Hem savaşın hem Karadeniz'in kilit taşı: Yılan Adası

Ukrayna işgalinin başladığı ilk günlerden bu yana Yılan Adası, sembolik anlamı ve coğrafi önemi ile savaşın önemli başlıklarından biri olma konumunu koruyor. Yılan Adası için yapılan savaş, Karadeniz'in kontrolü için ne anlama geliyor?Rusya tarafından ele geçirilen bu küçük kayalık ada, Karadeniz'deki stratejik konumu nedeniyle savaşın bir cephesi haline geldi.Rusya, Ukrayna'nın adayı geri alma girişimlerinde büyük kayıplar verdiğini iddia ediyor.Ukrayna ise buraya yönelik saldırılarını, ada üzerindeki askeri tesis ve çevredeki gemilerle sınırladığını açıklıyor.İngiliz Savunma Bakanlığı istihbaratına göre, buradaki muharebe bitmiş değil ve Rusya adadaki garnizonunu güçlendirmeye çalışıyor. Yalnızca yarım kilometrekare büyüklüğündeki Yılan Adası'nın, Karadeniz'in batı bölümünün kontrolü açısından önemi büyük.BBC'ye konuşan Ukraynalı askeri uzman Oleh Zhdanov, bu önemi anlatırken, Eğer Ruslar buraya uzun menzilli füze sistemi kurabilirse, Karadeniz'in bu kısmında ve Ukrayna'nın güneyindeki hava, deniz ve kara kontrolünü sağlayabilirler diyor. Rusya'nın Karadeniz'deki amiral gemisi olan Moskova'nın savaşın başlamasından hemen sonra buraya ulaşmasının ve Ukraynalı askerlere teslim olma çağrısı yapmasının sebebi de buydu.Ses kayıtlarında Bir Rus subayının: Kan dökülmesini ve gereksiz can kaybını önlemek için silahlarınızı bırakıp teslim olmalısınız. Aksi takdirde bombalanacaksınız dediği duyuldu. (Bu andan saniyeler sonra kalkış halinde bir helikopter vuruldu.) Anonsa yanıt olaraksa Ukraynalı askerleri savaş gemisine küfürlü şekilde, Rus gemisi, buradan defol diye yanıt vermişti.Ada Ruslar tarafından ele geçirildi ama haftalar sonra bir saldırıda kruvazör gemisi Moskova ağır yara aldı ve sonrasında battı.İngiliz yetkililer, Moskova'nın batırılması ile adaya ekipman taşıyacak gemilerin minimum koruma altında kaldığını açıklıyor.Adada güçlendirilmiş bir Rus hakimiyetinin, Ukrayna için stratejik ve ekonomik olarak yıkıcı etkileri olabilir.Ukrayna, buğday ihracatında hayati konumda olan Odessa limanını kapatmak zorunda kalmıştı.Askeri uzman Zhdanov, Yılan Adası'nın ikinci bir cephe hattı olabileceğini söylüyor: Eğer Ruslar buraya uzun menzilli hava savunma sistemi kurabilirlerse, Ukrayna kıyılarını kontrol etmekle görevli filolarını koruma altına alabilir.Yılan Adası, NATO üyesi olan Romanya'nın kıyılarına da yalnızca 45 km uzaklıkta bulunuyor.İngiliz deniz harp uzmanı Jonathan Bentham, adaya konuşlanacak S-400 sistemlerinin, gidişatı değiştirecek etkisi olabileceğini söylüyor.Romen tarihçi Dorin Dobrincu da benzer şekilde, füze sistemlerinin yalnızca Odessa'yı değil, NATO'nun güney kanadını tehdit edeceği uyarısını dile getiriyor. NATO savaşından başlangıcından bu yana Romen sınırını güçlendiriyor. Buraya Belçika ve Fransız güçleri gönderildi.Bu durumun ekonomik anlamda da riskleri var.Yılan Adası, Romanya ile Ukrayna arasında aynı zamanda sınır olan Tuna Nehri'nin ağzına yakın bir konumda yer alıyor.Romanya'nın Karadeniz'deki limanı Köstence, adanın hemen biraz güneyinde ve savaş nedeniyle Odessa'ya ulaşamayan gemiler buraya geliyor.Rus askeri uzman Alexander Mikhailov'a göre, Yılan Adası'nın kontrolü Karadeniz'in kuzey batısı ile Tuna Deltasının kontrolü anlamına da gelebilir.Rus medyasına konuşan Mikhailov, Eğer burada bir askeri altyapı kurulursa, Tuna Nehri'ne girecek ve çıkacak gemiler de engellenebilir diyor. Romanya'daki Avrupa Atlantik Çalışma Merkezi'ne göre, Rusya adayı ilhak etmesi halinde, Türkiye'deki Boğazlara doğru uzanan Karadeniz gemicilik rotalarını kontrol altına alabilir.Yılan Adası, 1948 yılında Sovyetler Birliği'ne devredilene dek tarihsel olarak Romanya toprağıydı ve sonrasında radar üssü olarak kullanıldı.Romanya Sovyetler'in nüfuz alanından çıktığı 1989'a dek anlaşmaya uydu.Sovyetler'in yıkılması ile Ukrayna adanın kontrolünü ele aldı.2009 yılında Uluslararası Adalet Divanı, adanın deniz yetki alanlarını yeniden belirledi. Romanya'ya adaya yakın bölgedeki Karadeniz kıta sahanlığının yüzde 80'inin kontrolü verildi. Kalan kısım ise Ukrayna'yaLahey'deki mahkemenin kararı aynı zamanda, bölgedeki petrol ve doğalgaz kaynaklarının paylaşımını da karara bağladı.Yılan Adası, değeri az, küçük bir kayalık gibi görünüyor olabilir ama adanın kaderi Rusya'nın savaşında önemli bir faktör olacak.