, 2013'te devrilen Müslüman Kardeşler liderliğindeki kısa ömürlü hükümet hariç, birbirini izleyen Mısır rejimlerinden daha Filistin yanlısı olma eğiliminde olmuştur. Kahire çatışma zamanlarında Hamas ve İsrail arasında bir muhatap olarak hareket etse de Mısır, İsrail sağındaki bazı kişilerin 1948-67 yılları arasında kıyı şeridinin Mısır tarafından yönetilmesine işaret ederek Mısır'ın Gazze'nin sorumluluğunu üstlenmesini istemesine uzun süredir temkinli yaklaşıyor. Mısır gibi Ürdün de 1994 yılında İsrail ile resmi bir barış anlaşması imzalamıştır. Ürdün'ün İsrail-Filistin meselelerine bakışını karmaşıklaştıran bir diğer husus ise, Ürdün'de 2 milyondan fazla Filistinlinin mülteci olarak kayıtlı olması ve bunların çoğunun Ürdün devletinin tam statüsünden faydalanıyor olması ve nüfusun daha da büyük bir yüzdesinin köklerinin Filistin kökenine dayanıyor olmasıdır. Kudüs'teki Harem-i Şerif'in (Yahudilerce Tapınak Tepesi olarak bilinir) etrafındaki İslami kurumları yöneten Vakıf, Ürdün hükümetinin bir organıdır ve Amman'ı bu alanla ilgili çatışmaların içine çekmektedir. Kahire gibi İsrail de Ürdün'ün görüşlerine karşı hassas olma eğilimindedir. İsrail, en son 2006 yılında İran'ın en güçlü vekillerinden biri olan Şii örgüt Hizbullah'la girdiği yıkıcı savaşta olmak üzere kuzey komşusuyla iki önemli çatışmaya girmiştir. İsrail uzun zamandır Hamas ve Hizbullah ile iki cepheli bir savaşa girmekten endişe ediyor. Lübnan'daki uzun vadeli siyasi durgunluk ve ekonomik çöküş son dönemde Hizbullah üzerinde sınırlayıcı bir faktör olarak etkili oldu. Hizbullah son iki haftada özellikle Lübnan'daki Filistinli grupların roket atışlarına izin verirken, Hizbullah'ın Gazze'nin karadan işgali durumunda kendi saldırısına mı hazırlandığı yoksa sadece destekçilerine sinyal mi verdiği belirsizliğini koruyor. Suriye'deki savaşın patlak vermesinden bu yana İsrail, öncelikle İran'dan gelen ve Hizbullah ile Hamas'a gittiğini iddia ettiği silahların ikmal yollarını ve depolama alanlarını hedef alan çok sayıda saldırı düzenledi. Suriye'den İsrail'e yönelik doğrudan tehdit son birkaç yılda bir miktar geri çekilmiş gibi görünse de, İran'ın vekillerinin ve varlıklarının Suriye'de faaliyet gösterdiği uzun süredir kaydediliyor. Ancak İsrail bir hafta önce Suriye'nin iki ana havaalanı olan Şam ve kuzeydeki Halep'e füze saldırısı düzenleyerek iki havaalanındaki iniş pistlerine zarar verdi ve belki de önümüzdeki haftalarda pistlerin askeri trafik için kullanılmasını engellemeyi amaçladı. Gazze'ye kara harekatı düzenlemesi halinde müdahale etmek zorunda kalabileceği konusunda İsrail'i uyardığı bildirilen Tahran'ın, İsrail'in kara harekatına vereceği bölgesel tepkiyi belirlemesi muhtemeldir. İsrail'in uzun süreli düşmanı olan İran, müdahalelerini genellikle vekillerini kullanarak gerçekleştiriyor, dolayısıyla Orta Doğu'da kendisine müttefik olan gruplara ilgi duyuyor. İran, İsrail'i vurabilecek füze kapasitesine sahip olsa da (Saddam Hüseyin'in Irak'ının Körfez Savaşı sırasında yaptığı gibi) son günlerde ABD ve diğer batılı müttefik deniz unsurlarının bölgeye önceden yerleştirilmesi, İran'dan gelecek bir müdahalenin sonuçlarına işaret etmeyi amaçlıyor gibi görünüyor. Bu hafta İran'ın müttefiki olan grupların Irak'taki ABD üslerine yönelik saldırılarının yeniden başlaması yeni bir karmaşaya işaret ediyor. ABD'nin şu anda Irak'taki üç üste yaklaşık 2.500 askeri ve İslam Devleti cihatçı grubuyla savaşmak üzere kurulan uluslararası koalisyondaki diğer ülkelerden yaklaşık 1.000 askeri bulunuyor.Saldırılar, İran'a bağlı grupların ABD'ye yönelik tehditlerini arttırmasının ardından geldi. Bu gruplardan biri olan Hizbullah Tugayları, ABD'nin Irak'ı terk etmesini talep ederek aksi takdirde cehennem ateşini tadacaklarını söyledi. Yemen'deki İran destekli Husiler Suudi Arabistan'ın derinliklerine, özellikle petrol tesislerini hedef alan insansız hava araçlarını başarıyla ateşledi. Bunların İsrail'e ulaşabilecek menzile ya da kapasiteye sahip olup olmadıkları ayrı bir soru. Ancak Husi füzeleri ve insansız hava araçları Aden Körfezi, Umman Denizi ve Kızıldeniz'deki deniz taşımacılığını tehdit etme kapasitesine sahip. Perşembe günü bir ABD savaş gemisinin Yemen'den fırlatılan füze ve insansız hava araçlarını durdurması riskleri arttırdı. Ki Pentagon sözcüsü bunların potansiyel olarak İsrail'deki hedeflere doğru fırlatıldığını söylemişti... Kaynak: The Guardian