IŞİD: Tek örgüt 10 farklı isim

Irak Şam İslam Devleti, Irak ve Levant İslam Devleti ya da hilafeti ilanından bu yana olan adıyla İslam Devleti... Ortadoğu'da dehşet saçan örgüt, bölgede bütün dengeleri kökünden sarsıp, Irak'ta ve Suriye'de yeni bir durum yarattı. Bölgenin kaderi üzerinde rol sahibi olan ve olmak isteyenler de örgüte dair farklı yaklaşım tarzlarına sahip. Bu farklılıklar gibi örgütün isminin telaffuzu da farklılıklar gösteriyor. Farklılıklar da hem örgütün adının birkaç kez değişmiş olmasından, hem farklı dillerdeki telaffuz ve kısaltma biçimlerinin benimsenmesinden hem de örgütün kendini özdeşleştirdiği İslami değerlerden onu dışlamak amacından kaynaklanıyor. IŞİD, İD, ISIL, ISIS, IS, DAİŞ, Daeş, Daesh, Da'esh ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın telaffuzuyla DEAŞ... İşte tek örgüt 10 değişik ismin hikayesi...Örgüt kuruluşundan itibaren pek çok kez ismini değiştirdi. İlk kurulduğu yıllarda ismi Cemaat el-Tevhid vel-Cihaddı. Ekim 2004'te Tanzim Kaidat el-Cihad fî Bilâd el-Rafidayn ya da daha çok bilinen Irak el-Kaidesi adını aldı. Ocak 2006'da birkaç küçük grupla birleşerek Mücahidîn Şûrâ Konseyi adını, Ekim 2006'da da Irak İslam Devleti adını aldı. Nisan 2013'te adı Irak ve Şam İslam Devleti olarak değiştirildi. Temmuz 2014'ten bu yana Ebu Bekir el-Bağdadi'nin sözcüsü Adnani'nin Hilafeti ilan etmesi ile ismi İslam Devleti olarak kaldı. Dünya kamuoyu örgütün adını, 2014 Şubatı'nda El-Kaide ile bağlarını kesıp, Irak'ın dışında Suriye'de de etkinlik kazanmasıyla daha sık duymaya başladı. Bu sırada adı, Irak Şam İslam Devleti ya da Irak ve Levant İslam Devleti olan örgüt İngilizce'de ISIS, ISIL kısaltmasıyla anılıyordu. Yani, Islamic State of Irak and Syrianın (Irak ve Suriye İslam Devleti) ile Islamic State of Iraq and the Levantın (Irak ve Levant İslam Devleti) kısaltması... 9 Haziran'da Musul'u işgal etmesi ve 49 Türkiye Başkonsolosluğu çalışanını rehin almasıyla, Türkiye gündemine o güne kadar hiç olmadığı kadar yoğun bir şekilde giren örgüt, Türkçe'de ise IŞİD olarak adlandırılıyor. Yani, Irak Şam İslam Devleti'nin kısaltılmış hali. Arapça konuşulan ülkelerde ise örgüt Daeş olarak anılıyor. Yani Arapçadaki adıyla Al Devlet-Al-Islamiya Fil Irak Wel Şam ifadesinin kısaltılmış haliyle... Örgütün Arapçadaki Daeş diye kısaltılan adı, İngilizce, Fransızca ve Almanca gibi Batı dillerine de çoğunlukla Daesh bazen de Daesh diye bir kullanımla geçti. Ayrıca Kürtler de örgüt için DAİŞ kısaltmasını kullanıyor. Örgüt Temmuz ayında, hilafet ilan etti ve adını İslam Devleti olarak değiştirdi. Böylece örgütün anıldığı isimler ve kısaltmalar arasına yenileri eklendi ancak eski kullanımlar tedavülden kalkmadı. Örgütün yeni adının İngilizce çevirisi Islamic Statein kısaltması olan IS de böylece dolaşıma girmiş oldu. Öte yandan örgüt geçtiğimiz günülerde yeni bir kısaltma ile de anılmaya başladı. O da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Fransa ziyareti sırasındaki kullanımıyla, Deaş. Erdoğan, 31 Ekimde Fransız mevkidaşı Françoise Hollande ile düzenlediği ortak basın toplantısında Deaşı ilk kez telaffuz etti; Fransız Uluslararası İlişkiler Enstitüsünde yaptığı konuşmada da, Deaş bir terör örgütüdür. Dikkat edin IŞİD şeyini de ısrarla kullanmıyorum, çünkü bunlar bir terör örgütüdür diyerek Deaş kısaltmasını kullanmayı sürdürdü. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın IŞİD kısaltmasını terk ederek, örgütü anarken kullandığı Deaş, Arapça'daki Daeş kullanımından da onun Batı dillerine dönüştürülürken aldığı Daeş ve Daeshten de farklıydı. Milliyet gazetesi yazarı Kadri Gürsel, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kullandığı Deaş kısaltmasının, Arapça kısaltmanın yanlış kullanımı olduğunu, doğrusunun Daeş olması gerektiğini yazdı. Gürsel, bu kısaltmanın basında DEAŞ ya da DAEŞ diye büyük harfle yazılmasının da yanlış olduğunu, çünkü Daeşin, Ayemef' ve 'Oisidi' gibi kısaltmanın kendi dilindeki söyleniş hali olduğunu kaleme aldı. Örgüt Fransa'da da Arapçadaki kısa adıyla anılıyor. Hatta Fransız yetkililerin de bu konuda Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ifade ettiği gibi bir hassasiyeti var. Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, 10 Eylül'de parlamentoda yaptığı bir konuşmada bu durumu şöyle açıklamıştı: Söz konusu terörist grup bir devlet değildir. Onu böyle anmak lütufta bulunmaktır. Ve hatta İslam Devleti ifadesinin de kullanılmamasını tavsiye ederim çünkü İslam, İslamcılık ve Müslümanlıkla bir tutulup karıştırılabiliyor.