Lahey'de kritik gün: İsrail yargılanıyor! Türkiye dosya sunacak

Güney Afrika'nın Uluslararası Adalet Divanı'nda (UAD) İsrail'e karşı açtığı soykırım davasına müdahil olacağını açıklayan Türkiye, davaya müdahil olmak için bugün Lahey'de dosya sunacak.Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Güney Afrika tarafından 29 Aralık 2023'te İsrail'e karşı açılan soykırım davasında, Soykırım Sözleşmesi'nin çeşitli hükümlerinin yorumlanması söz konusu ve Türkiye, sözleşmeye taraf olduğu cihetle davaya müdahillik beyanı sunma hakkına sahip bulunuyor.Türkiye'nin UAD'deki İsrail'e karşı soykırım davasına müdahillik başvurusuna ilişkin merak edilen 5 soru ve diplomatik kaynakların verdiği cevaplar şöyle: Türkiye'nin Uluslararası Adalet Divan'na müdahillik beyanı, Divan'ın Statüsü'nün 63. maddesindeki şu ifadeye dayanıyor:Uyuşmazlığın taraflardan başka devletlerin de katıldığı bir sözleşmenin yorumlanması söz konusu olduğu zaman, yazman bu devletlere hemen durumu bildirir. 2. Bu şekilde bilgilendirilen her devlet davaya müdahil olma hakkına sahiptir; ancak bu hakkını kullanırsa, kararla verilen yorum kendisi için de eşit derecede bağlayıcı olacaktır. Kurallara göre Divan, müdahillik beyanını görülmekte olan davanın tarafları olan Güney Afrika Cumhuriyeti ve İsrail'e bildirerek yazılı gözlemlerini isteyecek.Divan, kabul edilebilirliğe ilişkin kararını, gerekmesi halinde sözlü duruşma tertip ederek verecek.Davanın tarafları müdahillik beyanına ilişkin gözlemlerini yazılı olarak sunabilecek, yazılı taraf gözlemleri alınması halinde, Türkiye'nin, karşı gözlemlerini yazılı olarak sunma hakkı saklı bulunuyor. UAD'deki Güney Afrika/İsrail başvurusuna bugüne kadar Nikaragua, Kolombiya, Libya, Meksika, Filistin ve İspanya müdahillik talebinde bulundu.Divan bu başvurular ile ilgili henüz karar vermedi. UAD Statüsü'nün 63. maddesiyle düzenlenen müdahillik müessesesine UAD önündeki diğer başvurularda da müracaat edilmişti.Buna örnek olarak, Ukrayna ve Rusya Federasyonu arasındaki başvuruda UAD 32 ülkeden gelen müdahillik beyanını kabul edilebilir bulmuştu.Bunun yanı sıra Gambiya ve Myanmar arasındaki başvuruda, Divan 7 ülkenin müdahillik talebinin kabul edilebilir olduğunu kararlaştırmıştı. Divanın önündeki sürecin sonuçlanacağı tarih konusunda öngörüde bulunulmasının güç olduğu ifade ediliyor.UAD önündeki süreç, Güney Afrika Cumhuriyeti'nin 29 Aralık 2023 başvurusuyla başladı. Mevcut aşamada Divan, Güney Afrika Cumhuriyeti'nin, davaya görüş sunması için son tarih olarak 28 Ekim 2024'ü belirledi.İsrail'in karşı görüşünü sunması için son tarih de 28 Temmuz 2025 olarak belirlendi.Divan'ın bugüne kadarki içtihadı göz önünde bulundurulduğunda, dava sürecinin 4-5 yıl sürebileceği değerlendiriliyor. Türkiye, Güney Afrika'nın İsrail'e karşı Uluslararası Adalet Divanı'nda 29 Aralık 2023'te açtığı davanın hemen ardından, 3 Ocak'ta yaptığı açıklamayla bu başvuruyu memnuniyetle karşıladığını kaydetmişti.5 Mayıs'ta, Türkiye'nin Güney Afrika'nın UAD'de İsrail'e karşı açtığı soykırım davasına müdahil olacağını açıklayan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye'nin davaya müdahil olmak için 7 Ağustos'ta Lahey'de dosya sunacağını aktarmıştı.