II. Dünya Savaşı sonrası en büyük insanlık trajedisi: Srebrenitsa soykırımı

Avrupa'da İkinci Dünya Savaşı'nın ardından yaşanan en büyük insanlık trajedisi olarak nitelendirilen, en az 8 bin 372 Boşnak sivilin katledildiği Srebrenitsa soykırımının 33 kurbanı daha bugün toprağa verilecek.Srebrenitsa soykırımı, aradan neredeyse çeyrek asır geçmesine rağmen başta kurban yakınları olmak üzere tüm Boşnak milletinin en derin yarası olmaya devam ediyor. Soykırımın yıl dönümü 11 Temmuz'da bu yıl da 33 soykırım kurbanı daha kendileri ile aynı kaderi paylaşan diğer kurbanların yanına, Potoçari Anıt Mezarlığı'na defnedilecek. Bu yılki cenaze töreninin ardından, mezarlıkta yatan kurbanların sayısı da 6 bin 643'e yükselecek. Öte yandan, aradan neredeyse çeyrek asır geçmesine rağmen, hala binin üzerinde soykırım kurbanının cenazesine ulaşılamaması Srebrenitsa yarasının hala kapanamamasının en büyük sebebi olarak gösteriliyor. Sabahın erken saatlerinden itibaren Potoçari Anıt Mezarlığı'na gelmeye başlayan binlerce insan, mezarları ziyaret etti. Yurt dışı ve yurt içinden gelen binlerce insan, bu acılı günde kurban yakınları ile dayanışma içinde olduklarını gösterdi. Savaş suçlusu Ratko Mladic komutasındaki Sırp birlikleri, 11 Temmuz 1995 günü Srebrenitsa'yı ele geçirdi. Savaştan sonra yargılanarak aralarında Srebrenitsa soykırımının da bulunduğu birçok savaş suçundan müebbet hapse mahkum edilen Mladic komutasındaki askerler birkaç gün içinde en az 8 bin 372 Boşnak sivili katletti, çok sayıda kadın ve çocuk evlerinden sürgün edildi. Srebrenitsa'nın işgal edilmesinin ardından şehirde yaşayan Müslümanların bir bölümü orman yolundan Boşnak askerlerin kontrolündeki bölgeye ulaşmayı seçti. Yaşanan büyük katliamlar nedeniyle halk arasında ölüm yolu olarak da anılan orman yolunu seçen binlerce Boşnak, Sırp askerlerin kurduğu pusularda öldürüldü. Ertesi gün Hollandalı askerlerin birkaç metre ilerisinde, kampın hemen dışında bekleyen Sırp askerleri, kadın ve çocukları otobüslere bindirirken erkekleri hemen orada ailelerinden ayırdı. Ailelerinden ayrılan erkekler, daha sonra katledilip farklı toplu mezarlara gömüldü. Kadın ve çocuklar ise yıllardır yaşadıkları evlerinden sürgün edildi. Srebrenitsalı Boşnak sivillerin yardım beklediği Hollandalı Birleşmiş Milletler (BM) askerlerinin soykırımdaki rolü, aradan geçen onca yıla rağmen hala tartışılıyor. Kurban yakınlarınca 2007 yılında açılan davada, Lahey Bölge Mahkemesi, Srebrenitsa'nın işgali sırasında BM bünyesinde görevli Hollandalı askerlere sığınan 300 Boşnak sivilin Sırp askerlerine teslim edilmesinden dolayı Hollanda'yı suçlu buldu. Mahkeme, Hollandalı askerlerin, Sırplara teslim edilen 300 kişinin öldürüleceğini öngörmesi gerektiğini belirtti. Laheydeki Uluslararası Adalet Divanı, 2007 yılındaki kararında, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesinden (ICTY) gelen kanıtlar doğrultusunda, Srebrenitsa ve civarında yaşananları soykırım olarak nitelendirdi. Sırp komutan Ratko Mladic, ICTY'de görülen davada, aralarında Srebrenitsa soykırımının da bulunduğu birçok suçtan müebbet hapse mahkum edildi. Aynı mahkeme, 2016'daki kararında ise Bosnalı Sırpların savaş dönemindeki eski lideri Radovan Karadzic'e Srebrenitsa soykırımı dahil 10 ayrı suçtan 40 yıl hapis cezası verdi. Mahkeme ayrıca Srebrenitsa soykırımında işledikleri suçlar nedeniyle eski Sırp general Radislav Krstic'i 35 yıl, Vidoje Blagojevic'i 15 yıl, Vujadin Popovic ve Ljubisa Beara'yı müebbet, Drago Nikolic'i 35 yıl, Ljubomir Borovcanin'i 17 yıl, Vinko Pandurevic'i 13 yıl, Radivoje Miletic'i 19 yıl, Milan Gvero'yu 5 yıl hapse mahkum etti. Bosna Hersek Mahkemesinde görülen başka bir davada ise 13 Temmuz 1995 günü bine yakın Boşnak sivilin katledilmesiyle suçlanan Milorad Trbic, 30 yıl hapse mahkum edildi. Farklı mahkemelerde görülen Srebrenitsa davalarında bugüne kadar 45 Sırp, toplam 699 yıl hapis cezası aldı. Öte yandan, eski Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic de Srebrenitsa'daki soykırımla suçlanmış ancak yargılanması devam ederken tutuklu bulunduğu cezaevinde yaşamını yitirmişti.